به گزارش اصفهان زیبا؛ قلمزنی، تزیین و کندن نقوش بر روی اشیای فلزی بهویژه مس، طلا، نقره، برنج است و بهعبارتدیگر ایجاد خطوط و نقوش بهوسیله قلم با ضربه چکش بر روی اجسام فلزی تعریف میشود. قلمزنی یکی از رشتههای هنرهای سنتی ایران است که در دستهبندی و رده هنرهای صناعی و در گروه فلزکاری قرار دارد و قلمزنی اصفهان نمونهای از هنر اصیل ایرانی بهشمار میرود.
سید ابوذر احمدی متولد 1360 و از هنرمندان قلمزن اصفهانی است که از سن 14سالگی و از دوره نوجوانی به دلیل علاقه زیادی که به آموختن و یادگیری این حرفه داشته، به شاگردیکردن در کنار برادران و عموی هنرمند خود، به این حرفه مشغول شده است. بعد از سالها آموختن، با استعداد و علاقه زیادی که به هنر قلمزنی داشته، توانسته در این زمینه موفق عمل کند و خودش به درجه استادی در این حرفه برسد. در حال حاضر در کارگاه خود در محله پرتمان مشغول به فعالیت در این زمینه هنری است و آثار هنری زیادی در حوزه ساخت در ضریح اهل بیت(ع) تاکنون انجام داده و از کار خود احساس رضایت و خرسندی دارد.
پشتکار و علاقه زیادی به یادگیری هنر قلمزنی داشتم
این هنرمند قلمزن درباره پشتکار و علاقه زیاد خود به یادگیری هنر قلمزنی و نحوه ورودش به این حرفه به «هممحله» میگوید: «بنده از سال 1376 وارد این حرفه شدم و در کنار برادران و عموی خودم حرفه قلمزنی را یاد گرفتم. همان موقع زیر نظر عموی بزرگوارم که مشغول به یادگیری این هنر بودم، ایشان قلمزنی ضریح امام رضا (ع) را در دست گرفته و مشغول به انجام بودند.» احمدی ادامه میدهد: «من بعد از 10سال شاگریکردن در کنار برادران و عمویم و یادگیری هنر به شکل حرفهای در سال 1386 جداگانه برای خودم کارگاهی زدم و به فعالیت در حرفه قلمزنی پرداختم. تا کنون هم با یاری خداوند و با توسل به اهل بیت(ع) توانستهام در این زمینه هنری فعالیت داشته باشم.»
او ادامه میدهد: «اولین کار هنری که داشتم با لطف خداوند، زیر نظر استاد مهدی علمداری، پدر قلمزنی ایران بود که قلمزنی ضریح امامین عسگرین را عهدهدار بودند و انجام این کار را به بنده واگذار کردند. من توفیق پیدا کردم که اولین کار هنری خودم را برای عتبات عالیات در سال 1386 داشته باشم و قلمزنی ضریح حدود چهارسال طول کشید.»
احمدی تأکید میکند: «در انجام این کار لطف خداوند و اهلبیت(ع) شامل حال بنده شد و توانستم بعد از آن، قلمزنی درهای حرم آقا ابوالفضل(ع)، ضریح ابراهیم مجاب در مجاور ضریح امام حسین(ع)، درهای عموی آقا امامزمان (عج) را در بلد سامرا انجام دهم. بعد از آن قلمزنی در ورودی سرداب آقا امامزمان (عج) را در سامرا و قلمزنی انبار بابالتوبه در آن را در مسجد کوفه انجام دادم. این هنر را به لطف خداوند ادامه دادم و در ایران هم توفیق قلمزنی در امامزاده احمد پسر امامزاده سید محمد سامرا در خوانسار اصفهان نصیبم شد. خدمت در امامزادههای کوچکی در استان اصفهان را هم بر عهده داشتهام و آخرین کاری که بنده با کمک همکارم مصطفی مهدیان انجام دادیم و سیزدهم رجب سال گذشته نصب شد، قلمزنی ضریح آقا امیرالمؤمنین(ع) در صحن حضرت زهرا(س) بوده که کار فوقالعادهای بهحساب آمد و در سطح ایران کار خاص و نمونهای شد. این اولین کاری بود که در ضریحهای اهلبیت (ع) از شعر فارسی استاد شهریار بهعنوان نماد کار ایرانی و هنر هنرمندان قلمزن اصفهانی استفاده شد.»
سختیها و مشقتهای یادگیری حرفه قلمزنی
این هنرمند محله پرتمان درباره سختیها و مشقتهای یادگیری حرفه قلمزنی عنوان میکند: «آموختن حرفه قلمزنی با دشواریهای زیادی همراه است و فردی که برای یادگیری وارد این حرفه میشود، باید هشت تا 10 ساعت روی یک صندلی بنشیند و فشار زیادی به کمر و چشمهای او وارد میشود؛ به دلیل اینکه یک هنرمند قلم زن باید با دقت زیادی کار کند.»
