در همین راستا نیز دو فوریت این طرح را هم به تصویب رساندند و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز این طرح را تأیید کرد. این موضوع که با هدف خروج تدریجی از برجام در قبال عدم وجود تعهدات کشورهای عضو برجام و در فشار به لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا به ایران از جانب نمایندگان مطرح شده بود، سرانجام روز سه‌شنبه (11 آذرماه)جزئیات آن برای تصویب نهایی در صحن علنی مجلس به رأی گذاشته شد و با ۲۵۱ رأی به تصویب رسید که البته اجرای آن منوط به تأیید شورای نگهبان است. با قانونی‌شدن این طرح، دولت موظف است که در صورت عدم اجرای کامل تعهدات برجامی از سوی طرف‌های معاهده هسته‌ای، ظرف یک ماه اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کند. از سوی دیگر، سازمان انرژی اتمی ایران نیز ملزم به پیروی از آن در خصوص افزایش غنی‌سازی اورانیوم و عدم انجام تعهدات برجامی‌اش خواهد بود. مستنکفین از اجرای این قانون به‌تناسب امتناع یا ممانعت از اجرا به مجازات تعزیری درجات ٢ تا ۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ محکوم می‌شوند.
آیا مجلس مسئول تصمیم درباره برجام است؟
این در حالی است که علی ربیعی در نشست خبری روز سه‌شنبه طرح نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبنی بر اقدام فوری برای لغو تحریم‌ها آن را از اختیارات شورای عالی امنیت ملی دانست و مسئولیت هرگونه تصمیم درباره برجام و برنامه‌های هسته‌ای را بر اساس اصل ۱۷۶ قانون اساسی فراقوه‌ای عنوان کرد.
به گفته ربیعی، هیچ نهاد و قوه‌ای به‌تنهایی نمی‌تواند خارج از این چهارچوب اقدام کند و به نظر می‌رسد، مجلس هم نمی‌تواند در این موضوع وارد شود و قطعا شورای نگهبان درباره این طرح به این موارد توجه خواهد کرد و به محدودیت‌های قانونی، ملاحظات و مصلحت‌های ملی توجه خواهد شد. سخن‌گوی دولت اظهار کرد: آنچه در عنوان طرح نمایندگان آمده، بــرداشــتــن تـحریم‌هـاست و انباشت اورانیوم با غنای ۲۰ درصد و همین‌طور عدم اجرای پروتکل الـحـاقـی مـنـجـر به دائـمـی‌شـدن تحریم‌ها می‌شود که در این صورت به مذاکرات هسته‌ای و برجام نیازی نبود. او ادامه داد: «ما قبل از برجام، پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کردیم و صدها کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد در اخـتــیــار داشـتـیـم؛ اما هـمـچنـان ذیل سـخـت‌تـرین تـحریـم‌هـای چـنـدجـانـبـه شورای امنیت سازمان ملل متحد بودیم. بنابراین اگر هدف از طرح آن‌طور که در عنوان آن آمده است،اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها باشد، بر اساس تجربه‌های پیشین، این طرح شامل کیفیت غنی‌سازی و عدم اجرای پروتکل الحاقی، کمکی به لغو تحریم‌ها نمی‌کند.» آنـچـه غـلامـرضـا نــوری قــزلـجه، نماینده مردم تبریز نیز در جلسه روز سه‌شنبه مجلس طی اخطاری با استناد به اصل ۱۷۶، ۱۱۰ و ۷۵ قانون اساسی گفت: «در این طرح شورای عالی امنیت ملی جایگاهی ندارد؛ درحالی‌که باید شورای امنیت ملی به این موضوع رسیدگی کند.» رئیس مجلس اما در پاسخ به اخطار قزلجه بیان کرد: «اخطار را بر اساس اصل ۱۷۶ وارد نمی‌دانم؛ زیرا حق مجلس است که برای هر موضوعی در کشور دخالت کند و تصمیم بگیرد. ولی لازم است رعایت قانون اساسی و شرع را انجام دهد. کار کمیسیون نیز در این مدت این بوده که طرح با قانون اساسی مغایرت نداشته باشد.» از سوی دیگر بهروز کمالوندی، سخن‌گوی سازمان انرژی اتمی نیز در جلسه علنی روز سه‌شنبه مجلس به‌عنوان نماینده دولت با بیان اینکه اجرای پروتکل الحاقی هیچ مشکلی را در روند برنامه غنی‌سازی ایجاد نمی‌کند، درعین‌حال تأکید کرد عدم اجرای پروتکل الحاقی باعث تردید و ابهام درباره برنامه هسته‌ای ایران می‌شود که احتمالا نماینده وزارت خارجه ملاحظات خود رادرباره این موضوع مطرح خواهد کرد. به گزارش ایسنا، کمالوندی گفت: «شما توقع دارید در مدت کوتاهی اقداماتی مثل نصب ۱۰۰۰ سانتریفیوژ آی آر ۶ توسط این سازمان انجام شود یا انتظارهای دیگر مربوط به کارخانه اورانیوم فلزی و فعال کردن بسیاری از بخش‌ها که خودش دلیلی بر این است که این صنعت به‌صورت شاداب به کار خود ادامه می‌دهد.»
