حالا بیش از چند صد سال از زمانی که مالکیت برجهای کبوتر را به عنوان یک پشتوانه مالی محکم پشت قباله نوعروسان مینوشتند، گذشته است. زمانی، قیمت یک تن گندم با قیمت یک تن فضله کبوتر برابر بود.
زاینده رود که خشک شد، قناتها که کور شدند و کشاورزی که از رونق افتاد، کبوترها هم از کبوترخانهها رفتند. کبوترخانهها که از زمان ایلخانیان تا قاجاریه اقتصادی برابر با کشاورزی داشتند و رونقی قابل توجه، کمکم به بناهایی زیبا، اما بدون استفاده بدل شدند.
حالا مدتی است که ایده تبدیل کبوترخانهها به بناهای توریستی مطرح شده؛ راه حلی که امید است بتواند در غیاب کشاورزی، مشکلات اقتصادی منطقه را رفع کند.
این برج از میراث و جاذبه های گردشگری اصفهان است و این برج در قدیم به عنوان برج کبوتر مورد استفاده قرار گرفته است. این برج در قرن 16 میلادی در دوره صفوی با وجه تسمیه محله پیرامونش ساخته شده است. از جاذبههای مشابه این اثر تاریخی میتوان به برج کبوتر خیابان امام خمینی(ره) برج کبوتر خیابان میرزا طاهر اشاره کرد.
نکته کاربردی گردشگرانه
اگر بخواهید نزدیکترین، دمدستترین و البته سالمترین برج کبوتر اصفهان را ببینید، راه دوری قرار نیست بروید! مرداویجیها «برج» صدایش میزنند. آنقدر در بطن این محله قدیمی و مرفهنشین خوشنشسته که هیچ کس دیگر به عنوان یادگاری قدیمی به آن نگاه نمیکند. برجی است زنده که شبها نورپردازی میشود و پاتوق جوانان ماشینسواری است که دوست دارند خیابانهای محله را بالا و پایین کنند و دور این میراث کهن بگردند.
شرح برج
برج تاریخی مرداویج با قدمت 400 سال، در سه طبقه با تعداد 15 هزار لانه ساخته شده است. معماری برج بهصورت دایره ای نیست، بلکه حالت یک گلمانند دارد که دورتا دور برج از هشت دایره و یک دایره در وسط تشکیل شده است. ارتفاع آن ۱۸متر است و ساختارش ازخشت خام، گل و پینه تشکیل شده؛ ارتفاع برج 18 متر و قطر قاعدهاش 16 متر است.
نقشه این برج به صورت یک دایره نیست؛ بلکه حالت یک گل را داشته که دور تا دور برج از هشت دایره ویک دایره در وسط تشکیل شده است . ارتفاع آن 18متر و 16مترقطر قاعده پایین می باشد.ساختار این برج ازخشت خام ،گل و پینه است و باوجود ساده بودن مصالح آن، ازنظر مهندسی ومعماری بی نظیر می باشد.
ساختاربرج به صورت سه طبقه است که داخل برج 15 هزار لانه کبوتر وجود داردیعنی 15 هزار کبوتر می تواننددراین برج اسکان گزینند؛ همچنین 770حفره دربالای برج وجود دارد که کبوتر ها از 12استوانه به همراه استوانه مرکزمی توانند وارد این برج شوند وانداز ه ورودی هابه اندازه بدن کبوتر هاست. درصورتی که یک پرنده با اندازه بزرگ تر نمی تواندداخل این برج شود.ابعاد حفره 18×20×25سانتی متر است که اندازه یک لانه از اندازه بدن کبوتر تبعیت می کند.
مسیر رسیدن
برای رسیدن به کبوترخانه مرداویج که بین محلیها به «میدان برج» شناخته میشود، باید سراغ دو خیابان شیخ صدوق جنوبی یا آزادی را بگیرید. اگر با خط اتوبوسی که از میدان امام حسین (دروازه دولت) میآید، به سمت برج بیایید، ایستگاهی درست قبل از این بنای تاریخی وجود دارد. خیابانهای اطراف هم پاتوق غذاگردی و کافهگردی است.
خیابان آزادی، برج کبوتر مرداویج
اصلا چرا به برج کبوتر نیاز داریم؟
فضولات کبوترها به عنوان غنی کننده خاک آبرفتی اصفهان نقش مهمی در پرورش بهینه گیاهان منطقه خواهند داشت. بنابراین اگر فضایی مناسب برای کبوترها داشته باشیم که به تولید مثل بپردازند و عمر بیشتری داشته باشند، به کشاورزی استان کمک کردهایم. البته مثلا برج کبوتر مرداویج دیگر این کارکرد را ندارد و حالا به یک عنصر هویت شهری تبدیل شده است.
در برج کبوتر که قدم بزنید قرنیزهای گچی در بالای برج و یا نوارهای گپی صیقلی را مشاهده میکنید که به دلیل محافظت کبوترها در برابر دشمنانشان از جمله مار، تعبیه شده اند.