او ادامه میدهد: «علاقه، استعداد و پشتکار زیاد فرد باعث میشود که با مشقتهای این حرفه مقابله کند و به یادگیری این هنر بپردازد تا بتواند در آینده موفق عمل کند. اگر فردی علاقهمند به آموختن این هنر باشد، میتواند طی مدت زمانی کوتاه این حرفه را بیاموزد و باید چندسال به شاگردیکردن در هنر قلمزنی در کنار استادان این هنر بپردازد و با انجام کارهای متفاوت و پشتکار زیاد میتواند به درجه استادی در این رشته هنری برسد.»
این هنرمند جوان رشته قلمزنی اظهار میکند: «خصلت هنر، آموختن و تلاش مداوم است. به قول استاد فرشچیان یادگیری هنر تمامشدنی نیست و فرد هر چقدر هم کار کند باید با خودش این جمله را تکرار کند که من هر چقدر کار میکنم هنوز یاد نگرفتهام.»
به گفته او، برای موفقیت در حرفه قلمزنی باید فرد طراحیکردن را هم علاوه بر هنر قلمزنی یاد گرفته باشد و در این زمینه استعداد، علاقه و پشتکار زیاد را برای یادگیری بیشتر و آموختن داشته باشد. یادگیری هنر قلمزنی پایانی ندارد و فرد هر چقدر بیشتر تلاش کند تجربه زیادتری را کسب میکند. استاد فرشچیان برای قلمزنی ضریح امام حسین (ع) طرح را پنج بار تغییر دادند و برای ارائه طراحی نهایی این ضریح گفته بودند که «من هنوز آن چیزی را که باید یاد میگرفتم نیاموختهام و بهدرستی یاد نگرفتهام. این جمله نشان میدهد یک هنرمند قلمزن باید سالهای متمادی این هنر را بیاموزد و در این حرفه تجربه کاری داشته باشد.
احمدی با اشاره به اینکه در طول این سالها شاگردانی هم داشته است، میگوید: «به دونفر خانم و یک نفر آقا این حرفه را یاد دادم و در این سالها از هر شهری درخواست شده که برای قلمزنی به آن شهر بروم، درخواستها را پذیرفتهام. کارهایی مانند ضریح مسلم در تهران و شیراز، ضریح حبیب در کرج، ضریح امامین عسگرین در قم و در باب سرداب آقا امام زمان(عج) در خرمآباد را که مردم آنجا بانی این کار بودند قلمزنی کردم. باتوجهبه اینکه هنر قلمزنی از هنرهای اصیل ایرانی با قدمت طولانی است و به دلیل آنکه میخواستیم مردمان شهرهای دیگر باهنر قلمزنی هنرمندان اصفهانی آشنایی پیدا کنند، با دوستان مرتب به شهرهای دیگر تردد داشتیم و درخواستهایی را که از ما برای قلمزنی ضریحها میشد، با رضایت و خرسندی میپذیرفتیم.»
کسب تجربه در اثر یادگیری و آموختن طولانیمدت
احمدی خاطرنشان میکند: «در رفتوآمد به شهرهای متفاوت شاهد استقبال خوب مردم از انجام کارها و هنر قلمزنی بودیم. برای نمونه قلمزنی درِ حرم حضرت ابوالفضل (ع) در استان مرکزی شهرستان ساوه یکی از آنها بود که با استقبال گستردهای از سمت مردم مواجه شد. مردم خوشحال بودند این هنر اصیل ایرانی و قدیمی در شهر آنها بر روی در ضریح توسط هنرمند اصفهانی انجام میشود. در این کار سهنفر خانم نیز فعالیت داشتند و همان جا هنر قلمزنی را بهخوبی از بنده یاد گرفتند.»
این هنرمند فراگرفتن حرفه قلمزنی را به جوانانی که علاقهمند به یادگیری این هنر اصیل ایرانی هستند توصیه میکند و ادامه میدهد: «جوانانی که فکر میکنند برای کسب درآمد بیشتر میتوانند وارد حرفه قلمزنی شوند، اشتباه میکنند. آنها باید بدانند ابتدای کار ورود به این حرفه، هیچ نوع درآمدی برای افراد ندارد و باید سالیان متوالی با پشتکار وعلاقه به کسب هنر و یادگیری بپردازند. در زمینه هنر قلمزنی هم وضعیت همینطور است و نباید افراد محاسبه درآمدی درمورد این هنر داشته باشند و بدانند کسب تجربه در اثر یادگیری و آموختن طولانیمدت به دست میآید و باید افراد استعداد و توانایی یادگیری حرفه قلمزنی را هم داشته باشند.»
او عنوان میکند: «برای آموختن این حرفه باید صبر و تحمل زیادی وجود باشد و زود از انجام کار خسته نشد. بنده یادم میآید زمانی که به شاگردیکردن و آموختن حرفه قلمزنی در کارگاه عموی خودم مشغول شدم، نزدیک به سه ماه بود که تنها قلم را بر روی کنده درخت میزدم تا مچ دستم برای قلمزنی راه بیفتد. در مرحله بعدی قلمزنی بر روی مس و فلزات دیگر را انجام دادم. به نظرم هر کسی بود بعد از سپریشدن سه ماه این کار را رها میکرد؛ ولی بنده به دلیل ذوق و علاقه زیادی که به حرفه قلمزنی داشتم به فعالیت در این حرفه ادامه دادم و سعی کردم هر روز بیشتر از روز قبل یاد بگیرم و تجربه کسب کنم. هنر قلمزنی پایانی ندارد .
