سالبهسال دریغ از پارسال!
آبانماه سال گذشته بود که جمعی از زنان و مردان شرق و غرب اصفهان که پیشه آبا و اجدادیشان کشاورزی بود و بیآبی در این سالها تیشه به ریشه زمینهایشان زده، در بستر خشک زایندهرود تجمع کردند وخواستار دریافت حقابه برای کشت پاییز شدند. براساس مصوبه خردادماهی که سال گذشته شورای تأمین آب به تصویب رساند، در سال آبی گذشته کشاورزان اصفهانی باید 250میلیون مترمکعب آب دریافت میکردند؛ درحالی که از این میزان آب فقط 62میلیون مترمکعب آب به آنها اختصاص داده شد و آنها نزدیک به 190میلیون مترمکعب آب طلب داشتند؛ آبی که البته علیرغم اعتراضات و بستنشینی در بستر زایندهرود، در پاییز خبری از بازگشایی آن نشد و بازگشایی آن موکول به بهمنماه شد. امسال هم اما با فرا رسیدن فصل پاییز و موعد کشت پاییزه، بخل آسمان و ذخیره ناکافی سد زایندهرود، دوباره امید کشاورزان را نقش بر آب کرد تا بیآبی چشمهای خشک آنها را تر کند. اگرچه تا پیش از این زمزمههایی مبنی بر بازگشایی آب با فرارسیدن موعد کشت پاییز شنیده میشد و حتی برخی از رسانه نیز خبر از بازگشایی زایندهرود در 25 آبان خبر دادند؛ولی این مسئله خیلی زود تکذیب شد و برخی از مسئولان اعلام کردند که شرایط کنونی سد زایندهرود اجازه بازگشایی را به آنها نخواهد داد؛ مسئولانی که البته لابهلای حرفهایشان تنها راه چاره را چشمدوختن به آسمان و دست به دعا برداشتن میدانند! به گزارش «ایسنا» مهران زینلیان که معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان است، در روزهای گذشتــه اعلام کرد که باتوجه به شرایط فعلی برای آبانماه نمیتوان حقابه کشاورزان شرق اصفهان را تحویل داد: «امیدوار به بارندگیهای پیشرو هستیم تا بتوانیم در مقطعی آب به کشاورزان تحویل دهیم؛ چرا که سد زایندهرود ذخیره کافی ندارد و وقتی آبی وجود نداشته باشد، نمیتوان حقابه کشاورزان را تأمین کرد. اگر بارش داشته باشیم همانند سال گذشته که در بهمنماه حقابه کشاورزان را تحویل دادیم، میتوانیم حقابه کشاورزان را به زمان دیگری موکول کنیم.» علیرضا الماسوندی، مدیر حوضه آبریز زایندهرود نیز در این باره به «ایرنا» گفته است: «مخزن سد زایندهرود در زمان حاضر از نظر سالهای دوره آماری، وضعیت بدی دارد و باتوجه به پیشبینی سازمان هواشناسی، شرایط خوبی برای بارشها هم متصور نیست. شرایط کنونی مخزن سد زایندهرود مناسب نیست؛ لذا این امکان وجود ندارد که بتوانیم همه نیازهای آبی خود را از این طریق رفع کنیم و سیاست وزارت نیرو هم این است که جیرهبندی و قطعی آب نداشته باشیم. آب موردنظر باید از نیمه مهر وارد مدار میشد تا ارزش بهنگام داشته باشد و ما در آن زمان هم اعلام کردیم که در صورت ورود آب به مدار میتوانیم برای آن برنامهریزی کنیم؛ اما این اقدام انجام نشد؛ بنابراین الان هم نمیتوانیم آن را تأمین کنیم.»
همه مقصران بیآبی!
