سخنان رهبر معظم انقلاب جانمایه نظر مردم درباره وضعیت خودروهای تولید داخل است. از نظر میزان تولید، رضایت مردم برآورده نشده؛ چرا که همواره تقاضا بر عرضه غلبه داشته است. از نظر دیگر، سطح کیفی تولیدات خودروسازان نیز نامطلوب است؛ تا جایی که به اعتقاد نیروی انتظامی، کیفیت نامطلوب خودروها نقش چشمگیری در تصادفها دارد.
خودروسازان از سوی دیگر هم مسائل اقتصادی و هم مسائل سیاسی را در عملکرد ضعیف خود دخیل میدانند. عمدهترین اتفاق سیاسی که تعادل خودروسازان را در سالهای اخیر بر هم زده است، تحریمهای آمریکا و خروج خودروسازان اروپایی از ایران است؛ جایی که خودروسازان نتوانستند تعهدات قبلی خود را نیز به انجام برسانند. شاید لازمه کار آن است که سیاست کلی نظام در زمینه تولید خودرو مشخص است. امکان بدعهدی شرکای خارجی همواره وجود دارد؛ در نتیجه بهتر است نظامنامه مشخصی برای تولید خودرو تدوین شود یا به گونهای قراردادهای همکاری منعقد شود که جای خروج آسان و بدعهدی طرف مقابل نباشد.
بعد از سخنان رهبر معظم انقلاب، واکنشهای متعددی در این زمینه مطرح شد. اردشیر مطهری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، در گفتوگو با ایسنا، زیان انباشته، قیمتگذاری دستوری، مدیران ناکارآمد و انحصاریبودن تولید خودرو، وجود مافیا، سیاسیشدن صنعت خودرو و تأمین منافع برخی از سیاسیون از طریق این صنعت، تحریمها و حمایت بی اندازه دولتها از دو خودروساز کشور را از جمله معضلها و علل ناکارآمدی این صنعت و کیفیت پایین خودرو در کشور قلمداد کرد و در تبیین نقش مخرب، بازدارنده و فسادآلود قدرت مافیا در این بخش، عنوان کرد: مافیای خودرو در طول ۴۰ سال گذشته همواره مانع اجرای تصمیمهای درست، منطقی و تحولآفرین به نفع مصرفکنندگان در این صنعت شده است. جلال رشیدی کوچی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی، تأکید کرد: وقتی خودروساز ما مطمئن است هر آشغالی را که تولید کند، مردم مجبورند از آن بخرند، معلوم است روی کیفیت خودروهای خود کار نمیکند و هر روز بر قیمت خود میافزاید.
واکنش خودروسازان
طبق انتظار، دو خودروساز بزرگ کشور به نارضایتی رهبر از صنعت خودرو، واکنش نشان دادند و بر تلاش خود برای رفع نواقص تأکید کردند؛ برای مثال، ایرانخودرو طی بیانیهای اعلام کرد: «گروه صنعتی ایرانخودرو، ضمن اظهار تأثر و تأسف از اینکه باوجود همه تلاشها، توفیق کافی در جلب رضایت مردم بهوجود نیامده و موجب تکدر خاطر رهبر فرزانه انقلاب شده است، متعهد میشود با بازنگری در راهبردها و رویکردهای اجرایی در جهت تحقق منویات معظمله و رضایت خاطر مردم از محصولات خود، تلاشی جهادی را بیشازپیش سرلوحه اقدامات خود قرار دهد.» مدیرعامل سایپا نیز گفت «در آغاز سالی جدید از حیات انقلاب اسلامی، تیم مدیریتی جدید گروه خودروسازی سایپا رفع دغدغه رهبر انقلاب در خصوص کیفیت و قیمت تمامشده خودروهای داخلی را وظیفه اصلی خود میداند.»
واکنش خودروسازان در شرایطی است که اغلب فعالان این حوزه و حتی خریداران خودرو نیز میدانند مشکلات عمده این صنعت در کشور به آسانی حل نمیشود. اگر موانع خارجی را که زیر لوای تحریم بر این صنعت سایه انداخته است، کنار بگذاریم، مهمترین مانع داخلی به مباحث اقتصادی باز میگردد؛ جایی که مردم اعتقاد دارند خودروهای کمکیفیت ایرانی گران است، قطعهسازان از عدم دریافت مطالبات خود از خودروسازان گلایه دارند، خودروسازان از غیرواقعی بودن قیمت خودرو شکایت دارند، شورای رقابت انحصار در بازار را مشکل عمده میداند و در نهایت سهامداران شرکتهای خودروسازی از زیانده بودن این شرکتها متعجب هستند!
اگر قرار بر آن است که خودروسازی ایران حفظ شود (اگر چه کالای استراتژیکی به حساب نمیآید)، باید چشمانداز این صنعت با توجه به تمام عوامل شامل تحریمها، عدم همکاری خودروسازان خارجی با ایران، نوسان قیمت دلار، زنجیره تولید قطعات و حجم تقاضا در هر سال مدنظر قرار گیرد.
