شرکت‌های تعاونی می‌توانند با تجمیع سرمایه‌های اندک برای استان اشتغال‌زایی کنند؛ با این وجود آن‌ها با موانعی در مراحل مختلف دریافت مجوز، تأمین مواداولیه و تولید مواجه هستند؛ ضمن اینکه قوانین و مقررات بعضا سختگیرانه بوده و دستورالعمل‌هایی که به آن‌ها ابلاغ شده است دست و پای آن‌ها را برای رشد و پیش‌بردن برنامه‌های توسعه ایشان بسته است. در این گزارش چندتن از فعالان بخش تعاون استان در گفت‌و‌گو با اصفهان‌زیبا از دغدغه‌هایی که با آن مواجه هستند، سخن می‌گویند.
اعتبار نمی‌دهند!
عــضـــو هـــیئـت مــدیره شـــرکت تــعاونی صــنایع‌دستی سپـــنــتا به اصــفــهان‌زیبا می‌گـــوید: در اصــفهان به‌عــنوان شـــهر جهانی صنایع‌دستی حدود 80 تا 100 رشته صنایع‌دستی وجود دارد. با این حال اتحادیه شرکت‌های تعاونی صنایع‌دستی چندسالی است که غیرفعال شده است. علیرضا پوررجبی تصریح می‌کند: اتحادیه شرکت‌های تعاونی صنایع‌دستی اصفهان بیست سال پیش تأسیس شد؛ ولی چهارسالی است که غیرفعال شده و در کمال تأسف هر کدام از اعضای اتحادیه منافع شخصی برایشان به منافع جمعی ارجحیت دارد. پوررجبی اذعان می‌کند: برای تشکیل شرکت تعاونی صنایع‌دستی در مرحله نخست باید تأییدیه دریافت کنیم؛ وقتی تأییدمی‌گیریم و کارمان را شروع می‌کنیم بعضا پیش آمده که در ادامه مسیر سنگ‌اندازی می‌کنند و اشخاص دیگری را سرکار می‌گذارند. او عنوان می‌کند: هیچ بودجه‌ای برای شرکت‌های تعاونی صنایع‌دستی به صورت ویژه در نظر نمی‌گیرند؛ به عنوان مثال اعتباری برای مشاغل خانگی و صنایع‌دستی اختصاص می‌دهند؛ ولی این اعتبار را به سازمان میراث فرهنگی پرداخت می‌کنند تا برای تمامی‌هنرمندان هم فعالان بخش تعاون و هم هنرمندانی که در بخش‌های دیگر فعال‌اند، اختصاص پیدا کند.
سهمیه مواداولیه نداریم!
عــضو هــیئت مـــدیره شـــرکــت تــعــاونی صنایع‌دستی سپنتا بیان می‌کند: هنرمندان هم‌زمان با شیوع کرونا با مشکلات مالی روبه‌رو شدند. اگر وام و حمایت دولتی نباشد با کمترین امکانات نمی‌توانند فعالیت کنند. او می‌گوید: برای فروش صنایع‌دستی در اصفهان دلال و واسطه‌ها فعالیت زیادی دارند. در نقش‌جهان اصفهان دلال‌ها بیشترین فعالیت را دارند و ما به‌عنوان شرکت تولیدکننده با مصرف‌کننده واقعی طرف نیسیتم؛ بلکه مشتریان ما بیشتر واسطه‌ها هستند. عضو هیئت‌مدیره شرکت تعاونی صنایع‌دستی سپنتا عنوان می‌کند: دولت در زمینه تأمین مواداولیه لازم برای تولید از ما حمایت نمی‌کند؛ دولت باید سهمی‌را برای هنرمندان صنایع‌دستی کنار بگذارد؛ ولی وقتی مواداولیه در بروس عرضه می‌شود براساس قیمت جهانی نرخ‌گذاری می‌شود و دلال‌ها نیز در بورس فعال هستند.
پاس‌کاری برای صدور مجوز
از سوی دیگر پیچیدگی بوروکراسی‌ها برای دریافت مجوز ساختوساز، مشکل تعاونی‌های فعال در بخش مسکن است. رئیس شرکت تعاونی مسکن فرهنگیان ناحیه 5 اصفهان به اصفهان‌زیبا می‌گوید: بعضا در برخی موارد صدور پروانه از سوی شهرداری تا دو سال هم طول می‌کشد. مسلم است تا دوسال قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند و با تورم مواجه می‌شویم؛ بنابراین پروژه‌ای که دو سال قبل می‌توانست با قیمت پایین‌تر به سرانجام برسد، بعد از دوسال معطلی با قیمت بالاتر باید اجرا شود.لطفعلی حشمتی عنوان می‌کند: به ازای هر نیم متر مربع ساختمان‌سازی برای یک نفر اشتغال ایجاد می‌شود؛ ولی زمانی که درخواست‌های ما طی دوسال به تعویق می‌افتد، نیروهای ما بیکار می‌شوند.حشمتی بیان می‌کند: گرانی و تورم فقط یکی از عواملی است که ما را با مشکل مواجه کرده است. سلیقه‌ای عمل‌کردن هم از سوی شهرداری مزید بر علت شده و تمامی تعاونی‌های مسکن اصفهان برای دریافت مجوز معطل شهرداری می‌شوند؛ چون پاس‌کاری‌ها زیاد است و زمانی هم که ما انتقاد می‌کنیم در مسیر فعالیتمان اخلال ایجاد می‌کنند.
