مجتمع‌های ایستگاهی نیازهای مردم را تأمین می‌کنند، تا از حضور انبوه مردم در سطح شهر جلوگیری شود. نبود مترو از سویی باعث افزایش هزینه‌های تولید كالاها و خدمات و از سوی دیگر، به مانعی برای رشد اقتصادی تبدیل می‌شود. هنگامی‌که جامعه برای تولید یک سفر هزینه‌ای به‌مراتب بیشتر از سایر جوامع بپردازد، افزایش هزینه‌های تمام‌شده كالاهـا و خدمات و سطح عمومی قیمت‌ها در جامعه را به همراه دارد. همچنین با شکل‌گیری بسیاری از هزینه‌های مرئی و نامرئی، رشد تولید در اقتصاد كند و كندتر شده و درنهایت به ركود اقتصادی و مزمن شدن آن منجر می‌شود. با این استدلال، نباید نظام حمل‌ونقل ریلی به‌ویژه مترو در یک شهر بزرگ را در چارچوب اقتصاد خرد، به‌عنوان بنگاهی اقتصادی با ترازی مثبت و باهدف كسب سود نگاه كرد.
منافع اقتصادی مترو
مترو باید در کوتاه‌مدت ١٠درصد، میان‌مدت حدود 35درصد و بلندمدت 50 درصد از سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری را بر عهده بگیرد. این سفرها در پرترددترین و پرتراکم‌ترین بخش شهر انجام می‌گیرد و به دلیل حجم زیاد جابه‌جایی‌ها، استخوان‌بندی اصلی سفرهای شهری را تشكیل می‌دهد و سایر سفرها به‌طور عمده مكمل این سفرها خواهد بود.با نبود شبكه حمل‌ونقل ریلی، دولت هزینه‌های پس‌لرزه‌های آن را پرداخت می‌کند. این هزینه‌ها به‌صورت یارانه‌های سوخت، توسعه و تعریض و استهلاک معابر بروز می‌کند كه با كسر بودجه در هزینه‌های دولتی خود را نشان می‌دهد. حضور مترو در بازار حمل‌ونقل شهری دارای اثرات دوجانبه است. از سویی، از میزان حمل‌ونقل با وسایط نقلیه بنزینی می‌کاهد كه به كاهش پرداخته‌ای مستقیم یارانه سوخت منجر می‌شود و از سوی دیگر، به‌صورت كالای جانشین وارد بازار شده و دولت را قادر می‌کند بدون تحمل اثرات حاد اقتصادی و اجتماعی و با خطرپذیری به‌مراتب كمتر، یارانه بنزین را حذف كند.
مجتمع‌های ایستگاهی مترو
مجموعه ایستگاه‌های مترو، اراضی و بناهای اطراف ایستگاه، مجتمع‌هایی را در شهر پدید می‌آورند كه بـه آن‌ها مجتمع‌های ایستگاهی مترو گفته می‌شود. اصلاح و بهبود ساختار فضاهای موجود در اطراف ایستگاه‌های مترو و جهت‌دهی صحیح و پایدار به توسعه شهری، پدید آوردن فضاهای شهری با كیفیت و جذابیت بالا، استفاده از ارزش‌افزوده و امكانات حاصل از احداث ایستگاه‌های مترو در اراضی و بناهای اطراف آن‌ها برای فراهم آوردن منابع موردنیاز توسعه مترو با مشاركت مردم، بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری خارجی، اصلاح ساختار شهری و تغییر معماری شهرها از شكل سنتی به مدرن و ایجاد مناطق جذاب و پرتحرک ازجمله اهداف احداث مجتمع‌های ایستگاهی مترو است. تركیب صحیح کاربری‌ها، افزایش نرخ اشتغال شهری و هدایت سرمایه‌گذاری‌های مردم، بخش خصوصی و دولت به سمت توسعه خطوط و ایستگاه‌های مترو ازجمله محاسن اقتصادی ایجاد چنین زیرساختی در كنار ایستگاه‌های مترو است. امكانی كه نه‌تنها باعث اشتغال‌زایی می‌شود كه هزینه‌های حمل‌ونقل شهر را نیز برای شرکت‌های مترو امکان‌پذیر می‌کند.
مكان سودآور
این مجتمع‌ها توان تبدیل به پارک‌سوار، فضای اداری، اماكن تفریحی و خدماتی، فضای نمایشگاهی، اماكن تجاری، مراكز درمانی و پاركینگ عمومی خورد و مسافران مترو را نیز دارد.این کاربری‌ها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در سطح کلان‌شهرها درآمدزا بوده و ظرفیت‌های جدیدی را بـرای اشتغال ایجاد می‌کنند. برای رسیدن به حد معقولی از این کاربری‌ها، سرمایه‌گذاری‌های كلانی توسط دولت انجام می‌شود كه بـرای گریز از هر ریسکی باید تدابیر لازم اندیشیده شود. احداث این مجتمع‌ها در مراكز پرتراکم شهر و در كنار ایستگاه‌های مترو که به محدوده طرح ترافیک هم منتهی می‌شود، توجه به دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی شهروندان با در نظر گرفتن گزینه‌های فرهنگی و جلوگیری از ایجاد کاربری‌های مزاحم ازجمله مواردی است كه باید برای تأسیس این مجتمع‌ها در نظر گرفته شود. در آینده نزدیک در اكثر كشورهای دنیا توسعه شهری را بر اساس حداقل تردد و حداكثر سرویس‌دهی مـدنظر قرار خواهند داد.طراحی اقتصاد آینده شهر بر اساس اجرای مجتمع‌های ایستگاهی در نقاط نزدیک به مركز شهر، شكل می‌گیرد. پیش‌بینی‌شده كه مجتمع‌های ایستگاهی 85درصد نیازهای شهروندان را برطرف می‌کنند.
منابع: مدیریت استراتژیک، دیوید، ترجمه دكتر اعرابی و دکتر ارسائیان،١٣٨٢، چاپ اول
بابک راهنورد، نقش كارآمد مجتمع‌های ایستگاهی مترو در توسعه (اقتصادی- اجتماعی) شهرها، 1393
