به روایت آمارها، افزایش جمعیت سالمند، یکی از چالشهای جدی پیش روی ایران و بیش از آن شهر اصفهان است؛ چنانکه جامعهشناسان در سالهای اخیر هشدارهایی جدی برای آمادگی شهر جهت مواجهه با این پدیده داده و تأکید دارند که شهر باید از جهتهای متعددی خود را برای ساکنان سالمندش در دهههای پیش رو آماده کند. مدیریت شهری اصفهان نیز در یک دهه گذشته در خصوص این موضوع توجهی ویژه نشان داده و با تدوین طرحها و برنامههای مختلف سعی در ارائه امکانات و فرصتهای مناسب به جمعیت سالمند داشته است؛ چنانکه برنامهریزی برای پیشبرد شهر بهسوی شهر دوستدار سالمند یکی از اقدامات اصلی در این حوزه از سوی مدیریت شهری اصفهان بوده است. اولین نشست هماندیشی کمیسیون فرهنگی اجتماعی ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان با فعالان و کارشناسان حوزه سالمند به میزبانی شورای اسلامی شهر اصفهان و سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان در همین زمینه برگزار شد تا ضمن تأکید دوباره بر اهمیت این موضوع، ایدهها، نظرها و دغدغههای تازه در این زمینه بیان شود.
در راستای تکریم سالمندان فرهنگسازی شود
در این نشست، رئـیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی ورزشـی شـورای اسلامی شـهــر اصـفـهـان، یـکــی از اولویتهای شورای ششم را گفتوگو با کارشناسان و متولیان امور مختلف در حوزههای فرهنگی، اجتماعی ورزشی دانست و گفت: «در حوزه سالمندی در ابتدا به دنبال مسئلهشناسی در این زمینه هستیم که احساس میشود یکی از مشکلات آتی جامعه ما خواهد بود؛ چراکه شاهد چند برابر شدن جمعیت سالمند در کشور و بهویژه شهر اصفهان هستیم.»
منوچهر مهرویپور با اشاره به اینکه در حال حاضر بالغبر 90درصد سالمندان همراه با خانوادههای خود به سر میبرند، افزود: «این موضوع نشان میدهد که در فرهنگ ما سالمندان ذیل مفهوم خانواده تعریف میشوند؛ چنانکه اساس فعالیت شورای ششم نیز در حوزه خانواده و خانوادهمحوری است.»
این عضو شورای اسلامی شهر اصفهان، رسیدن از تعهدات اخلاقی به مرحله عمل و مسئولیت حقوقی را یک ضرورت دانست و اظهار کرد: «امروز همه ما باید به اتفاقهای خوب گذشته و تصحیح اشتباههای قبلی کمک کنیم.»
او افزود: «اگرچه دبیرخانه شورای سالمندی در شهرداری شکل گرفته؛ اما وظیفه همه ما توجه ویژه به این موضوع است؛ چنانکه در شهر سراهای سالمندان هم فعالیت دارند و میتوانیم از طریق تعامل با آنها به بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک کنیم.»
مهرویپور، فرهنگسازی در راستای تکریم و عزت سالمندان را از دیــگـر ضرورتها دانـســت و خــاطــرنـشـان کرد: «قانون اساسی هم این تکریم را در خود لحاظ کرده است؛ بنابراین باید به دنـبــال فـرهـنـگســـازی و تدوین سیاستها به سمت احترام به سالمندان در ابعاد مختلفی مانند طراحی و ساخت فضاهای شهری، ساختمانها، ارائه خدمات حملونقل عمومی، مشارکت اجتماعی، سلامت و… باشیم.»
سالمندان از امکانات موجود شهرداری بهرهمند شوند
رئیس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان نیز در این نشست رصد و استفاده از فرصتهای بهدستآمده و تسهیلات و امکانات موجود درزمینه امور سالمندان را نخستین گام در این حوزه دانست و گفت: «میتوان امکاناتی همچون ورزشگاهها، استخرها، پارکها، باغها و… را از سوی شهرداری در اختیار سالمندان قرارداد.»
رسول میرباقری افزود: «باید درک کنیم که بیشتر سالمندان در حال حاضر در این شرایط دشوار اقتصادی مشکلات پیچیدهای دارند. امیدواریم با کاربردی کردن این جلسات و ادامهدار بودن آنها خروجی تخصصیتری داشته باشیم و موضوعهایی مانند سلامت، امکانات پزشکی و درمانی و… بهصورت جزئیتر بررسی شوند تا خروجی مشخصی از این جلسات ارائه شود.»
