بازار ارز زیر ذره‌بین دولت

اقتصاد ایران در چند سال اخیر، بیشتر از آنکه از بحران‌های اقتصادی ناشی از کرونا، چالش‌های منابع و معادن، مباحث محیط‌زیستی و تصمیمات اقتصادی ضربه خورده باشد، درگیر مباحث سیاسی بوده است. تحریم‌های آمریکا و دنباله‌روی اروپایی‌ها از تکالیف محوله از سوی آمریکا، باعث شده شرایط اقتصادی ایران پیچیده‌تر شود. در نتیجه تحریم‌ها و کاهش شدید صادرات نفت و دیگر کالاهای استراتژیک، منابع ارزی ایران در تنگنا قرار گرفت. وقتی اقتصاد هم با محدودیت عرضه مواجه می‌شود، باید سمت تقاضا را نیز محدود کرد؛ مسئله‌ای که با ممنوعیت واردات خودرو نمود پیدا کرد. با این حال همچنان نرخ ارز در ایران نوسان دارد و نمی‌توان ارزش ذاتی آن را برآورد کرد.

تاریخ انتشار: 10:16 - شنبه 1400/11/2
مدت زمان مطالعه: 4 دقیقه

حالا هم‌زمان با حضور رئیس‌جمهور در روسیه و دیدار با پوتین، اخبار امیدوارکننده‌ای از سوی مسئولان مخابره می‌شود؛ برای مثال جواد اوجی وزیر نفت، از امضای چندین سند مهم با روس‌ها در حوزه توسعه میدان‌های نفت و گاز، پتروپالایشگاه و انتقال فناوری خبر داد و گفت: مردم ایران اثرات توافق‌های نفتی با روسیه در حوزه انرژی را به‌زودی خواهند دید. با رسیدن سیگنال‌های مثبت از سمت وین، نرخ دلار در ایران کاهشی شده است و حالا در کانال 27هزار تومان نوسان دارد. طمع مردم برای خرید دلار به‌عنوان کالای سرمایه‌ای کاهش یافته است؛ اما گروهی که همواره برای مقاصد خود نیاز به دلار دارند، این روزها با مشکلات دیگری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.

 نرخ دلار، اندکی نامعلوم و متغیر

مراجعه‌کنندگان به بازار ارز اصفهان از مشخص‌نبودن قیمت دلار خبر می‌دهند؛ زیرا شماری از صرافی‌ها قیمت دلار را اعلام نمی‌کنند. فعالان بازار عقیده دارند تشدید نظارت‌ها بر بازار ارز، وجود ارزهای مختلف از قبیل دلار مسافرتی، نیمایی، بازار آزاد و کاهش و کمبود سهمیه ارز مسافرتی موجب شده صرافی‌ها از اعلام قیمت روز دلار به مردم اجتناب کنند. همچنین دلالان حاضر در خیابان سپه اصفهان بر سر نرخ دلار اتفاق‌نظر ندارند و هرکدام قیمت ارز را به مردم عادی چند تومان بیشتر می‌گویند.
نرخ ارز اعلامی در سایت‌های اینترنتی نیز مانند خیابان سپه نصف‌جــهان بــی‌نظم نیست و اختلاف‌ اندکی با هم دارد. همچنین با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت می‌توان قیمت دقیق انواع ارز را در صرافی بانک ملی چک کرد.
چند متر پایین‌تر از خیابان سپه در بازار هنر اصفهان، نمایشگر‌ کوچکی در تمام طلافروشی‌ها وجود دارد تا نرخ لحظه‌ای طلا را اعلام کند. حتی در این نمایشگر‌ شاخص ‌‌کل بورس به نمایش گذاشته می‌شود؛ ولی خبری از اعلام نرخ ارز در صرافی‌های خیابان سپه نیست و بعضی از صرافان به‌تازگی از اعلام قیمت ارز اجتناب می‌کنند. دلار نیمایی، دلار بازار آزاد، دلار مسافرتی و امثال آن موجب شده تا دلار در بازار نرخ یکسانی نداشته باشد و منابع مختلف قیمت‌های متفاوتی از معاملات در طول روز درج می‌کنند؛ تا جایی که دلار در بازار آزاد هم قیمت مشخصی ندارد و نرخ ارز اعلامی در سایت‌های اینترنتی نیز اختلاف‌های اندکی با هم دارند. یکی از مراجعه‌کنندگان در این‌باره گفت: «چرا نرخ ارز در صرافی‌ها اعلام نمی‌شود؟ بعضی از صرافان هم انگار زیرلفظی می‌خواهند تا قیمت دلار را بگویند! خب مردم چگونه از قیمت دقیق ارز اطلاع پیدا کنند؟» بررسی‌ها از خیابان سپه نشان می‌دهد دلار بین دلالان هم قیمت ثابتی ندارد و هر دلال، ارز را با اختلاف قیمت چند تومان کمتر یا بیشتر معامله می‌کند. دلالی به نام نادر که مدعی بود سال‌هاست دلار «چنج‌» می‌کند، در پاسخ به سؤال «دلار چند؟» گفت: «فروشنده‌ای یا خریدار؟ چند دلار برای خرید یا فروش می‌خواهی؟ 100 دلار؟ 500 دلار؟ بیشتر از هزار دلار؟ قیمت برای خریدوفروش بسته به مقدار ارز، فرق دارد؛ ولی من بهترین قیمت را پیشنهاد می‌دهم.» نرخ اعلامی ارز در منابع مختلف نشان می‌دهد دلار پس از صعود به کانال 30 هزار تومانی در هفته‌های اخیر، موفق به شکست این نرخ نشد و پس از چند روز درجازدن در این کانال به کمتر از 30 هزار تومان سقوط کرد. در حال حاضر دلار در بازار آزاد حوالی 27 و 28 هزار تومان و یورو 32 هزار تومان قیمت دارد و در بازار متشکل ارزی هر دلار 25 هزار و 500 تومان و هر یورو 29 هزار و 200 تومان قیمت خورده است.