مخالفان و موافقان طرح دوفوریتی چه می‌گویند؟
درعــیــن‌حـال بــرخــی نـمایـنـدگان مخالفت و موافقت خود را با بیان دلایلی عنوان کردند. کریم قدوسی، نماینده مشهد، به‌عنوان یکی از مخالفان این طرح آن را واکنش قاطعی برای مقابله با اقدامات آمریکا ندانست و گفت: «نام طرح، اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌هاست؛ اما در آن محتوایی برای این کار دیده نشده است.»
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: «کمیسیون امنیت ملی جلساتی برای بررسی این طرح تشکیل داد؛ اما اقدام راهبردی و فوری برای پاسخ به ترور شهید فخری‌زاده نیست. ماباید در این طرح توقف اجرای پروتکل الحاقی را دنبال کنیم.»
ابراهیم عزیزی، نماینده مردم شیراز، اما در مخالفت با آن اظهار کرد: «زمان زیادی برای این طرح گذاشته شده است. این طرح تأمین‌کننده نظر مردم است؛ ولی باید غنای طرح بیشتر شود. ماده ۶ طرح نیاز به اقدام واقع‌بینانه و رویکرد انقلابی مجلس دارد؛ زیرا اگر ماده ۶ تصویب شود، دشمن در همین زمان کم سوءاستفاده خواهد کرد. نزدیک به هفت سال به دشمن مهلت داده شد؛ ولی این زمان چه استفاده‌ای برای این ملت داشته است؟ کلیات طرح تصویب شود و ماده ۶ برای بررسی بیشتر به کمیسیون بازگردد و اصلاح لازم درباره آن صورت بگیرد.» محمدرضا صباغیان بافقی، نماینده مردم بافق، همچنین در مخالفت این طرح خاطرنشان کرد: «اینکه در مجلس به دلیل احساساتی که در بین مردم است، خیلی زود طرح تصویب شود، نشانه ضعف مجلس است؛ زیرا پیش‌ازاین در مجلس نهم و دهم درباره برجام قانون تصویب شد، ولی اجرایی نشد. باید از همین فردا محکم برابر دشمن بایستیم و اعلام کنیم اگر تحریم‌ها لغو نشود اقدام راهبردی را اجرا می‌کنیم. دولت و مجلس با اتکا به رهبری باید مقابل آمریکا بایستند.» از سویی، رجب رحمانی، نماینده مردم تاکستان نیز درباره موافقت با این طرح اظهار کرد: «آمریکا و طرف اروپایی به تعهدات خود عمل نکردند؛ ولی این طرح برای رفع مشکلات معیشتی مردم است. این طرح از ورود جاسوسان به کشور جلوگیری می‌کند و طبق فرمایش رهبری باید همه تحریم‌ها لغو شود.» کیوان مرادیان کوچ سرایی، نماینده مردم قائمشهر، در موافقت خود با این طرح توضیح داد: «کشور نزدیک هشت سال درگیر موضوع برجام است. قرار بود با برجام اشتغال ایجاد شود، مشکلات اقتصادی حل شود و وضعیت کارخانه‌ها با چرخش سانتریفیوژها بچرخد؛ اما در عمل سانتریفیوژها نابود شدند. اگر برجام نبود، دشمن جرئت ترور شهید فخری زاده رانداشت. کشوری مانند پاکستان می‌گفت که اگر نان خشک بخوریم از پیشرفت در صنعت هسته‌ای عقب نخواهیم ماند و امروز برای خود قدرتی است. ما هم باید تصمیم بگیریم؛ یا زنگی زنگ یا رومی روم.»
