وزارت خارجه پشتیبان اصفهان است

از او پرسیدم: «اصفهان یک برند جهانی با خواهرخوانده‌های متعدد در سراسر جهان است، در شرایط تحریم چطور این روابط خواهرخواندگی و دیپلماسی شهری می‌تواند کارساز باشد؟» پرسشم را با مجلس و حواشی حضور وزیر امورخارجه ادامه دادم و پرسیدم: «با توجه به آنچه در جلسه آقای ظریف با نمایندگان گذشت می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که مجلس یازدهم بنای همراهی با سیاست‌های خارجی دولت آقای روحانی را ندارد، آیا این موضوع هم علاوه بر تحریم‌ها می‌تواند بر روابط بین‌الملل ایران و دیپلماسی شهری اثرگذار باشد؟» موسوی پاسخ داد: «پرسش خیلی مهم و اساسی را مطرح کردید. اصفهان جایگاه ویژه‌ای در دیپلماسی عمومی و شهری ما در دنیا دارد. جهان، ایران ما را با اصفهان می‌شناسد. این باعث غرور و افتخار ماست و جهانی‌بودن اصفهان ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای را برای کشور ایجاد می‌کند. کمتر شهری در ایران داریم که همانند این شهر پتانسیل جهانی‌شدن داشته باشد. به‌رغم شرایط تحریم، فضای دیپلماسی عمومی و شهری باز است که ما نمونه آن را در همه‌گیری کرونا دیدیم که چطور شهرهای خواهرخوانده به کمک هم رفتند. اگر فضای کار اقتصادی و مراودات سیاسی کمرنگ شده، می‌توانیم از طریق دیپلماسی شهری پیام خود را به جهان منتقل کنیم. اصفهان ویژگی‌هایی دارد که می‌تواند پشتوانه دیپلماسی کشوری شود. نام اصفهان برای ایران اعتبار است. وقتی با یک تبعه خارجی، چه در داخل و چه در خارج کشور مواجه می‌شویم، اولین اسمی که از ایران می‌شنوند از اصفهان یاد می‌کنند. این نشان می‌دهد که این شهر پرآوازه چه ظرفیت عظیمی دارد. در شرایط فعلی و تحریم‌ها باید از این ظرفیت به بهترین شکل بهره‌برداری شود. تعداد خواهرخوانده‌های اصفهان باید افزایش پیدا کند. وزارت خارجه پشتیبان این شهر است و ما قول می‌دهیم با تمام توان از ابزارهای در اختیار وزارتخانه برای ارتقای کیفیت خواهرخواندگی‌های اصفهان استفاده کنیم.»

او به حواشی اخیر مجلس اشاره کرد و گفت: «سیاست خارجی کشور مجموعه نظرات و تبادل‌نظرهایی است که همه به تصویب عالی‌ترین مقام‌های کشور می‌رسد و برای اجرا به وزارت امور خارجه ابلاغ می‌شود. وزارت خارجه خیلی نگران این موضوع نیست که بخشی یا بخش‌هایی از کشور با برخی سیاست‌های بین‌المللی به هر دلیلی مخالف باشند. این مخالفت‌ها می‌تواند ناشی از مطلع‌نبودن برخی دوستان از مراودات بین‌المللی باشد یا حتی از سر دوستی و غیرت. می‌توان از طریق صحیح که همان گفت‌وگو است اختلاف‌نظرها را برطرف کنیم. مجلس شورای اسلامی جایگاه مهمی چه ازنظر تقنینی و چه از بعد نظارتی دارد. اگر زمانی در مجلس قانونی تصویب شود که مرتبط با وزارت خارجه باشد، ما موظف به اجرای قانون هستیم. ساحت سیاست خارجی باید از مسائل و حواشی سیاست داخلی به دور باشد.»

