به گزارش اصفهان زیبا؛ آمارها تاثربرانگیزند؛ اعداد و ارقامی که میگویند حوادث جادهای در کشور لحظهبهلحظه قربانی میگیرند و روزانه افراد زیادی را به کام مرگ میکشانند. طبق آمار رسمی منتشر شده از سوی پزشکی قانونی کشور، در ۶ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳، یکهزار و ۸۶ نفر جان خود را بر اثر تصادفات جادهای از دست داده و ۱۹۹ هزار و ۲۶۰ نفر مصدوم شدهاند.
با اینکه این آمار نسبت به سال گذشته خود ۱.۱٪ در فوتیها و ۵.۹٪ در مصدومین کاهش داشته است، باز هم این آمار تاملبرانگیز است! در این میان، استانهای تهران، خراسان رضوی و اصفهان، بهترتیب بیشترین آمار کشته و مجروح را به خود اختصاص دادهاند.
اعداد و ارقام چه میگویند؟
تصادفات برونشهری نیز از این قاعده مستثنی نیستند و با حدود ۷ هزار مورد فوتی از مجموع ۹ هزار و ۹۷۱ مورد، ۷۰٪ از آمار مرگومیر را به خود اختصاص میدهند.
بر اساس آمار منتشر شده در نوروز ۱۴۰۳، حدود ۸۳ درصد از یکهزار و ۸۹ کشته، جان خود را در خودروهای داخلی از دست دادهاند که این موضوع نشان از امنیت پایین خودروهای داخلی، همچنین کیفیت پایین و عملکرد ضعیف در مواقع بحرانی است.
۶۲ درصد از این میزان نیز مربوط به خودروهای خانواده پژو و پراید هستند؛ در واقع همان پرفروشترین ماشینهای کشور. خودروی ساینا نیز در کنار پراید و پژو، بیشترین میزان تصادف را ثبت کرده است.
بر اساس گزارشها، در نوروز جاری نیز وقوع ۱۰۱ هزار و ۶۴۳ فقره تصادف ثبت شده و ۸۸۰ نفر نیز جان خود را بر اثر سوانح رانندگی از دست دادند.
اقداماتی که راه به جایی نمیبرد!
واکاوی آمار مربوط به حوادث جادهای و تصادفات نشانمیدهد هشدارها و اقدامات مختلف در این باره راهگشا نبودهاند و نتوانستهاند این سوانح را کاهش دهند.
«نه به تصادفات»، عنوان پویشی است که با هدف کاهش تصادفات رانندگی و افزایش ایمنی در جادهها راهاندازی شده.
این پویش به دنبال افزایش آگاهی عمومی درباره علل تصادفات، تشویق به رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی و ارتقای فرهنگ رانندگی ایمن است. با این وجود، حوادث رانندگی همچنان در جادهها قربانی میگیرند و روزانه افراد بسیاری را به کام مرگ میکشانند؛ حوادثی که پیر و جوان و مرد و زن نمیشناسند و به هیچکس رحم نمیکنند.
آمار بالای حوادث جادهای باعث شده تا بهتازگی خبرها از الزام صدور برگ سلامت روان بهمنظور اخذ گواهینامه خبر دهند.
آنطور که «ایرنا» گزارش داده است: «ارائه گواهی سلامت روان بهعنوان یکی از شرایط الزامی و اصلی دریافت گواهینامه رانندگی در کشور است. بر اساس آئیننامه صدور انواع گواهینامههای رانندگی که توسط هیئت وزیران تصویب شده و آخرین اصلاحات آن در دسترس است.
طبق ماده ۳ این آئیننامه، متقاضیان گواهینامه باید علاوه بر معاینات جسمی و بیناییسنجی، گواهی سلامت روانی خود را از مراکز پزشکی صلاحیتدار که مورد تایید وزارت بهداشت و سازمان پزشکی قانونی هستند، دریافت و ارائه کنند. این الزام شامل تمامی انواع گواهینامهها از جمله پایه سوم، ویژه، موتورسیکلت و… میشود.
در ماده ۹ از پیوست ۲ آئیننامه، بهصراحت به ارزیابی اختلالات روحی و روانی (اختلالات اعصاب و روان) بهعنوان یکی از معیارهای مهم احراز سلامت جسمانی و روانی رانندگان اشاره شده است.