براساس آخرین گزارشها درحال حـــاضر، ذخیـــره ســد ۱۳۷میــلیـــون متــر مکعــب (11درصد) و ورودی سد زاینــدهرود ۶,۹ متـــرمکعب بــر ثانیه است که با انجام محاسبات، روزانه ۵۶۹, ۱۶۰ مترمکعب بر ثانیه به حجم سد زایندهرود اضافه خواهد شد.اگـــر ایــن مقـــادیـــر ثـــابـــت باشــد و تغییــر زیـــادی نکنـــد، روزانـــــه ۳۸۱, ۲۴۰ مترمکعب آب از حجم سد زایندهرود کسر خواهد شد و همین موضوع هم باعث شده است تا پاییز امسال نیز شرایط آبی اصفهان بحرانی باشد؛ وضعیتی که محمدتقی نقدعلی، نمــاینـــده خمینــیشهـــر در مجلـــس شورای اسلامی در گفتوگو با رسانهها بخشی از آن را مصرف بیرویه آب در بالادست میداند؛ آنجا که میگوید: «مصــرف بیرویــه آب در بــالادســت چمآسمان که همراه با توسعه بخش کشاورزی در مناطق چهارمحال و برخی مناطق بالادست اصفهان اتفاق افتاده، باعث شده است که فراتر از حدمطلوب و مجاز آب در بالادست استفـــاده شــود؛ در حـــالـــی کـــه در پــاییـــندست یعنی مرکز اصفهان و بخشی از غرب و شرق این شهر هیچ آبی برای کشاورزی اختصاص داده نشده، الگویی برای توسعه کشاورزی در بالادست رعایت نمیشود و این شرایط امروز ما را با بحران روبهرو کرده است که به طور حتم باید تدبیری دراین باره اندیشیده شود.»
فرصت کشت برای کشاورزان محدود است
حالا و در شرایطی که موعد کشت پاییزه فرا رسیده، کشاورزان بهدلیل بیآبی و عدمبارشهای مؤثر در مـــاههای گــذشتـــه باید زمیـــنهای خــود را رها کنند و بنا به گفتــه مسئولان چشم به آسمان بدوزند تا شاید دست از بخل و تنگدستی بردارد و بارشهای اواخر پاییز بتوانند تااندازهای مشکلگشای کشاورزان شود؛ هرچند به گفته یکی از کشاورزان شرق که 6 هکتار زمین دارد، کشاورزان برای کشت پاییزه فقط تا آذرماه فرصت دارند و بعد از آن دیگر کاشت فایدهای ندارد: «در همه این سالهای بیآبی، بیپولی باعث شد تا زمینهایم را بفروشم. مابقی هم که برایم مانده، بهخاطر نبود آب کسی تمایل به خرید آن ندارد. میگویند آب نیست و نمیتوانیم به شما حقابه بدهیم؛ ولی نمیگویند کشاورزانی که این همهسال بیآبی محتاج نان شبشان کرده، چه باید بکنند؟ از کجا باید مخارج خودشان را تأمین کنند؟» کشاورز دیگری هم طرحهای انتقال آب را مقصر وضعیت کنونی زاینده رود میداند و میگوید: «آب باید عادلانه توزیع شود. اگر برای کشاورزان اصفهانی آب نیست، چرا برای باقی استانها هست؟ از وقتی آب را به جاهای دیگر بردند و صرف توسعه صنعت کردند، روزگار را از کشاورزان گرفتند.» در همین باره یکی از مدیران صنف کشاورزی که تمایلی به درج نامش در این گزارش ندارد به «اصفهان زیبا» میگوید که بهترین زمان برای کشت پاییزه نیمه آبان تا اواخر آن است: «اگر در این زمان کشاورزان قادر به کشت پاییزه نشوند، ناچار هستند در بهمن ماه که سرما و یخبندان کاهش مییابد، برای کشت غلات اقدام کنند؛ هرچنــد در سالهـــای اخیر که بهدلیل بیآبی کشاورزان در بهمن اقدام به کشت کردهاند، خســـارتهــای زیــادی را متحمــل شــدهانـــد؛ بـــهطـــوری کـــه شـــایـــد حــدود 40درصـــد افـــت محصـــول داشتــهانـــد.» او مقطعیبودن آب را هم آفتی برای کشت کشاورزان میداند و میگوید: «این مسئلــه بــاعـــث میشــود که کیفیت محصولات کشاورزان کاهش یابد و ضرر و زیادی را برای آنها به همراه داشته باشد. درواقع ممکن است کشاورزان بهدلیل نامرغوبیت محصولاتشان نتوانند آن را بهفروش برسانند؛ برای مثال، خیلیهایشان سال گذشته زمینهای زیر کشت را تبدیل به چراگاه کردند!»