آن‌طور که می‌شد از قبل حدس زد، برنامه همکاری‌های مشترک ایران و چین که این روزها حسابی در فضای مجازی بر سر آن بحث‌وجدل درگرفته است، پرسش بعدی از آقای سخن‌گو بود. موسوی در رابطه با این قرارداد پرحاشیه گفت: «ما در حال تهیه یک سند راهبردی با چینی‌ها هستیم که هنوز نهایی نشده است. رابطه ما با چین، همه‌جانبه و استراتژیک است. این سند را پیشنهاد دادیم که به‌طرف مذاکره نشان دهیم که نگاه ما مقطعی و موقت نیست؛ به همین دلیل یک افق 25 ساله در این سند دیده ‌شده است. به‌رغم همه گمانه‌زنی‌ها و دروغ‌هایی که در فضای مجازی شاهد هستیم، این همکاری افتخارآمیز است. باید به این نکته توجه کرد که بعد از اعلام نظر نهایی چین، این سند به مجلس ایران می‌رود و نمایندگان آن را بررسی خواهند کرد. حاشیه‌ها به دلیل مخالفت با رابطه دو ملت ایران و چین است. چین به‌عنوان یک قدرت مهم در شرق آسیا و دنیاست که پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک قدرت اول اقتصادی جهان شود وبا ایران به‌عنوان قدرت منطقه‌ای در غرب آسیا می‌توانند اشتراک‌های فراوانی داشته باشند.»

پیگیری حقوقی پرونده ترور سردار شهید قاسم سلیمانی دیگر موضوع نشست خبری بود. عباس موسوی در خصوص آخرین خبرها از این پرونده گفت: اخیرا دوستان ما و قوه قضائیه اقداماتی را در این زمینه انجام داده‌ و اعلام کردند و ستاد ویژه‌ای نیز در وزارت امور خارجه برای پیگیری این اقدامات تشکیل ‌شده است. مجامع بین‌المللی به‌نوعی اظهار کردند که این اقدام خلاف قانون و عرف بین‌المللی بوده است که آمریکایی‌ها مرتکب آن شده‌اند. آن‌ها باید متوجه باشند که دست به اقدام بسیار خطرناکی زده‌اند که هم عواقب منطقه‌ای و هم جهانی خواهد داشت. اگر رشادت‌های سردار سلیمانی و هم‌رزمان او نبود، امروز مشخص نبود که داعش در قلب اروپا و مناطق دیگر دنیا چه جولان‌هایی می‌داد. دنیا مدیون سردار سلیمانی است، این عمل غیرقانونی آمریکا خبیثانه و بزدلانه در کشور ثالث و درحالی‌که ایشان در یک مأموریت صلح‌ساز قرار داشت، انجام شد و عواقب آن را دیدیم. این مسئله در دستورکار جمهوری اسلامی و همه ارکان نظام قرار دارد و امیدواریم این پیگیری‌ها نتیجه بدهد. همه اقداماتی که اخیرا انجام‌ شده است و غیرقانونی اعلام‌کردن آن از سوی مجامع بین‌المللی نتیجه بخشی از اقدامات دیپلماتیکی بود که توسط ارکان مختلف نظام به‌ویژه وزارت امور خارجه انجام شد.

پرسش بعدی پای انفجار نطنز و اقدامات وزارت خارجه را به میان کشید. موسوی در پاسخ به این پرسش که چرا رسانه‌های خارجی اصرار دارند که انفجار در سایت هسته‌ای نطنز را به اسرائیل نسبت دهند، اظهار کرد: «ممکن است اسرائیل برای قدرت‌نمایی هر اتفاقی را که در هر جای جهان رخ می‌دهد، برعهده بگیرد؛ اما فعلا زود است که در این رابطه صحبت کنیم. نهادهای ذی‌ربط در حال بررسی جزئیات این موضوع هستند و قطعا اگر به نتیجه برسند که عوامل خارجی عامل این اتفاق بوده‌اند به مردم اعلام می‌کنند که البته عواقبی را نیز برای عاملان آن به‌دنبال دارد؛ اما باید اجازه داد کارهای تحقیقاتی ما تمام شود. هنوز برای قضاوت در این زمینه زود است. این رژیم سعی دارد ترحم‌نمایی کند؛ اما در مسائل منطقه‌ای با رویکرد خشن خود نشان داده که برای کشور فلسطین و منطقه مشتی آهنین است. رسانه‌هایی که حادثه رخ‌داده در نطنز را به اسرائیل ربط می‌دهند، به‌دنبال قدرت‌نمایی پوشالی برای رژیم صهیونیستی هستند که بعد از روشن‌شدن علت حادثه، جمهوری اسلامی واکنش قاطعی نشان خواهد داد.»

