حامــــــد قصـــــــری در ابتدای صحبت‌هایش از آغاز ایده چاپ عکس‌های اصفهان آقای بخردی می‌گوید: «حدود بیست سال است که روی تاریخ عکاسی اصفهان کار می‌کنم و کتابی در این زمینه در آینده‌ای نزدیک چاپ خواهم کرد.
در مسیر کار بر این کتاب سال 97 هم گفت‌وگویی با استاد بخردی انجام دادم. تصورم بر این بود که آقای بخردی تعداد معدودی عکس از اصفهان دارند، اما بعدا متوجه شدم که نزدیک هزار عکس از اصفهان گرفته‌اند. همانطور که گفت‌وگوی ما ادامه داشت، به این نتیجه رسیدیم که پروژه عکس‌های اصفهان آقای بخردی، خود می‌تواند یک کتاب مستقل شود.»
او ادامه می‌دهد: «در این مسیر با پسر آقای بخردی، البرز بخردی که در فرانسه کارهای پژوهشی انجام می‌داد، درباره روند انتخاب عکس‌ها و کتاب گفت‌وگو کردیم و به طور مشترک، کار پژوهش “تماشای اصفهان” را پیش بردیم. ما از بین هزار عکس، نزدیک 180 عکس را برای چاپ انتخاب کردیم و مصاحبه‌ای را هم که قرار بود کوتاه‌تر باشد به صورت مفصل‌تر و نزدیک 20 صفحه کار کردیم و آن را در قالب بخشی از کتاب قرار دادیم. عکس‌ها هم در ابعاد مربع بود و برای نشان‌دادن بافت عکس‌ها آن‌ها را چندین سایز بزرگ کردیم و کار اسکن تک‌تک این عکس‌ها هم بسیار زمان‌بر بود.»
قصری از پروسه انتخاب عکس‌های کتاب هم صحبت می‌کند: «عکس‌هایی که انتخاب نشده است عکس‌های بدی نبودند؛ اما محدودیتی که برای انتخاب عکس‌ها وجود داشت در نهایت ما را به این تعداد عکس رساند. علاوه بر اینکه آقای بخردی در لحظه لذت عکاسانه را از تک‌تک این عکس‌ها برده بودند و حالا بر اساس فصل‌بندی و البته محدودیت‌های کتاب ناچار به انتخاب نزدیک 180 عکس بودیم. به نظرم خود عکاسی یک انتخاب است. از زمانی که قصد عکاسی می‌کنیم با دریایی از لوکیشن‌ها، آدم‌ها و ایده روبه‌رو هستیم که باید دست به انتخاب بزنیم و همان کادری که در عکاسی فریز می‌شود، خود واجد و نمایانگر مسئله انتخاب است. بنابراین در پژوهش هم ما شروع به جزئی‌نگاری کردیم. اگر می‌خواستیم همه عکس‌ها را چاپ کنیم، باید یک کتاب چهارجلدی آماده می‌کردیم که در این صورت هم از مخاطبان کاسته می‌شد و هم هزینه‌ها بسیار افزایش پیدا می‌کرد.» این پژوهشگر حسن اصلی کتاب عکس‌های دهه چهل مهندس بخردی را نوعی بازخوانی تاریخ می‌داند: «کتاب عکس‌های آقای بخردی به نوعی بازخوانی تاریخ اصفهان هم هست. اغلب کتاب‌های عکسی که درباره اصفهان می‌بینیم دربردارنده عکــــس‌هایی اســــت که بیشتــــــر توریستی و کارت پستالی به اصفهان و معماری اصفهان پرداخته است و روح اصفهان را کمتر در عکس‌ها می‌بینیم؛ اما در عکس‌های آقای بخردی چنین رویکرد توریستی وجود ندارد. عکس‌ها ثبت اصفهان است و حضور انسان را در معماری اصفهان می‌بینیم. شاید بیش از 50درصد مکان‌های عکاسی شده توسط آقای بخردی در حال حاضر از بین رفته باشند؛ اما در این عکس‌ها حضور دارند و از این باب هم کتاب از اهمیت بسزایی برخوردار است.»
