تورم به معنای افزایش مداوم و پیوسته سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات در یک جامعه و برای یک دوره زمانی معین است. ریشه تورم در اقتصاد ایران میتواند شامل «تورم معلول جاذبه تقاضا»، «تورم حاصل از فشار هزینه» و «تورم ساختاری» باشد.
قیمتگذاری دستوری در اقتصاد ایران سابقهای طولانی دارد و بعد از انقلاب همواره دولتهای مختلف با چالش قیمتگذاری دستوری، نحوه صحیح مواجهه با آن یا اصلاح آن دستبهگریبان بودهاند و این پروسه بدون اصلاحات اساسی، بین دولتهای مختلف دست به دست شده است.
در شرایطی که مذاکرات وین در سطوح مختلف با هدف احیای برجام در حال انجام است، رئیسجمهور کشورمان در اولین سفر خود به روسیه (در روز چهارشنبه، 29 دی ماه) با همراهی وزرای امور خارجه، نفت و امور اقتصادی و دارایی فصل تازهای از روابط تهران و مسکو را رقم زد. سفری دوروزه و با دعوت رسمی رئیسجمهور روسیه که مقدمات آن از چندین ماه قبل آغاز شده بود، تا از این طریق مناسبات دوجانبه در عرصههای مختلف با اولویت اقتصادی و تجاری بین دو کشور بررسی شود.
چند تن از استادان اقتصاد دانشگاه اصفهان در وبینار تخصصی تحلیل سیاستهای چندگانه نرخ ارز در ایران به سیر تحولات ارزی ایران، بررسی نظامهای ارزی و مزایا و معایب هرکدام از آنها و همچنین آثار اقتصادی ارز 4200تومانی پرداختند. پیشنهاد اقتصاددانان در این وبینار برقراری ارز تکنرخی در اقتصاد ایران بود. به زعم آنها در سیستم چندنرخی ارز نمیتوان تورم را کنترل کرد. چندنرخیبودن ارز در ایران طی برهههای مختلف منجر به انحراف منابع و زمینهساز مشکلات متعدد اقتصادی شده است.
شرایط اقتصاد ایران قرار است با حذف دلار بهبود پیدا کند. وزیر صمت با صراحت دراینباره سخن گفته و در جمع فعالان اقتصادی بر ضرورت خارجکردن دلار از اقتصاد ایران تأکید کرده است. این اقدام یکی از دیدگاههای احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، هم هست. کارشناسان میگویند حذف دلار از اقتصاد ایران شدنی نیست. بیش از 50درصد تبادلها با دلار انجام میشود و این تصمیم موجب محدودیت تجارت ایران با کشورهایی میشود که دلار همچنان در اقتصاد آنها قدرتنمایی میکند.
تعدادی از بانکهای اصفهان با نرخ سود 18درصد سپرده جذب میکنند؛ این در حالی است که براساس اعلام بانک مرکزی، بانکها موظف به سپرده گذاری با نرخ 15درصد هستند. بررسیهای اصفهانزیبا نشان میدهد که افزایش نرخ سود بانکی به 18درصد هم از سوی برخی بانکهای دولتی و هم از سوی برخی بانکهای خصوصی اعمال میشود. برخی کارشناسان اقتصادی میگویند ارتباط مستقیمی بین افزایش نرخ سود بانکی و تورم وجود دارد. در شرایط تورمی بانکها برای جذب مشتری بیشتر و از سوی دیگر بقای خود، اقدام به افزایش نرخ سود بانکی میکنند تا بتوانند جذابیت برای مشتری ایجاد کنند و سپردهگذاری در بانکها افزایش پیدا کند.