تعدیل نیرو می‌کنیم!
مشکلات شرکت‌های تعاونی منجر شده تا برخی از آن‌ها به فکر تعدیل نیرو باشند. رئیس شرکت تعاونی بانک صادرات اصفهان به اصفهان زیبا می‌گوید: در کمال تأسف بانک مرکزی مقرراتی وضع کرده که منجر به از بین رفتن 124 هزار فرصت شغلی در بخش تعاون شده است؛ در سال 96 بانک مرکزی دستورالعملی برای تعاونی‌های اعتبار وضع کرد که براساس این دستورالعمل به ما اعلام شد که نباید عملیات بانکی انجام دهید، بلکه صرفا کار قرض الحسنه برعهده شماست. حسین زرین‌نگار ادامه می‌دهد: از زمان اعلام این دستورالعمل ما پنج نفرنیرو تعدیل کردیم و به تازگی قرار است چهار نفر دیگر را نیز تعدیل کنیم. زرین‌نگار تأکید می‌کند: در کمال تأسف با این وضعیت تورم و گرانی، هزینه‌ها و درآمدها هم‌خوانی ندارد و گوش شنوایی نیز برای رفع مشکلات ما وجود نداشته است.
دغدغه تأمین مالی داریم
یکی از دغدغه‌های دولت و مسئولان مسئله اشتغال است. از آنجایی که تعاونی‌ها سهم زیادی در اشتغال‌زایی دارند، حمایت‌های دستگاه‌ها برای تأمین سرمایه در گردش آن‌ها و پیگیری مشکلاتشان اهمیت دارد. به زعم متولیان استانی مشکل تأمین سرمایه در گردش بیشتر در تعاونی‌های فعال در بخش تولید دیده می‌شود. معاون تعاون اداره‌کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان اصفهان به اصفهان‌زیبا می‌گوید: تعاونی‌های تولیدی استان بیشتر دغدغه دریافت مجوز و تسهیلات و راه‌اندازی خطوط تولید را دارند؛ از سوی دیگر تعاونی‌های کشاورزی زیرمجموعه سازمان تعاونی روستایی هستند؛ ولی تعاونی‌های گلخانه داران یا تعاونی‌های کشت و صنعت و دام و طیور زیر نظر اداره تعاون هستند که این دسته از شرکت‌ها در مقایسه با سایر تعاونی‌ها با مشکلات کمتری مواجه‌اند.درواقع مشکلات جزئی همچون به‌روزنبودن مدت تصدی مدیرانشان را دارند. از آنجایی که این تعاونی‌ها بیشتر خانوادگی است و تعدادشان کمتر است مشکلاتشان چشمگیر نیست و به دنبال به‌روزکردن مــدت تــصدی مــدیــرانشان نیستند بلکه صرفا برخی مواقع ممکن است اختلافات ملکی داشته باشند.