ترامپ و مسئله خروج این کشور از سازمان بهداشت جهانی و تبعاتی که این اقدام رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند برای کل جهان داشته باشد، محور پرسش بعدی بود. سخن‌گوی وزارت خارجه دراین‌باره گفت: «اقداماتی که بعد از روی کار آمدن ترامپ در مواجهه با سازمان‌های بین‌المللی صورت گرفت، بدعتی عجیب بود؛ زیرا ترامپ علاوه‌بر خروج از برجام، از بسیاری معاهده‌های چندجانبه بین‌المللی دیگر نیز خارج شد که جای تأسف دارد. اقدامی را که آمریکا اخیرا در قبال سازمان بهداشت جهانی انجام داد، می‌توان در راستای تروریسم بهداشتی تلقی کرد. زمانی که دنیا با بیماری کووید ١۹ دست‌وپنجه نرم می‌کند، آمریکا از سازمان‌های متولی درمان این بیماری خارج می‌شود که جای تأسف دارد. به نظر می‌رسد تروریسم پزشکی آمریکا، از ملت‌ها و کشورها فراتر رفته و به سطح بین‌المللی رسیده است. قطعا این اقدام باید توسط تمامی کشورها محکوم شود.»

لایحه الزام دولت به خروج داوطلبانه از پروتکل الحاقی که در روزهای اخیر در مجلس یازدهم مطرح‌شده و تأثیر آن بر آینده برجام، گفت‌وگو را به‌سمت آینده برنامه هسته‌ای ایران کشاند. موسوی توضیح داد: «ایران به‌صورت داوطلبانه همکاری‌های بسیار خوبی را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام می‌دهد؛ اما این رویکرد دائمی نخواهد بود. همکاری ما سازنده است. اگر آژانس رویکرد غیرسازنده در پیش بگیرد و تحت‌تأثیر القائات و بر اساس اطلاعات مخدوش علیه ایران درخواست نامشروع داشته باشد، طبیعی است که با واکنش ما مواجه خواهد شد. نمایندگان مجلس طبق قوانین می‌توانند اقداماتی انجام دهند. باید توجه داشت که مصالح کشور مدنظر قرار بگیرد؛ اما اگر قانونی تصویب شود و مراحل نهایی خود را طی کند ما هم تابع آن خواهیم بود.» موسوی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی‌بر ادامه تحریم‌های تسلیحاتی و واکنش احتمالی ایران، نیز گفت: «قرار است بر اساس قطعنامه 2231 تحریم‌های تسلیحاتی برداشته شود. ما باید بتوانیم از این مزیتی که برای جمهوری اسلامی ایران درنظر گرفته‌شده برخوردار شویم. اگر غیرازاین اتفاق بیفتد، جامعه جهانی قطعا پاسخ محکم ما را خواهند دید. ما حتی نوع واکنش را به شورای امنیت اعلام کرده‌ایم؛ اما در حال حاضر تا قطعی‌نشدن شرایط نمی‌توانیم راجع به نوع واکنشمان حرفی بزنیم. استنباط ما این است که آمریکایی‌ها در این زمینه موفق نخواهند شد؛ اما آن‌ها دست از تلاش برنمی‌دارند تا از کانال‌های مختلف اقدام کنند. حربه اصلی آمریکا فشار بر کشورهای مستقل و اعضای شورای امنیت است. امیدواریم کشورها زیر بار این فشار نامشروع نروند و اجازه ندهند قانون جنگل بیش‌ازپیش بر نظام بین‌الملل گسترش پیدا کند.»

