به گزارش اصفهان زیبا؛ برای آشنایی با آهنگری سنتی در زواره بهتر است بشینید پای صحبت‌های محمد‌علی عظیمیان زواره، نویسنده زواره که با قلم خود این هنر قدیمی را به خوبی به تصویر کشیده است:
به‌راستي در گرماي طاقت‌فرساي كويري زواره، نشستن در كنار كوره آهنگري كه برافروخته از آتش زغال‌سنگ است، چه تاب و تواني را مي‌طلبد.
در فضايي كه كربن مشتعل شده و هوايي سنگين به همراه بوي نامساعد ناشي از زغال‌سنگ بر جاي مانده است و صاحبان اين مشاغل اين‌گونه با نيروي بازوان خود آهن گداخته را با ضرب چكش كه گاهي پوسته‌هاي آتشين آن چون شهابي بر دامن آنها شعله برمي‌افروزد و از طرفي ديگر عرق از پيشاني آنها جاري است، تا قطعه‌ای از آهن را به اشكال مختلف در‌آورند.
آيا تاكنون راهي چنين كارگاه‌هايي شده‌ايد و به اصطلاح امروزي خدا قوتي به آنها داده‌ايد؟
واقعاً، آهنگري از مشاغل پردردسر و دشواري است. اما، براي كسب روزي حلال بايد با اين مشكلات دست و پنجه نرم کرد.
آهنگري؛ از مشاغل سنتي زواره
آهنگري، يكي از مشاغل سنتي روزگار پيشين مردم زواره است كه از ديرباز در سطح شهر كارگاه‌هاي متعددي از آن وجود داشته است.
گفته مي‌شود اين مشاغل از اصفهان، به زواره انتقال يافته است. آهنگري زواره، در استان اصفهان شهرت خاصي دارد.
کارگاه‌های آهنگري سنتي زواره به اين روش فعاليت داشته است كه در كنار كارگاه‌ها، كوره‌اي كوچك شكل داده و انباني از پوست گاو دباغي شده تحت عنوان دم و بازدم به كار مي‌گرفته‌اند و با ريسماني آن را در دست شاگرد براي دميدن مي‌سپرده‌اند تا بر اثر دميدن، زغال‌هاي موجود در كوره برافروخته شود. دركنار آن، پاره‌‌آهن‌هاي سرد در لابلاي زغال آتشين تغيير ماهيت فيزيكي داده‌اند. سپس ابزار‌آلات بر اثر ضربات چكش در اثر مهارت استادان زبردست و كوشا به صورت‌هاي مختلفي چون بيل و كلنگ، ميخ، نعل، سه پايه، انبر و… در مي‌آيد.
اشياي ساخته‌شده را در قديم با شتر به ديگر شهرها چون نايين، نطنز، اصفهان، يزد، آران و بيدگل و به‌خصوص روستاهاي ابيانه، طرق و خالد‌آباد جهت فروش حمل مي‌کردند.
لازم به تذكر است كه قبل از سال 1350 هـ.ش، زغال مصرفي كوره‌هاي آهنگري زواره، از زغال بوته‌هاي قيچ بود كه از دهستان سفلي زواره با شتر به زواره مي‌آوردند.
در آن زمان‌هايي كه وسيله نقليه چون ماشين‌هاي باري وجود نداشت، مالكين شتر‌دار چون مرحوم حاج سيد محمد هاشمي، مرحوم نايب جعفر و مرحوم عبدالحسين اختري، داراي كاروان‌هايي از شتر بودند كه به وسيله ساربان‌هايي راهي قزوين مي‌شدند و آهن‌آلات مصرفي را با بار شتر به زواره حمل مي‌کردند.
بازار كار آهنگري سنتي و قديمي زواره
در زواره، شغل آهنگري بيشتر به خانواده‌هاي صادقي، مختاريان، حديدي و ميراني مربوط است كه اين قشر در زواره به نام آهنگران شهرت دارند.
بازار كار آهنگري سنتي و قديمي زواره، در سال‌هاي قبل از 1350 نيز پررونق بوده است، به‌طوري‌كه اگر در كوي مسجد جامع قدم مي‌گذاشتيم، هياهوي چكش‌ها با نواي صاحبان آن فضا را پر مي‌كرد.
امروزه هر چند كارگاه‌هاي آهنگري هياهوي قديمي را ندارد، اما اين مشاغل در زواره پابرجاست و تغييراتي كلي در سيستم اين كارگاه‌ها داده شده، به‌طوري‌كه وسايل دم و بازدم قديمي را كنار زده‌اند و پنكه‌هاي تهويه مانند به كار مي‌برند و به جاي زغال بوته، زغال‌سنگ مصرف مي‌كنند.
روبه خاموش شدن آهنگری سنتی
اگر‌چه تجهيز اين كارگاه‌ها به وسايل جديد تا حدودي مشكلات آهنگران را برطرف كرده است، اما كور‌سوي اين شغل سنتي رو به خاموشي است و زنده نگاهداشتن شعله كوره‌هاي آهنگري و جاودانه كردن اين صنعت هنري به عنوان ميراث اين مردم كويري، همت والايي مي‌طلبد.