عضویت افراد فاقد شرایط در تعاونی‌های مسکن
روح الله امیری اظهار می‌کند: تعاونی‌های مسکن کارمندی و کارگری با مشکلاتی در طول پروژه مواجه می‌شوند که بیشتر این مشکلات به سال‌های گذشته ارتباط پیدا می‌کند. درواقع خرید زمین‌های فاقد کاربری مسکونی توسط تعاونی‌های مسکن ممنوع است؛ ولی طی سال‌های گذشته مدیران برخی تعاونی‌ها اقدام به خرید زمین‌های فاقد کاربری مسکونی کردند که مشکل‌ساز شده است.امیری می‌گوید: پذیرش افراد فاقد شرایط عضویت در تعاونی‌ها ممنوع است؛ ولی تذکرات لازم طی سال‌های گذشته به تعاونی‌های مسکن داده نشده و افراد بدون داشتن شرایط لازم وارد پروژه تعاونی‌ها شدند؛ باتوجه به اختلاف سطح درآمدی اشخاص در دستگاه‌های مختلف تفاوت واریزی‌ها باعث می‌شود پروژه غیرفعال شود؛ علاوه برآن برگزارنشدن مجامع عمومی‌به خاطر کرونا به مشکلات تعاونی‌های مسکن دامن زده است. او تأکید می‌کند: در تمام نقاط شهر اصفهان پروژه‌های شاخصی توسط تعاونی‌ها اجرا شده و درصد شکایتی که اعضای پروژه‌های تعاونی مسکن نسبت به سازنده‌های غیرتعاونی و اشخاص حقیقی که به صورت بساز‌بفروش عمل می‌کنند داشته اند کمتر است. درواقع شاید در برخی موارد میزان این شکایت‌ها صرفا 2 درصد بوده است. امیری اذعان می‌کند: تعاونی‌های اعتبار قرض‌الحسنه خدمات خوبی به کارکنان دستگاه‌ها می‌دهند؛ ولی سختگیری‌های بیش از اندازه روی آن‌ها اعمال می‌شود. این سختگیری‌ها در حالی است که شرکت تعاونی‌های اعتبار آزاد یک شبه در برخی استان‌ها راه‌اندازی شد و پول مردم را خوردند. معاون تعاون اداره‌کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان اصفهان می‌گوید: در شرکت تعاونی‌های معدنی اختلافات پایینی درخصوص سهام شرکت‌ها وجود دارد و بیشتر این شرکت‌ها در استان موفق عمل می‌کنند؛ ولی در بخش صنایع‌دستی باوجود اینکه نام اصفهان با صنایع‌دستی عجین شده، سال‌های زیادی است که اتحادیه صنایع دستی در اصفهان غیرفعال است؛ شرکت‌های اتحادیه مشکلاتی در زمینه تأمین مواداولیه داشته اند که امیدواریم با فعال‌کردن این اتحادیه مشکلات شرکت‌ها حل و فصل شود. او ادامه می‌دهد: با توجه به تورم و ساختوساز مسکن تعاونی‌های عمرانی نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستند؛ در اصفهان فقط یک تعاونی عمرانی مشکل دار داشتیم که بخشی از مشکلاتش حل شده و بخشی نیز در دستگاه‌های قضایی در حال پیگیری است. معاون تعاون اداره‌کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان اصفهان تصریح می‌کند: ما به عنوان یک دستگاه دولتی درمواقعی که لازم باشد به شرکت‌های تعاونی اصفهان کمک می‌کنیم و در مواقعی هم که نیاز به دخالت ما نیست، دست و پای آن‌ها را نمی‌بندیم.
روند تسهیلات‌دهی و حمایت از تعاونی‌ها
امیری درباره حمایت‌های این سازمان از تعاونی‌ها توضیح می‌دهد: 70 درصد تسهیلات بانک توسعه تعاون به شرکت‌های تعاونی پرداخت می‌شود. طی سال گذشته حدود 12هزار میلیارد ریال به شرکت‌های تعاونی تسهیلات اعطا شد. همچنین در بودجه سالیانه ردیفی تحت عنوان شکل‌گیری و توانمندسازی تعاونی‌ها پیش‌بینی می‌شود که بخشی از آن به صورت حمایت‌های مالی بلاعوض به تعاونی‌ها پرداخت می‌شود. امیری می‌گوید: هر ساله درقالب 18 ردیف برنامه بودجه ای به ادارات کل استان‌ها مبالغی برای نوسازی و بهره وری تعاونی‌ها، آموزش تعاونی‌ها و توسعه تعاونی‌های جدید فراگیر ملی و سهامی عام برای شرکت‌ها پیش‌بینی می‌شود و در طول سال این مبالغ یا تحت عنوان قراردادهای آموزشی و پژوهشی یا بحث‌های نظارتی و حسابرسی یا کمک‌های بلاعوض به تعاونی‌ها پرداخت می‌شود. البته رقم پرداختی چشمگیر نیست؛ ولی جزو برنامه‌های وزارت تعاون است. امیری خاطرنشان می‌کند: مشکلات اعتباری و تسهیلاتی تعاونی‌ها در کمیته‌ای با حضور نماینده بانک توسعه تعاون، نماینده اداره‌کل و نماینده شرکت تعاونی بررسی می‌شود و در صورتی که نیاز به پیگیری باشد یا موانعی در مسیر تسهیلات‌دهی به تعاونی‌ها وجود داشته باشد، کمیته ای تشکیل می‌شود تا مصوبات لازم در راستای حل مشکلات شکل بگیرد. معاون تعاون اداره‌کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان اصفهان اذعان می‌کند: شرکت‌های تعاونی درمقایسه با شرکت‌های سهامی‌خاص امتیازات ویژه‌ای دارند؛ به عنوان مثال تعاونی‌ها حدود 25 درصد تخفیف مالیاتی دارند و 25 درصد نیز در حق بیمه کارفرما تخفیف دارند.
