بازگشت به زندگی پیشاکرونایی؟!

ما برای رسیدن به این نقطه رفتارهای سالم «جدیدی» آموخته‌‌ایم، مثلاً ماسک زدن و ضدعفونی کردن دست‌‌ها. بسیاری از ما مجموعه متنوعی از عادت‌‌های اجتماعی را هم در خود پرورش داده‌‌ایم تا بتوانیم شیوع این ویروس را کنترل کنیم، مثلاً دورکاری، خرید آنلاین، سفرهای درون‌‌استانی یا درون‌‌کشوری به‌جای مسافرت‌‌های بین‌‌المللی و همچنین کم کردن معاشرت‌‌ها و تعاملات اجتماعی.

اما حالا که بخش‌‌هایی از جهان توانسته‌‌اند تااندازه‌ای از این همه‌‌گیری عبور کنند، آیا این عادت‌‌های جدید همچنان با ما خواهند ماند یا تغییر دادن و کنار گذاشتن عادت‌‌های قدیمی ناممکن است؟ اجازه دهید برای پاسخ دادن به این پرسش، اطلاعات و آمارهای موجود را بررسی کنیم.

کار

در طول همه‌‌گیری کرونا یکی از بزرگ‌‌ترین تغییراتی که پیش‌‌بینی می‌‌شد این بود که برای مدتی طولانی به دورکاری یا ترکیبی از دورکاری و فعالیت حضوری خواهیم پرداخت. بااین‌‌حال تا همین جای ماجرا هم شواهدی وجود دارد که نشان می‌‌دهد شاید این تغییر به آن گستردگی یا وضوحی که انتظار می‌‌رفت، نباشد.

در بریتانیا نسبت افرادی که در سال 2019 حداقل بخشی از کار خود را در خانه انجام می‌‌داده‌‌اند، 27 درصد بوده و در سال 2020 به 37 درصد رسیده است؛ اما دوباره در ژانویه 2021 به 30 درصد کاهش یافته است. به‌‌طور مشابه، در ایالات متحده آمریکا هم نسبت افرادی که دورکاری می‌‌کرده‌‌اند، از 35 درصد در ماه مه سال 2020 به 11 درصد در ماه دسامبر سال 2021 کاهش یافته است.

یکی از اصلی‌‌ترین دلایلی که باعث شده است بسیاری از افراد به دفتر کارشان برگردند، انتظارات و توقعات کارفرمایان بوده است. بسیاری از شرکت‌‌ها نگران‌‌اند که اگر دورکاری برای مدت طولانی‌‌تری ادامه پیدا کند، می‌‌تواند بر کار گروهی، خلاقیت و بهره‌‌وری کارکنانشان اثر منفی بگذارد.

اما در بین کارمندان، میل به داشتن برنامه‌‌های کاری انعطاف‌‌پذیرتر و ترکیب کردن دورکاری با فعالیت حضوری افزایش یافته است. مطالعه‌‌ای که اخیراً در چندین کشور انجام شد، نشان داد که اگرچه قبل از همه‌‌گیری کرونا تنها حدود یک‌‌سوم از کارمندان بخشی از کار خود را در خانه انجام می‌‌داده‌‌اند اما حالا نزدیک به نیمی از آن‌‌ها می‌‌خواهند که دورکاری در آینده هم ادامه داشته باشد.

خرید

روشن است که همه‌‌گیری کرونا خالق خرید آنلاین نبوده اما باعث شده است تعداد بیشتری از ما به این کار عادت کنیم. حال پرسش اینجاست که آیا کرونا ما را به این نتیجه رسانده است که دیگر نیازی به فروشگاه‌‌های واقعی نداریم؟

این‌‌طور به نظر نمی‌‌رسد. خرید کردن در فروشگاه‌‌های واقعی همین حالا هم رونق دوباره یافته است. اخیراً از روی گوشی‌‌های تلفن مردم (و ضمن رعایت حریم خصوصی‌شان) اطلاعاتی درباره رفت‌‌وآمد‌‌های آن‌‌ها گردآوری شده است که نشان می‌‌دهد قبل از شیوع سویه امیکرون، میزان مراجعه به تفرجگاه‌‌ها و مراکز خرید در بسیاری از کشورها به سطح قبل از همه‌‌گیری کرونا برگشته بوده است. همین حالا و پس از پایان موج امیکرون هم مراجعه به فروشگاه‌‌ها و مراکز تفریحی دوباره افزایش یافته است.