شرایط حاکم بر کشور لیبی و سوریه محور دیگر نشست خبری بود. سخن‌گوی وزارت خارجه مواضع ایران در خصوص امور داخلی همه کشورها را شفاف ارزیابی کرد و گفت: «سیاست اصولی جمهوری اسلامی عدم‌مداخله در امور داخلی کشورهاست و تاکنون نیز نشان‌داده که نگران بی‌ثباتی و کشته‌شدن غیرنظامیان در این کشورهاست؛ اما ترجیح ما عدم دخالت است. برای ما اصل این است که مردم لیبی و گروه‌های مختلف دخیل در این کشور با یکدیگر گفت‌وگو کنند. ایران تابع خواست ملت لیبی خواهد بود. در خصوص سوریه هم توافق موردنظر کشورهای ضامن آتش‌بس که شامل ایران، روسیه و ترکیه می‌شود، کاملا مشخص است. مبنای کار برای ایجاد آتش‌بس در سوریه مکانیزم همین سه کشور است. مهم‌ترین و بهترین راه‌حل برای دست‌یافتن به آتش‌بس در سوریه توافق آستانه است. امیدواریم همه کشورهای ضامن صلح در سوریه به تعهدات خود پایبند باشند تا شاهد یک سوریه مقتدر، امن و عاری از گروه‌های تروریستی باشیم.»

در پایان نشست خبری با آقای سخن‌گو بازهم پای هم‌افزایی داخلی برای بهبود شرایط سیاست خارجی به میان آمد. موسوی گفت: به تعبیر رهبر انقلاب، وزارت خارجه نصف دولت است و وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران است و چیزی جدای از ساختار نظام نیست. وزارت خارجه مجری تصمیم‌هایی است که مجموعه نظام می‌گیرد و در سطح بین‌المللی اجرا می‌کند؛ بنابراین سیاست خارجی که پشتوانه نخبگانی و قانونی دارد از مقام معظم رهبری به‌عنوان هادی اصلی سیاست‌های خارجی کشور تا ریاست محترم جمهوری به‌عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی که همه ارگان‌ها و نهادهای مختلف در آن شورا عضو هستند تا مجلس شورای اسلامی و به‌ویژه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی همه در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در سیاست خارجی نقش دارند. وزارت امور خارجه مجری تصمیم‌های کلان نظام است که به این وزارتخانه ابلاغ می‌شود. لازم است که ما برای پیشبرد بهتر برنامه‌های سیاست خارجه شاهد یک اجماع ملی باشیم. سیاست خارجی باید از دعواهای جناحی و گروهی دور باشد. وزارت خارجه به‌عنوان یک‌نهاد حاکمیتی هیچ‌گاه خود را وابسته به یک جناح و حزب خاصی نمی‌کند. تقریبا در این 40 سال بعد از انقلاب روال همین‌طور بوده است. دولت‌ها با سلیقه‌های مختلف روی کار آمده‌اند؛ اما دیپلمات‌های جمهوری اسلامی مجری اوامر نظام هستند. هرکسی اگر بخواهد این وحدت و یکپارچگی را که مورد تأیید صدر تا ذیل نظام است، بشکند، قطعا به منافع و امنیت ملی کمک نکرده است. ما در مجموعه وزارتخانه تلاش کردیم که شنونده و مجری خوبی برای سیاست‌های تعیین‌شده باشیم. انتظار داریم از همه بخش‌های کشور که ساحت سیاست خارجه را از دعواهای حزبی دور کنند تا منافع ملی حفظ شود. نشست خبری با یک عکس یادگاری و درحالی‌که کرونا و پروتکل‌های بهداشتی اجازه دیده‌شدن لبخند را از پشت ماسک‌ها گرفته است، به پایان رسید. عکس یادگاری رفت و نشست بر صفحه توییتر آقای سخن‌گو. سید عباس موسوی در شرح عکس نوشت: «افتخار داشتم در سفری کوتاه به اصفهان میهمان شهردار محترم و اصحاب رسانه استان اصفهان باشم و دومین نشست خبری خارج از تهران را با این دوستان و همکاران برگزار کنم. شهرداری نصف‌جهان ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای دیپلماسی عمومی به‌ویژه دیپلماسی شهری ایران ماست.»