ضرورت پاسخ‌گویی حقوقی به طرح لغوتحریم‌ها فوریت دارد
در این زمینه عباس مقتدایی، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز طی گفت‌وگویی با «اصفهان زیبا» به توضیح در خصوص طرح اقدام راهبردی در لغو تحریم‌ها و به تصویب رسیدن آن در کمیسیون امــنـیـت مـلــی و سـیاســت خارجی پرداخت. این نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه پیش‌تر این طرح با رویکرد افزایش غنی‌سازی اورانیوم از سوی اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مورد تأیید قرار گرفته بود و ازجمله امضاکنندگان آن اعضای این کمیسیون بودند، گفت: «نزدیک به یک ماه پیش طرحی با عنوان طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها در قالب یک‌فوریتی به تصویب رسید که مدتی در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی موردبحث و بررسی قرار گرفت. با توجه به تحولات اخیر و ضرورت پاسخ‌گویی حقوقی و قانون‌گذاری به بدعهدی و عدم پایبندی طرف‌های برجامی ایران به رسیدگی به این موضوع، سرانجام این طرح به تصویب رسید.»
مقتدایی ادامه داد: «این طرح با نام جدید اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران شامل 9 ماده قانونی است که بر اساس مفاد آن‌هم میزان غنی‌سازی اورانیوم با توجه به نیاز کشور و با غنای بالای 20 درصد مورد تصویب قرار گرفت و هم تأمین یکصدو نود هزار غنی‌سازی برای رفع نیازهای صلح‌آمیز کشور و همچنین بهره‌گیری از ماشین‌های نسل جدید سانتریفیوژهای IR2M و IR6 موردنیاز سازمان انرژی اتمی که در ماده 3 این طرح گنجانده شده است نیز در کمیسیون به تصویب رسید. علاوه بر این مفادی نظیر رعایت حداکثری استانداردهای ســازمــان پــدافــنــد غــیــرعــامــل و بهینه‌سازی و راه‌اندازی راکتور 40 مگاواتی آب‌سنگین اراک نیز تصویب شد.» به گفـتــه نایب‌رئیس کمیسیون امــنیـت مـلــی و سیاست خارجی مجلس، «در این طرح به دولت جمهوری اسلامی ایران از سوی مجلس تکلیف شده است که اگر طرف‌های 1+4 ظرف یک ماه به رفع تحریم‌ها و برطرف کردن موانع بانکی یا صادرات و فروش نفت ایران و به‌طورکلی به تعهدات خود در برجام عمل نکنند، ایران از پروتکل الحاقی خارج خواهد شد و به دسترسی‌هایی که در این رابطه به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده است، خاتمه می‌دهد.»
خروج از پروتکل الحاقی بخشی از حقوق ملت ایران را بازمی‌گرداند
مقتدایی همچنین در پاسخ به مخالفت برخی نمایندگان درباره ایرادهایی که به موضوع لغو تحریم‌ها در این طرح گرفته‌اند، گفت: «لغو تحریم‌ها به‌عنوان یک مبحث سیاست خارجی، دیپلماسی و نظایر آن است؛ بنابراین بخش عمده آن به‌طرف مقابل برمی‌گردد. توانمندی‌های داخلی ما این است که در برابر بی‌تعهدی طرف مقابل، تعهداتی را که کشورمان پذیرفته است، لغو کنیم. این طرح نیز در راستای صیانت از حقوق ایران و با رعایت جوانب مختلف امر در فاصله زمانی یک‌ماهه به پذیرش و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی خاتمه خواهد داد که ازاین‌جهت بخشی از حقوق ازدست‌رفته ملت ایران بازگردانده می‌شود.»