افزایش فروش آنلاین، آن‌‌قدرها هم که بسیاری پیش‌‌بینی می‌‌کردند، چشمگیر یا پایدار نبوده است. در بریتانیا، قبل از همه‌‌گیری کرونا فروش آنلاین 20 درصد از کل خرده‌‌فروشی‌‌ها را به خود اختصاص داده بود. در فوریه 2021 این رقم به 36 درصد افزایش یافت؛ اما پس‌‌ازآن به‌‌طور یکنواخت کاهش پیدا کرد تا اینکه در فوریه 2022 به 25 درصد رسید.

سفر

یکی از عادت‌‌هایی که شاید بازیابی آن بیشتر طول بکشد، عشق و علاقه پیشاکرونایی ما به سفرهای بین‌‌المللی است. مسافرت‌‌های بین کشوری در سرتاسر جهان به‌‌شدت از همه‌‌گیری کرونا متأثر شد و این حوزه هنوز هم در حال تقلا برای جبران این خسارت‌‌هاست. سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری¹، از نهادهای وابسته به سازمان ملل، پیش‌‌‌‌بینی کرده است که آمار سفرهای بین‌‌المللی در سال 2022 همچنان نزدیک به نصف آمار سال 2019 باشد.

مطالعه‌‌ای که سپتامبر گذشته در بریتانیا انجام شد، نشان داد که 80 درصد از مردم این کشور قصد دارند سال آینده تعطیلات خود را در بریتانیا سپری کنند و تنها حدود 40 درصد از آن‌‌ها به سفر به خارج از کشور فکر می‌‌کنند. این در حالی است که طبق آمارهای صنعت گردشگری، در دوازده ماه منتهی به جولای 2019 حدود 64 درصد از بریتانیایی‌‌ها برای تعطیلات به خارج از کشور سفر کردند.

بی‌‌میلی مردم به سفرهای بین‌‌المللی تا حد زیادی به علت نگرانی از ابتلا به کرونا و سردرگمی درباره قوانین مسافرتی بوده است. همچنان که نگرانی‌‌ها فروکش می‌‌کند و محدودیت‌‌ها هم برداشته می‌‌شود، ممکن است شاهد جهش کوچکی در آمار مسافرت‌‌های بین کشوری باشیم.

معاشرت

اوایل همه‌‌گیری کرونا، برخی صاحب‌‌نظران ازجمله دکتر آنتونی فاوچی²، مشاور ارشد دولت آمریکا در حوزه بهداشت و درمان، می‌‌گفتند که شاید بهتر باشد عادت دست دادن با یکدیگر را برای همیشه کنار بگذاریم؛ اما برخی دیگر از متخصصین باور دارند که لازم است چنین رسومی دوباره از سر گرفته شود چون فواید اجتماعی، روانی و حتی زیستی بسیاری برای افراد دارد.

آیا عادت‌‌ها و رفتارهای مرتبط با فاصله‌‌گذاری اجتماعی ماندگار خواهند بود؟ مثلاً ملاقات با تعداد کمتری از افراد و تماس فیزیکی کمتر با کسانی که ملاقاتشان می‌‌کنیم؟ برای اغلب افراد که این‌‌طور نیست. یافته‌‌های جدید نشان می‌‌دهد که تنها یک‌‌سوم از بریتانیایی‌‌ها هنوز هم به‌‌طور مرتب فاصله‌‌گذاری اجتماعی را رعایت می‌‌کنند که این کمترین رقم از زمان آغاز همه‌‌گیری است.