چشمانداز اقتصاد ایران چندان روشن نیست؛ چه باور داشته باشیم، چه نه؛ چه آن را درست بدانیم و چه غلط، اکنون اقتصاد ایران با چالشهای متعددی دستوپنجه نرم میکند و گوشهچشمی هم به مذاکرات برجام و رفع تحریمها دارد. اقتصاددانان، چه مخالف دولت جدید و چه از اعوانوانصار دولت سیزدهم، متفقالقول اعتقاد دارند که مسیر اقتصاد ایران پرپیچوخم است و با ناهمواریهای متعددی همانند کسری بودجه، رشد تورم، افزایش قیمت و کمیابی کالاهای اساسی، جهش نقدینگی و… دستوپنجه نرم میکند؛
جلسه بیان دیدگاهها و نظرات درباره اقتصاد پیش رو و انتظارات از دولت جدید اتاق بازرگانی اصفهان با حضور امیرکرمانی، اقتصاددان ارشد ایرانی و استاد دانشگاه برکلی برگزار شد. در این جلسه، به تهدیدهای اقتصاد ایران اشاره و در مقابل، فرصتهای اقتصادی تشریح و راهکارهایی برای بهبود شرایط اقتصادی ارائه شد. به گفته استاد دانشگاه برکلی، «مهمترین فرصتهای پیش روی اقتصاد ایران را باید شناسایی و از این فرصتها استفاده کرد.یکی از این فرصتها، رشد اقتصادی کشورهای هند و چین است، رشد فناوری در چین باعث شده قیمت ماشینآلات کاهش یابد و در بسیاری از حوزهها چین از آمریکا جلو زده است که ایران میتواند در این زمینه با کشور چین و حتی آمریکا تعاملات اقتصادی داشته باشد.»
مــذاکــرات وین در آســـتــانــه دور هفتم خود با هدف احیای برجام به ســر مــیبــرد و به گفته سید عباس عراقچی، سرپرست هیئت مذاکرهکننده ایران در وین، به اندازه کافی دیدار، گفتوگو و مذاکره طی شش دوره با کشورهای 4+1 انجام شده و هم اکنون زمان تصمیمگیری فرا رسیده است. ایــن در حــالــی است که وزیـــر امور خارجه آمریکا از کنارهگیری کشورش از مذاکرات وین میگوید و معتقد است که پیشرفت برنامه هستهای ایران ممکن است به یک مانع برطرفنشدنی تبدیل شود.
آمار بانک مرکزی و مرکز آمار کشور نشان میدهد نرخ تورم در طول سالهای گذشته همیشه براساس یک الگو حرکت میکند. سه سال پایانی دولت دوم هر رئیسجمهور تورم اوج میگیرد و سال اول دولت بعدی نزولی میشود و حالا با فرض اینکه این الگو در دولت بعدی نیز تکرار خواهد شد، تورم احتمالی سال 1401 در بدبینانهترین حالت 33.1% و در خوشبینی کامل به 16.1% میرسد. اگرچه عواملی مانند مذاکراتسیاسی، تحریمها، اقتصاد جهانی و مسائلی شبیه به این نیز در نرخ تورم مؤثرند، ولی نمودارها از کاهش تورم در سال اول دولت رئیسی خبر میدهند.
عدهای از نزدیکشدن اقتصاد ایران به اقتصاد ونزوئلا سخن میگویند و عدهای دیگر نیز اقتصاد ایران را با اقتصاد کرهشمالی مقایسه کرده و بر این باورند که اقتصاد ایران آرامآرام به سمت اقتصاد کرهشمالی حرکت میکند. به دلیل برخی مشکلات اقتصادی در کشور از قبیل افزایش قیمتها و کاهش ارزش پول ملی، ونزوئلاییشدن اقتصاد ایران مطرح میشود و البته به تازگی هم زمزمههای حرکت ایران به سمت اقتصاد کرهشمالی قوت گرفته است؛ یعنی اقتصاد ایران هم به تدریج به سمت اقتصاد بستهای همچون کرهشمالی حرکت میکند و ارتباطاتش با سایرکشورها روزبهروز محدود خواهد شد. کارشناسان اقتصادی اما این ادعاها را کذب میدانند و با دلایلی مطرح میکنند که اقتصاد ایران نه شبیه به اقتصاد ونزوئلاست و نه وجه اشتراکی با اقتصاد کرهشمالی دارد.
ســـــــه پــــــــرده مناظـــــــــره نامزدهـــــــای ریاستجمهوری خرداد داغ 1400 نشان داد که معضلات و آسیبهای جامعه ایران همچنان به پستو رانده میشوند. مردم، جز در مسائل اقتصادی که نقطه حساس جامعه بود، در نظر گرفته نشدند و این مسئله، ناظران را به فکر فروبرد که آیا نامزدهای ریاست جمهوری خرداد داغ 1400 از معضلات و آسیبهای جامعه ایران بیخبرند یا اینکه به تعمد از پرداختن به این مباحث خودداری میکنند؟ اصفهان زیبا در گفتوگو با دکتر رضا اسماعیلی، جامعهشناس، به بررسی این مناظرهها پرداخته است.