بسیاری از سـهــام‌داران زیـان‌دیـده و زخم‌خورده، بعدازظهر شنبه پای تلویزیون نشستند تا شاید نسخه درمان و راه نجات خود را از کلام یکی از نامزدها بشنوند. انتظار سه ساعته سهام‌داران بی‌فایده بود؛ چراکه در میان کنایه‌های سیاسی، نه تنها بورس، بلکه راه نجات اقتصاد کشور هم به فراموشی سپرده شد.
در مناظره چه گذشت؟
در اولــیــن روز مــنـاظــره، نـامــزدهـــای ریاست‌جمهوری به برنامه‌های اقتصادی خود اشاره مختصری داشتند که به منظور روشن‌شدن دیدگاه آن‌ها برخی پاسخ‌ها به پرسش‌های مطرح‌شده را کوتاه مرور می‌کنیم. رئیسی درباره برنامه خود در جهت رفع موانع تولید گفت: موضوع موانع تولید از مسائل مهم است که امروز تولیدکنندگان ما با آن مواجه هستند، باید برای تولید جذابیت ایجاد کنیم و از آن طرف از جذابیت امور اقتصادی غیرمولد بکاهیم. قاضی‌زاده هاشمی درباره حفظ ارزش پول ملی گفت: بسته مفصلی شامل ۲۱۳ پروژه در نظر گرفتیم که ۵۱ پروژه مستقیما به مسئله کنترل قیمت و تورم برمی‌گردد و مسئله نقدینگی و اصلاحات و ساختاری بانک مرکزی را در آن بررسی کردیم.همتی در پاسخ به پرسشی درباره مقابله با ابربدهکاران بانکی با تأکید بر اینکه وعده‌های رنگارنگ اعلام‌شده امکان تحقق ندارد، گفت: هم کیک اقتصاد را بزرگ می‌کنم هم آن را عادلانه توزیع می‌کنم. ما به اصلاحات اقتصادی نیاز داریم. وضعیت جیب شما مردم می‌تواند خیلی بهتر باشد.
رضـــایی هم دربـــاره ایـــرادهــای بودجه‌ریزی، ضمن انتقاد از دولت گفت: وقتی مــطالعه می‌کـــنیم، می‌بینیم رابطه دولت با اقتصاد و رابطه اقتصاد با مردم تنظیم نشده است، هرگاه مشکلی برای دولت پیش بیاید دست در جیب مردم می‌کند. من اقتصاد را بزرگ می‌کنم که همه اقوام و استان‌های مرزنشین و همه اقشار وارد اقتصاد شوند. در آن موقع تنها منابع یارانه و مالیات را بهبود می‌دهیم که جهش در اقتصاد اتفاق می افتد.
جلیلی درباره برنامه خود برای محرومیت‌زدایی از کشور گفت: طرح من طرح سبد غذایی است. دست‌کم 2500 کالری در روز باید به مردم برسد که برنامه‌ای تهیه کردیم که سبد غذایی به خوبی توزیع شود که متأسفانه در این سال‌ها این توزیع مناسب نبوده است.
مهرعلیزاده هم درباره مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی برنامه خود گفت: تسهیل تولید و صادرات، ارائه معافیت مالیاتی و تسهیلات مالی با نرخ پایین، هدایت نقدینگی به سوی بخش مولد و گردشگری و افزایش تولید و درآمد سرانه را در دستور کار قرار خواهم داد. زمینه‌های پرداخت مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی از دیگر دستور کارهاست تا با افزایش درآمدهای دولت بتوانم تسهیلات را با نرخ ارزان‌تر به بخش‌های تولید تزریق کنم. زاکانی هم در معرفی مهم‌ترین بخش برنامه اقتصادی خود گفت: بر اساس تولید هم ما ۹ پیشران اقتصادی را اختیار کردیم و نفت، گاز، پتروشیمی و زیرساخت‌های ریلی را در نظر گرفته‌ایم. بـــحث کشـــاورزی، توســعه روســـتایی و گردشگری از دیگر پیشران‌های مطرح است.
بورس؛ غایب مناظره انتخاباتی
چرا جای خالی بورس در مناظره بعدازظهر شنبه احساس شد؟ سال گذشته سهام عدالت آزاد شد و به دنبال این موضوع تعداد کدهای سهام‌داری به مرز 50 میلیون رسید. در نتیجه اکنون بیش از نیمی از مردم کشور با مسئله بورس سروکار دارند. اما نکته مهم‌تر، برنامه‌های دولت روحانی برای بورس بود. دولت دوازدهم به دفعات مردم را به سرمایه‌گذاری در بورس تشویق کرد. سهام‌داران بعید است جمله «مردم همه چیزشان را به بورس بسپارند» را تا سال‌ها فراموش کنند.
با تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، بسیاری از سرمایه‌گذاران کل دارایی خود را به بورس آوردند؛ اما شاخص‌کل بورس با افت نزدیک به یک میلیون واحد، هفته گذشته به کانال یک میلیون واحد بازگشت تا زیان سهام‌داران از چند ده درصد تا بیش از 60درصد برسد. بعد از آن بود که بورس به فراموشی سپرده شد و جلسات هماهنگی سران سه قوه، جلسات حمایتی در مجلس و دولت، وعده‌ها و برنامه‌های اعلامی هیچ‌کدام به نتیجه نرسید. عده‌ای از سهام‌داران دولت را در قامت وزارت اقتصاد، بانک مرکزی، وزارت صمت و…مقصر افت شدید بورس می‌دانند و در نتیجه در اولین مناظره منتظر بودند تا برنامه‌های نامزدها را بشنوند. منتظر بودند تا ببینند دولت سیزدهم چه برنامه‌ای برای بورس خواهد داشت. اما انتظارها به نتیجه نرسید. از سوی دیگر سبک و سیاق مناظره شنبه به گونه‌ای نبود که نامزدها به چالش کشیده شوند. از یک سو برخی از نامزدها جواب مشخصی به پرسش‌های اقتصادی ارائه نمی‌کردند و از سوی دیگر اگر هم برنامه‌ای ارائه می‌شد چون پشتوانه مشخصی نداشت، در حد شعارها و وعده‌های غیرقابل تحقق، به‌سرعت به فراموشی سپرده می‌شد.
در مناظره شنبه شب، فقط قاضی‌زاده هاشمی به ضرورت حل مسئله بورس اشاره کرد و گفت: بورس یک مسئله حاد و یک مسئله ساختاری و مزمن دارد که بخش ساختاری آن در مجلس در حال اصلاح است و بخش حاد آن با سه دستورالعمل در سه‌چهار روز اول دولت پیش‌بینی شده که به سمت بهبود بازار سرمایه برویم.
مناظره اول انتخابات ریاست‌جمهوری با محور اقتصاد، آن‌گونه نبود که سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی را قانع کند یا دست‌کم مسیر پیش روی اقتصاد کشور را تا چهار سال آینده شفاف کند. کاش مناظره فردا، دغدغه بخش دیگری از مردم را پاسخ‌گو باشد.