این ارزیابیها باید بر اساس دستورالعملهای اجرایی وزارت بهداشت و با هماهنگی نیروی انتظامی انجام شود.» اما آیا صدور این گواهینامه میتواند منجر به کاهش تصادفات شود؟
محسن لعلی، روانشناس و عضو هیئتعلمی دانشگاه و سازمان روانشناسی در گفتوگو با «اصفهان زیبا» با اشاره به اینکه صدور برگ سلامت روان برای گواهینامه با چالشهای زیادی روبهرو است، میگوید: البته با توجه به آمار بالای مرگومیرها در کشور این اقدام درست و مطلوب است، اما باید پرسید آیا این تصمیم در جامعه عملی خواهد شد؟ از نظر برخی، فردی که مرتکب جرم نشده است، سالم بهشمار میآید؛ درحالیکه ممکن است همان فرد از نظر روانشناسان، دارای اختلالات یا بیماری باشد و به دلیل عدم کنترل هیجانات و مشکلات فکری و احساسی و رفتاری دست به رفتارهای پرخطر بزند.
بنابراین صدور گواهینامه سلامت روان، نیازمند تعیین سازوکارهای مشخص است؛ حتی ممکن است در تشخیص بیماریها و اختلالات روان، روانشناسان و روانپزشکان با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند و همین امر هم باعث صدور گواهینامههای ناهمگون شود؛ بنابراین مهم است که چه کسانی یا چه مراکزی قرار است سلامت روان افراد را تشخیص دهند.
به گفته لعلی، صدور برگ سلامت روان، ممکن است فرآیند دریافت گواهینامه را پیچیده و طولانی کند و این موضوع در نهایت میتواند منجر به ایجاد فساد اداری شود؛ چرا که اگر نظارت دقیق بر مراکز صدور گواهینامه سلامت روان صورت نگیرد، ممکن است برخی از مراکز بهطور نمایشی و برای افراد ناسالم برگ سلامت روان صادر کنند. او در لابلای حرفهایش معتقد است صدور گواهینامه سلامت روان میتواند نتایج خوبی هم در پی داشته باشد؛ مثلا «برخی از رانندگان پرخطر شناسایی میشوند که این موضوع میتواند حوادث جادهای را کاهش دهد. برخی از افراد دارای اختلال روان مثل دوقطبیها یا شخصیتهای ضداجتماعی و مرزی میتوانند حین رانندگی به خود یا دیگران آسیب بزنند؛ البته ممکن است برخی افراد مثل خودشیفتهها و… نیز با فریبکاری بتوانند بیماری خود را پنهان کنند؛ بنابراین سازوکار و نحوه صدور گواهینامه بسیار مهم است.»
به گفته این مدرس دانشگاه، شاید اجرای این طرح در کوتاهمدت بتواند رانندگان پرخطر را شناسایی کند، اما در بلندمدت بعید است راهگشا باشد و نیاز به تامین زیرساختهای مناسب دارد. فرهنگسازی در این باره میتواند در کاهش حوادث جادهای بسیار موثر باشد. از سوی دیگر، پلیس نیز با تشدید نظارتهای خود و همچنین برگزاری کلاس و کارگاه میتواند در کاهش آمار تصادفات مؤثر باشد.
به گفته این روانشناس، در تصادفات و حوادث رانندگی نباید نقش عوامل محیطی و اجتماعی را نادیده گرفت؛ چرا که فرهنگ جامعه نقش مهمی در بروز رفتارهای پرخطر دارد.
فرض کنید فردی سالم است و اختلالی ندارد، اما از آنجا که فرهنگ جامعه به آن القا کرده است که به کسی راه ندهد و حق تقدم با او است، ممکن است دست به رفتارهای پرخطر بزند. از سوی دیگر، ممکن است برخی از افراد نیز نسبت به این موضوع مقاومت نشان دهند و به دلیل ترس از انگ و برچسب، درمان خود را پیگیری نکنند یا برای گرفتن گواهینامه دست به کارهای غیرقانونی بزنند.
سلامت روان بر رانندگی ایمن تاثیرگذار است
تاثیر سلامت روان بر رانندگی انکارناشدنی است. سرهنگ علیاصغر زارع، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی استان اصفهان با اشاره به اینکه در قانون به لزوم سلامت روان رانندگان اشاره شده است، میگوید: اما فعلا صدور گواهینامه به روال سابق انجام میشود؛ البته پلیس در صورت مشاهده رفتارهای پرخطر از سوی رانندگان، شرایط روحی و روانی آنها را مورد بررسی قرار میدهد و در صورتی که رانندهای دارای مشکل بود، گواهینامهاش را ضبط و او را به مراکز درمانی معرفی میکنند.
اگر وی دارای بیماری بود، گواهینامهاش باطل میشود. او با اشاره به اینکه صدور گواهینامه سلامت روان، قطعا در کاهش تصادفات رانندگی موثر است؛ چرا که اختلالات روانی حتما بر بروز رفتارهای پرخطر تاثیرگذار هستند. سلامت روان، مسلما لازمه رانندگی است؛ اما شاید خیلی وقتها نتوان آن را اثبات کرد؛ چرا که ممکن است خود راننده در حین حادثه زخمی شود یا
فوت کند.
