در ادامه این رفت وآمد ها صبح روز چهارشنبه (1 دی ماه) وزیر امور خارجه کشورمان نیز با دعوتی رسمی از سوی همتای خود از جمهوری آذربایجان در حاشیه نشست سازمان همکاری اسلامی در اسلامآباد وارد باکو شد و در دیدار با مقامات ارشد این کشور (رئیسجمهور، رئیس پارلمان، معاون نخستوزیر و وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان) به تبیین مواضع ایران و گفتوگو در خصوص روابط منطقهای و دو جانبه ایران و آذربایجان پرداخت. سفری که از دید رسانهها و تحلیلگران منطقهای میتواند دو کشور را در مسیر مثبتی قرار دهد و سبقه روابط پر تنش اخیر تهرانباکو را جبران کند.
توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در دستور کار ایران و جمهوری آذربایجان است
دیدارهای حسین امیرعبداللهیان با الهام علیاف و جیحون بایراموف در باکو با هدف رایزنی در خصوص مسائل دوجانبه، در حوزه منطقه و بینالملل صورت گرفت و ایدههای متنوعی برای توسعه بیشتر همکاریها بین دو کشور رد و بدل شد. فضایی که به گفته وزیر امور خارجه کشورمان باعث رشد و توسعه و تحکیم روابط ایران و جمهوری آذربایجان خواهد شد. امیر عبداللهیان با بیان اینکه طی سه ماه گذشته با همتای جمهوری آذربایجانی خود تماسهای بسیاری داشته و در چهارچوبهای خوبی برای توسعه همکاریها به توافق رسیده است، این سفر را نقطه عطفی در روابط دو کشور و با هدف نهاییکردن توافقات تهرانباکو با حضور رئیسجمهوری آذربایجان دانست، تا از این پس رفتوآمدهای بیشتری میان هیئت های اقتصادی، بازرگانی و فرهنگی دو کشور صورت گیرد.
امیرعبداللهیان ملاقات با علیاف را بسیار مفید و سازنده عنوان کرد و گفت: «ما در راستای اراده رهبران دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان روابط نزدیک و مستحکم بین یکدیگر خواهیم داشت تا به منظور تقویت روابط دو کشور، همکاری تجاری را گسترش دهیم و در زمینه ترانزیت و انرژی نیز همکاریهای متنوعی داشته باشیم.» در عین حال رئیسجمهوری آذربایجان نیز با بیان اینکه باکو خواستار گسترش روابط در حوزههای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است، در حضور وزیر امور خارجه کشورمان گفت که پروژههای مهم بین دو کشور باید در اسرع وقت تکمیل شود. علی اف همچنین با یادآوری دیدار همتای ایرانی خود در عشقآباد، افزود: «در دیدار با رئیسجمهوری ایران بر دوستی و برادری ایران و جمهوری آذربایجان و ضرورت برداشتن گامهای بیشتری برای توسعه روابط در همه حوزههای سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی تأکید شد. موضوعی که در دستور کار همکاری دوجانبه ایران و جمهوری آذربایجان است و اطمینان دارم این همکاری فیمابین نتایج خوبی خواهد داشت.»
صحبت در خصوص همکاریهای ایران و جمهوری آذربایجان در قالب طرح پیشنهادی ۳ + ۳ (آذربایجان ، ارمنستان، گرجستان ، روسیه، ترکیه، ایران) از دیگر موضوعات موردبحث این سفر امیر عبداللهیان به باکو بود که در نشست خبری مشترک او با بایرام اف نیز به آن اشاره شد. موضوعی که رؤسای جمهور ایران و آذربایجان در حاشیه اجلاس اکو در عشقآباد نیز در باره آن توافق کردند و به گفته وزیر امور خارجه کشورمان این همکاری به ثبات و صلح در منطقه کمک میکند و از فرمتهایی است که میتواند حل مشکلات و اختلافات منطقهای را در پی داشته باشد. فضایی که مداخلهگران خارجی جایی در آن نخواهند داشت.
در حالی که وزیر امور خارجه کشورمان در آن نشست خبری از حمایتهای منطقهای و بین المللی ایران و آذربایجان از یکدیگر صحبت کرد، وزیر خارجه جمهوری آذربایجان نیز از افزایش موفقیتهای اقتصادی و گردش تجاری دو کشور بعد از روی کار آمدن دولت جدید ایران گفت. به گفته بایرام اف در چند ماه اخیر و بهخصوص پس از تشکیل دولت جدید در ایران علاوه بر ادامه اجرای طرحهای اقتصادی مشترک میان ایران و جمهوری آذربایجان، اجرای طرحهای جدید در دستور کار قرار گفته و نتایج خوبی هم در این زمینه وجود دارد. از سویی جمهوری اسلامی ایران در بالاترین سطح رهبری با نمایش حمایتهای سیاسی از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان خواستار پایان اشغال این سرزمینها شده است و جمهوری آذربایجان نیز ارزش بزرگی به چنین موضعگیری دولت ایران قائل است. بارام اف عنوان کرد: «به نظرم در آینده نزدیک شاهد حضور شرکتهای ایرانی در اجرای پروژههای مختلف در این سرزمینها خواهیم بود.»