این نماینده مجلس همچنین در خصوص نظر سازمان انرژی اتمی ایران در عمل به مفاد این طرح در صورت قانونی شدن آن، افزود: «هنگام مذاکرات داخلی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در طراحی این طرح و در راستای تقویت محتوای متن آن از متخصصان و مسئولان دولتی نیز برای اظهارنظر و طرح دیدگاه دعوت شد. به نظر می‌رسد این طرح مسیر همواری را برای تصویب نهایی خود خواهد داشت.» نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به این پرسش «اصفهان زیبا» که مفاد طرح افزایش غنی‌سازی اورانیوم، سازمان انرژی اتمی را موظف به چه اقداماتی می‌کند، گفت: «در فاصله زمانی تعیین‌شده و پس‌از آنکه این طرح به تصویب نهایی رسید، سالانه حداقل 120 کیلوگرم اورانیوم با غنای 20 درصد در تأسیسات شهید علی محمدی فردو تولید و در داخل کشور نیز ذخیره‌سازی خواهد شد. ما پیش‌بینی کرده بودیم 190 هزار سو غنی‌سازی در سازمان انرژی اتمی انجام شود که پس از تصویب این قانون در راستای مصارف صلح‌آمیز و برای دستیابی به عدد تعیین‌شده باید فعالیت کنیم.»
دستگاه سیاست خارجی دولت و ارگان‌ها تابع قانون هستند
این نماینده اصفهان همچنین در پاسخ به پرسش دیگر که در صورت قانونی‌شدن این طرح و تصویب نهایی آیا ایران می‌تواند برخلاف تعهدات برجام عمل کند و با این اقدام از برجام خارج نخواهد شد؟ گفت: «ایران همواره به تعهداتی که در سطح بین‌المللی داده است، احترام گذاشته و به آن‌ها عمل کرده است. امروز نیز کاملا مشخص است که دولت آقای روحانی مجموعه‌ای از اقدامات را به‌صورت نقد انجام داده، درحالی‌که کارهای اروپایی‌ها و سایر طرف‌های برجام عمدتا به‌صورت نسیه و عملا بدون اجرای عملی باقی مانده است. به عبارتی ما درعین‌حال که به مفاد برجام پایبند بوده‌ایم، در راستای منافع خود و بر اساس قانون داخلی جمهوری اسلامی ایران اقداماتی را انجام می‌دهیم که همگی در راستای حفاظت از منافع ماست. اگر طرف‌های برجام به تعهدات خود عمل می‌کردند جمهوری اسلامی ایران نیز به فکر سازوکارهای حقوقی دیگر نمی‌افتاد. بدقولی و بدعهدی طرف‌های برجام ایران را به انجام اقدامات حقوقی و قانونی در چهارچوب قوانین شناخته‌شده داخلی و بین‌المللی ناگزیر کرده است.» مقتدایی همچنین ارائه این طرح در اقدام فوری برای لغو تحریم‌ها از سوی مجلس را دخالت در امور دستگاه سیاست خارجی کشور ندانست و ادامه داد: «دستگاه سیاست خارجی، دولت و همه ارگان‌ها و سازمان‌های کشور تابع قانون هستند؛ چراکه مرکز قانون‌گذاری در کشور ،مجلس شورای اسلامی است و مصوبات آن پس از تأیید شورای نگهبان برای همه لازم‌الاجرا خواهد بود. بنابراین همه اقدامات ایران در چهارچوب حقوق و قانون اساسی کشورمان صورت می‌گیرد. ایران در طول دهه‌های گذشته ثابت کرده که به تعهدات بین‌المللی اش کاملا وفادار است.»