قصری مهندس بخردی را عکاسی صبور می‌داند که با ابزار کم تعداد بسیاری عکس گرفته است و البته این صبوری او را در جایگاه یک هنرشناس قرار داده است: «آقای بخردی با یک لوبیتل عکاسی می‌کردند و کارکردن با این دوربین کار دشواری است. این تعداد عکس از اصفهان و ایران و پروسه کار با نگاتیو نشان‌دهنده صبوری ایشان برای کارکردن است. آن هم با امکانات کم و بدون حتی پول توجیبی از طرف پدر. عکاسی دیجیتال در دوران حاضر کار ساده‌ای شده است؛ در حالی که در آن زمان عکاسی با نگاتیو کار دشواری بوده و صبوری خاصی می‌طلبیده است. این صبوری در مسیر هنری ایشان هم مشخص است. ایشان در سال‌های بعد هم گالری‌داری به معنای مدرن را در اصفهان راه اندازی می‌کنند. هم رشته صنایع دستی را به دانشگاه هنر اصفهان می‌آوردند و هم یک هنرشناس معتبر در اصفهان می‌شوند؛ هنرشناسی که می‌تواند روی آثار هنری قیمت‌گذاری کند. در واقع همان عکاس صبوری است که سال‌ها بعد به چنین هنرشناسی مبدل می‌شود.»
این عضو انجمن عکسان ایران درباره اهمیت شکل عکاسی‌کردن آقای بخردی می‌گوید: «عکاس‌های اصفهان بیشتر عکاس آتلیه‌ای بوده‌اند و بیشتر بر اساس سفارش و با امکانات خوب و با دستمزد عکاسی می‌کردند. اما آقای بخردی بدون این سفارش‌ها عکاسی می‌کرده است و در این مسیر هم ذوق هنری داشته و هم اینکه از اول دلبسته پژوهش بوده است و می‌دانسته که یک روزی این عکس‌ها به درد خواهد خورد. و حالا بعد از پنجاه سال ارزش این عکس‌ها بیش از پیش روشن شده است. آقای بخردی کلاس عکاسی نرفته‌اند و هرآن چیزی که کار کرده، براساس تجربه و آزمون و خطا بوده است. بر همین اساس و با توجه نوع نگرش ایشان به شهر، من آقای بخردی را یک پرسه‌زن عکاس می‌دانم.»
قصری فصل عکاسی از روند ساخت هتل عباسی را مثالی برای نوع نگرش و اهمیت عکاسی آقای بخردی می‌داند: «در جریان بازسازی هتل عباسی که مهندس ابراهیمیان مسئولیت و مدیریت پروژه را برعهده دارند، آقای بخردی هم واسطه ایشان و هنرمندان بوده اند. در حدود یک سال کار روی هتل عباسی، آقای بخردی از دانشگاه تهران مرخصی می‌گیرد و با علم به اینکه مهندس ابراهیمیان چه انسان بزرگی است در کنار او شروع به فعالیت می‌کند، اما نکته حائز اهمیت اینجاست که مهندس بخردی با آگاهی درست و دقیق و بدون اینکه کسی به او سفارش دهد، شروع به عکاسی از روند ساخت هتل عباسی می‌کند و کار ایشان در حقیقت نشان‌دهنده تاریخ یک جریان هنری در دوره ای خاص است.» قصری به جستار آقای خدایی برای این کتاب هم اشاره می‌کند: «متن آقای خدایی جستاری است که بیشتر با محوریت خانه آقای بخردی در دوران دانشجویی نوشته شده است. آقای خدایی چندین بار عکس‌ها را دیدند و از آقای بخردی درباره مسائل مختلف سوالاتی را می‌پرسیدند. متن آقای خدایی متنی نبود که ناگهانی نوشــــته شود و حاصل دقیق‌شدن آقای خدایی بر عکس‌ها و گفت‌وگوی زیاد است. به نظرم این متن یکی از بهترین متن‌های آقای خدایی است و ایشان خیلی خوب عکس‌های آقای بخردی را درک کرده‌اند.»
پرسه در احوال عکاس پرسه‌زن اصفهان
کتاب «تماشای اصفهان» بخشی از عکس‌های دوران دانشجویی مرتضی بخردی، معمار، مرمتگر، گالری‌دار و عکاس در دهه چهل اصفهان را شامل می‌شود. کتابی دو زبانه که در آستانه انتشار است و بنیاد بخردی به تنهایی و بدون کمک هیچ ارگانی کار چاپ و انتشار آن را برعهده دارد. تمام مراحل چاپ کتاب از پژوهش و طراحی و چاپ در اصفهان انجام شده و قرار است مقدمه‌ای باشد بر کتاب دیگری از مرتضی بخردی که عکس‌های او از سراسر ایران را شامل می‌شود. حامد قصری یکی از پژوهشگران کتاب است که در گفت‌وگو با ما بیشتر از جزئیات این کتاب صحبت می‌کند.
-
احسان امینی
خبرنگار
برچسب‌های خبر
اخبار مرتبط
آرشیو کامل روزنامه
دوره ژورنالیسم سینمایی