دولت آذربایجان رابطه با ایران را قربانی اختلافات زودگذر نمیکند
حسن بهشتیپور، کارشناس مسائل اوراسیا در بررسی روابط اخیر ایران و جمهوری آذربایجان با محوریت سفر وزیر امور خارجه کشورمان به باکو با اصفهانزیبا گفتوگو کرد. بهشتیپور با اشاره به اختلافات چند ماه گذشته تهرانباکو و با تأکید بر اینکه دو کشور همسایه در هر شرایطی مجبور به تعامل و ارتباط نزدیک با یکدیگر هستند، گفت: «این مهم است که ایران و آذربایجان بر اساس ملاحظات همسایگی با یکدیگر در ارتباط باشند. پس از پیروزی جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قرهباغ، دولت این کشور قدرت بسیاری در خود احساس کرد و به اظهاراتی در خصوص پرداخت هزینه برای رفتوآمد کامیونهای ایرانی در منطقه قفقاز پرداخت که این موضوع موجب واکنش کشورمان به دولت آذربایجان شد.»
این کارشناس بینالملل ادامه داد: «پس از نشست رؤسای جمهور ایران و آذربایجان در حاشیه اجلاس اکو در عشقآباد ترکمنستان، این تنشها و اختلافات میان دو کشور تا اندازهای کاهش پیدا کرد و گفتوگویهای صورتگرفته میان این دو مقام باعث شد، آذربایجان تا اندازهای از مواضع خود پایین بیاید؛ چراکه از یک طرف ایران به عنوان یک همسایه قدرتمند برای آذربایجان در منطقه به حساب میآید و از سوی دیگر بیش از 40سال است نخجوان از خطوط ارتباطی ایران در اتصال به خاک اصلی جمهوری آذربایجان استفاده میکند.»
به گفته بهشتیپور جمهوری آذربایجان هم اکنون به این جمعبندی رسیده است که روابط خود را با ایران بهبود ببخشد. او خاطرنشان کرد: «دولت جمهوری آذربایجان به دنبال حل اختلاف با ایران است. چراکه منافعش ایجاب میکند تا با همسایگان روابطی متعادل و معقول داشته باشد و از سوی دیگر نیز متوجه این موضوع شده است که دو موضع بسیار مهم مد نظر سیاست خارجی دولت آقای رئیسی است؛ اول بهبود مناسبات با کشورهای همسایه و اولویت ارتباط با همسایگان و دوم محوریت اقتصاد در روابط خارجی ایران. بنابراین هیچگاه با این شرایط توسعه تعاملات منطقهای و دو جانبه با ایران را قربانی ادامه اختلافات زودگذر نمیکند. ایران هم در ارتباط با آذربایجان میتواند به توسعه روابطش با کشورهای منطقه قفقاز از جمله آذربایجان کمک کرده و یک راه ارتباطی خوب برای دسترسی به روسیه و گرجستان و شرق اروپا پیدا کند.»
او همچنین با اشاره به اهداف سفر اخیر امیرعبداللهیان به باکو افزود: «در ادامه نشست الهام علیاف و سید ابراهیم رئیسی در عشقآباد، هر دو طرف به این نتیجه رسیدند که میتوانند از طرق بسیار مناسبات اقتصادی خوبی را رقم بزنند. به همین خاطر با توافق بر سر قرارداد سوآپ گازی ترکمنستان چشمانداز روشنی را برای توسعه اقتصادی و تجاری هر دو کشور رقم زدند.»
بهشتیپور همچنین با تأکید بر اینکه آذربایجان به ارتباط با ایران نیازمند است، گفت: «جمهوری آذربایجان با بسط روابط اقتصادی با ایران میتواند مناسباتش را با ترکمنستان نیز گسترش دهد و از سوی دیگر دسترسی خوبی به خلیجفارس و دریای عمان پیدا کند. به عبارتی ایران و جمهوری آذربایجان میتوانند راههای ارتباطی مناسبی را برای یکدیگر باز کنند تا از این طریق دسترسی ایران به شرق اروپا و دسترسی آذربایجان به خلیجفارس و دریای عمان را آسانتر کنند.»
این کارشناس اوراسیا با بیان اینکه موضوع قرهباغ و همچنین همکاریها در قالب 3+3 از جمله موضوعات مورد بحث در دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با مقامات آذربایجان بوده است، افزود: «ایران، ترکیه، روسیه از یک طرف و آذربایجان، ارمنستان و گرجستان نیز از سوی دیگر میتوانند بر اساس پیشنهاد همکاری 3+3 به توافقات خوبی در همکاریهای چندجانبه دست پیدا کنند.»
او همچنین درخصوص دخالت و حضور احتمالی رژیم صهیونیسیتی در منطقه قفقاز و موضع آذربایجان و ایران در این باره گفت: « ایران بارها درخصوص مواضع منطقهای خود و همچنین مقابله با رژیم صهیونیستی به کشورهای همسایه از جمله جمهوری آذربایجان هشدار داده است که اگر همکاری همسایگان ایران با اسرائیل در قالب ارائه خدمات همچون پروازی یا پایگاهی به رژیم صهیونیستی برای کشورمان ثابت شود، دست به اقدام نظامی مستقیم علیه آنها خواهد زد. در واقع ایران در این شرایط متقابلا نهتنها به اسرائیل پاسخ مناسبی میدهد، بلکه با همه کشورهای همسو و همکار با این رژیم غاصب برخورد خواهد کرد. آنچه که مقامهای ایرانی نیز صراحتا در این باره بارها صحبت کردهاند. بنابراین در این زمینه نیز ایران با جمهوری آذربایجان حجت خود را تمام کرده است که اگر این کشور همسایه ایران بخواهد پایگاهی در اختیار اسرائیل قرار دهد و با یا هر نوع همکاری در هر سطحی با رژیم صهیونیستی داشته باشد، طبیعتا عمل و واکنشی متقابل از سوی کشورمان دریافت خواهد کرد.»