تشدید نظارت، استراتژی دولت سیزدهم

یکی از کارشناسان و تحلیلگران بازار در خصوص عدم اعلام نرخ ارز توسط صرافی‌ها بیان داشت: «در حال حاضر نظارت بر بازار ارز زیاد است؛ برای مثال نمودار تحلیل بازار ارز نیز منتشر نمی‌شود؛ زیرا بانک ملی نرخ دلار را اعلام می‌کند که اختلاف چند هزار تومانی بین نرخ دلار در صرافی بانک ملی و بازار آزاد وجود دارد. اکنون صرافی بانک ملی قیمت دلار را بین 27 تا 28 هزار تومان تعیین می‌کند؛ درمقابل دلار در بازار آزاد حوالی 30 هزار تومان معامله می‌شود.»
همچنین برخی کارشناسان و تحلیلگران بازار اختلاف نرخ ارز در صرافی‌های مختلف، زیادشدن فاصله قیمت خرید با فروش و کمبود ارز مسافرتی را از دلایل دیگر عدم اعلام نرخ ارز در صرافی‌ها می‌دانند. براساس دستورالعمل بانک مرکزی تا چندی پیش همه مسافران اعم از سفر هوایی یا زمینی، با ویزا یا بدون ویزا به‌طور یکسان ۲۲۰۰ یورو به عنوان ارز مسافرتی دریافت می‌کردند؛ ولی این سهمیه به‌تازگی کاهش یافته است و اکنون سرفصل‌‌های ارز مسافرتی به سه طبقه تقسیم می‌شود تا به سفرهای هوایی با ویزا دو هزار یورو، سفرهای هوایی بدون ویزا ۳۰۰ یورو و سفرهای زمینی، ریلی و دریایی ۳۰۰ یورو ارز مسافری تعلق بگیرد؛ اما در این میان مشکلاتی هم وجود دارد. بسیاری از صرافی‌ها از فروش ارز مسافرتی خودداری می‌کنند و برای این کار، نداشتن سهمیه از سمت بانک مرکزی را بهانه می‌کنند. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام می‌کنند هر روز فقط اندکی سهمیه دارند و این سهمیه هم از ساعت 11 تا 11.5 صبح توزیع و تمام می‌شود. برخی از صرافی‌ها نیز که ارز مسافرتی دارند، از همان ابتدا تأکید می‌کنند که خرده‌اسکناس ندارند. در نتیجه اگر نرخ تبدیل یورو به دلار 1.1 باشد، به جای 300 یورو باید به هر مسافر دست‌کم 330 دلار تحویل بدهند. با این حال معمولا تأکید می‌کنند فقط اسکناس 100 دلاری دارند و در نتیجه فقط 300 دلار تحویل مسافر می‌دهند.

تلاش برای حذف سودجویان ارزی

رئیس‌جمهور در اواسط آذرماه طی جلسه‌ ستاد هماهنگی اقتصادی دولت با اشاره به مشخص‌شدن دخالت‌ها و دسیسه‌های سودجویانه برای برهم‌زدن ثبات بازار ارز، تصریح کرد: «دستگاه‌های مسئول هم‌زمان با نظارت و کنترل بر بازار، با شناسایی دقیق عوامل مداخله‌گر و بی‌ثبات‌کننده بازار ارز، با جدیت به مسئولیت‌های خود در این زمینه عمل کنند.» یکی از فعلان بازار ارز‌ اصفهان در این خصوص توضیح داد: «نظارت بر بازار ارزها تشدید یافته است و بازار مانند سابق در دست دلالان نیست تا هر لحظه یک قیمت اعلام کنند. با شدت‌گرفتن نظارت‌ها صرافان هم کمتر قیمت ارز را اعلام می‌کنند تا مبادا خطایی رخ دهد.» در نتیجه تشدید نظارت‌ها، اعلام نرخ ارز توسط صرافی بانک ملی، کاهش و کمبود سهمیه ارز مسافرتی بر بازار ارز تأثیر بسزایی داشته تا امروز بعضی از صرافی‌ها نمایشگر اعلام قیمت ارز را خاموش کنند.
در هر حال اگر نتایج سفر رئیس‌جمهور به روسیه فراتر از «قول و تأکید بر افزایش همکاری» باشد، می‌توان انتظار داشت بازار ارز روند آرام خود را ادامه دهد.

برچسب‌های خبر
اخبار مرتبط