از چالش افزایش سالمندی بهعنوان یک فرصت استفاده کنیم
منشی اول و عضو هیئترئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان از دیگر حـاضـــران در این نـشـسـت بود که درخصوص تلاش و پیگیری شورای ششم جهت تسهیلگری در اجرای طرحها و برنامههای پیشنهادی در این نشست تأکید کرد و گفت: «شورای ششم مشارکت مفیدی با سازمانهای مردمنهاد فعال در حوزه سالمندی خواهد داشت تا بتواند انتظارات و خواستههای شهروندان سالمند را بهخوبی برآورده سازد.»
فرزانه کلاهدوزان با اشاره به افزایش جمعیت سالمند در جامعه، اضافه کرد: «برای مدیریت صحیح این موضوع میتوانیم با فعالان حوزه کارآفرینی نیز مشارکت و تعامل مفیدی داشته باشیم. برای نمونه میتوانیم بهمنظور تأمین وسایل توانبخشی سالمندان که یکی از حوزههای پردرآمد و از حیث کارآفرینی مهم است، به تعامل با شرکتهای خـصـوصــی بپردازیم. در این صورت میتوانیم از چالش افزایش سالمندی بهعـنـوان یـک فرصت بهرهمند شویم؛ چراکه شاید کسی مانند فعالان این حوزه از نوع و میزان نیاز سالمندان باخبر نباشد.»
او با بیان اینکه تکریم سالمندان ریشه در فرهنگ ایرانیاسلامی ما دارد، خاطرنشان کرد: «نباید اجازه دهیم این فرهنگ کمرنگ شود. باید از تجربهای که سالمندان دارند استفاده کنیم تا احساس افسردگی و بیهویتی در آنها نیز برطرف شود.»
شهر دوستدار سالمند با کمک و همیاری همه ارگانها محقق میشود
معاون فرهنگی شهرداری اصفهان نیز در این نشست سخنانی درخصوص موضوع سالمندی بیان کرد. مجتبی شاهمرادی، اصـفـهـــان را شـــهــــری خانوادهمحور دانست و گفت: «در فرهنگ ما سالمندان از خانواده جدا نیستند و تکریم و نقشآفرینی آنها در عرصههای مختلف زندگی اهمیت زیادی دارد.» او افزود: «طرح شهر دوستدار سالمند اگر بهصورت صحیح اجرایی شود، قدم مهمی در این زمینه است. هرچند باید توجه داشت که در شهر دوستدار سالمند همه ارگانها باید نقش خود را بهدرستی ایفا کنند. درحالیکه امروز بهجز شهرداری کسی نقش مؤثری ایفا نکرده و آنچه تا امروز به آن دستیافتهایم ثمره تلاش مدیریت شهری در ادوار گذشته است.»
او توجه جدی به مدیریت صحیح پدیده سالمندی را از دغدغههای امروز مدیریت شهری دانست و تأکید کرد: «پژوهشها و آمارها نشان میدهد که تا 15 سال آینده با سونامی سالمندی در اصفهان روبهرو هستیم که اگر امروز خودمان را برای مواجهه با آن آماده نکنیم، آیندهای سرشار از مشکلات خواهیم داشت. بر این اساس، تدوین برنامهای که در آن سالمندان از چرخه فعالیت خارج نشوند، زندگی فعالی داشته باشند و بتوانند متناسب با روحیات خود در عرصههای مختلف توانمند شوند یکی از موضوعهای مهم و مورد پیگیری از سوی معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان است.»
رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان، ارتقای کیفی ارائه خدمات و امکانات لازم به سالمندان را امری ضروری در دستور کار شهرداری دانست و از همه ارگانهای مرتبط خواست تا به همکاری و حمایت از این مسئله بپردازند.
او از برگزاری رویدادهای ویژه سالمندان بهعنوان گامی دیگر در جهت ارتقای کیفی زندگی آنها در شهر یاد کرد و گفت: «هرچند باغ تجربه مسیر خوبی را تا امروز طی کرده؛ اما لازم است رسیدگی به امور سالمندان بهصورت جدیتر و ویژه انجام شود؛ چنانکه بتوان از تجارب گرانبهای سالمندان در امور مختلف بهرهمند شد.»