اما درواقع فقط زمان می‌‌تواند مشخص کند که همه‌‌گیری کرونا عادت‌‌های رفتاری ما را تا چه اندازه تغییر داده است. بااین‌‌حال، به نظر می‌‌رسد برخی پیش‌‌بینی‌‌های اولیه خیلی خام و اغراق‌‌آمیز بوده‌‌اند، مثلاً این ادعا که همه‌‌گیری کرونا روش کار، خرید، سفر و معاشرت کردن ما را به‌‌طور کامل و بی‌‌بازگشتی تغییر خواهد داد. در حقیقت این همه‌‌گیری به ما آموخت که می‌‌توانیم به روش‌‌های متفاوتی کار، تحصیل، خرید و معاشرت کنیم؛ اما پرسش اینجاست که آیا هنوز هم می‌‌خواهیم این سبک را ادامه دهیم؟

انسان‌‌ها نیازهای اولیه‌‌ای دارند که باید پاسخ داده شوند؛ مثلاً استقلال، ارتباط داشتن با بقیه آدم‌‌ها، حس اثربخشی و شایستگی در کار و زندگی و غیره. یکی از چالش‌‌های دورکاری این بوده است که با دادن اختیار بیشتر به افراد، نیاز آن‌‌ها به استقلال را برآورده می‌‌کند اما در مقابل نمی‌‌تواند نیازشان به ارتباط با یکدیگر را تأمین کند؛ بنابراین شاید بتوان با ارائه برنامه‌‌های کاری انعطاف‌‌پذیر و ترکیبی و فراهم کردن شرایط کاری حمایت‌گرانه و عدالت‌‌محور، راه مؤثری برای پاسخ دادن به هردوی این نیازها پیدا کرد.

احتمالاً برخی آدم‌‌ها حس می‌‌کنند به‌‌خوبی از پس این سبک و سیاق جدید برمی‌‌آیند یا حداقل به آن خو گرفته‌‌اند و بنابراین شاید دلشان بخواهد کارها به همین منوال ادامه پیدا کند. شاید در برخی زمینه‌‌ها، مثلاً سفر به خارج از کشور، بازگشت ما به عادت‌‌های قدیمی زمان بیشتری بطلبد. بااین‌‌حال، به نظر می‌‌رسد بسیاری از ما به‌‌سرعت به سبک و سیاق قدیم برگشته‌‌ایم و به‌‌خوبی می‌‌توانیم کارها را به همان روش قبل از همه‌‌گیری انجام دهیم.

اینکه تا چه اندازه به عادت‌‌ها و سبک و سیاق قدیم بازگردیم، به ویژگی‌‌های شخصیتی ما هم بستگی دارد چون یافته‌‌های علمی نشان داده است که چگونگی انطباق افراد با رفتارهای جدید متأثر از شخصیت آن‌‌هاست. به‌‌عنوان‌‌مثال، کسانی که ذاتاً از تجارب جدید استقبال بیشتری می‌‌کنند یا برون‌‌گراتر هستند، ممکن است اشتیاق بیشتری هم برای سفر به کشورهای دیگر یا معاشرت با گروه‌‌های بزرگ‌‌تر داشته باشند.

همه‌‌گیری کرونا به ما یادآوری کرد که تعاملات روزمره با دیگران در فروشگاه‌‌ها، رستوران‌‌ها و جاهای دیگر تا چه اندازه برایمان ارزشمند است. احتمالاً بسیاری از آدم‌‌ها به‌‌شدت مشتاق‌‌اند که به سبک و سیاق قدیم برگردند و این تعاملات را دوباره زنده کنند؛ مثلاً وقتی بعد از پایان روز کاری به خانه برمی‌‌گردند، از مغازه سر راهشان چیزی بخرند. از همه این‌‌ها گذشته، همه‌‌گیری کرونا به ما آموخت که چقدر نیازمند ارتباط با دیگران هستیم و به‌‌روشنی نشان داد که تعاملات آنلاین هرگز نمی‌‌تواند به‌‌طور کامل جای ارتباطات واقعی و چهره به چهره را بگیرد.

پی‌‌نوشت‌‌ها:

1. UN’s International Civil Aviation Organization

2. Anthony Fauci

این مطلب ترجمه مقاله‌‌ای است با عنوان “Two years into the pandemic, which of our newly formed habits are here to stay?” که در تاریخ 10 مارس 2022 در وب‌‌سایت کانورسیشن (theconversation.com) منتشر شده است. این سازمان رسانه‌‌ای می‌‌کوشد نتایج پژوهش‌‌ها و مقالات منتشرشده توسط محققان، متخصصین و دانشگاهیان حوزه‌‌های مختلف را در دسترس عموم قرار دهد.