سالمندان را در طراحی شهر شریک کنیم
پسازآن معاون شهرسازی و معـمـاری شــهـرداری اصفهان به ایراد سخــن پرداخت. وحید مهدویان فعالیتهای صورتگرفته در گـذشـتــه در امــور سالمندی را ارزشمند دانست و گفت: «شهر دوستدار سالمند شامل دو مقوله طراحی شهری و امور فرهنگی است. در زمینه طراحی شهری باید به فضاهای معماری و شهری متناسب با نیاز سالمندان توجه شود که مستقیما به حوزه شهرسازی و معماری مربوط است و شامل جزئیترین اقدامات مانند امنیت در پارکها، گذرها، ضوابط و مقررات مبتنی بر سالمندمحوری و… است.»
او اضافه کرد: «خوشبختانه پیشازاین مطالعات بسیار خوبی در این زمینه انجام گرفته و اقدامات راهبردی و نقشه راه مناسبی تدوینشده است که میتوان با بهرهمندی از آنها بهجای برگشت به گذشته، در هر دو حوزه فرهنگی و شهری، اقدامات و برنامههای مشخصی را عملی کــرد.» مـهـدویـــان تــأکــیـد کــرد: «معتقدم پژوهشهای صورتگرفته میتـوانـد بهعنوان یک ظـرفـیـت بـالـقـوه در نظر گرفته شده و برنامهریزیهای مدیریت شهری بر اساس این مطالعات چندساله تدوین شود تا بتوان از طریق همافزایی میان دو حوزه شهری و فرهنگی به این موضوع پرداخت. چنانکه در زمینه موضوعهای دیگری مانند شهر دوستدار کودک و بافتهای فرسوده نیز پژوهشهای صورتگرفته مبنای عمل قرارگرفته است.»
او گشودن راه تعامل با شهروندان را گام مؤثری در اجرای برنامههای تدوینشده دانست و توضیح داد: «مدیریت شهری نباید هم سیاستگذار باشد و هم مجری. کار باید با همکاری متخصصان هر حوزه بهپیش برود. در زمینه سالمندی نیز باید اجازه دهیم بازیگران اصلی این طرح خود سالمندان باشند؛ چنانکه در بسیاری از کشورهای دنیا نیز بازیگر اصلی حوزه طراحی شهری خود سالمندانی هستند که در مدیریت شهری نقش دارند.»
شهر دوستدار سالمند شهری زیستپذیر برای خانواده است
در پایان این نشست، رئیس اداره امور اجتماعی شهرداری اصفهان از فعالیتهای مستمر شهرداری اصفهان در زمینه امور سالمندان طی یک دهه گذشته سخن گفت و شرح داد: «پیشازاین که مسئله شهر دوستدار سالمند مطرح شود، طی سالیان متمادی در این زمینه فعال بودهایم؛ چنانکه یکی از اقدامات خوب ما اهدای کارت منزلت شهروندی به سالمندان بوده است.»
مسعود مهدویانفر افزود: «در ادامه فعالیت در زمینه رسیدگی به امور سالمندان، در خصوص اجرای طرح شهر دوستدار سالمند نیز توجه ویژهای داشتیم؛ چنانکه در این زمینه به انجام پژوهشهای مختلف و اجرای آزمایشی آنها پرداختیم که در زمینه مناسبسازی، بهداشت، سلامت و… در برخی از محلهها انجام شد.»
او شهر دوستدار سالمند را شهری مناسب نهفقط برای سالمندان بلکه برای کودکان، زنان و زنان باردار نیز مناسب دانست و گفت: «وقتی اصفهان شهری زیستپذیر برای خانواده باشد، برای همه اقشار یک خانواده زیستپذیر خواهد شد که سالمندان هم جزئی از آن هستند.»
او در پـایــان، ناهـمـاهـنـگـی مـیـــان دستگاههای مختلف را از معضلات فعالیت در حوزه سالمندان دانست و گفت: «بیمارستانها، حملونقل شهری، اشتغال پارهوقت، مشارکت اجتماعی، ورزش، و… ازجمله امور مربوط به سالمندان هسـتـنــد کــه همه ارگانها به سهم خود در تأمیـــن آن مـسـئـولیت دارند و نباید فقط شهرداری را متولی آن دانست. اما شورای شهر میتواند از مدیریت کلان خود استفاده کرده و این مطالبات را از سایر دستگاهها داشته باشد.»
