در حال حاضر آنچه از سمت جاده در بالای کوه دیده می‌شود، بازمانده کوشک هشت‌گوشه گنبدداری است که برخی بر این گمان‌اند که بخشی از یک ساختار پیام‌رسانی کهن بوده است؛ اما بر فراز کوه آتشگاه و در سوی شمالی آن، دیواره‌ها و سکوهای بلندی نیز دیده می‌شود که شکل و ساختار شگفت و ناآشنایی داشته و چنین به نظر می‌آید که بخشی از ساختار سکویی بسیار بزرگ و پلکانی بوده که بر چهارسوی کوه ساخته‌شده و بر آن تکیه داشته است. این سکوهای پلکانی با دیواره‌های پیش و پس‌زده، ساخته‌شده از خشت‌های خام بزرگ بوده که با پوششی از خشت‌های پخته پوشانده می‌شده است.
این سکوها همانندی چشمگیری با زیگورات یا زاگراتوی چغازنبیل در نزدیکی شوش و همچنین همسانی درخوری با ساختار نیایشگاه‌های پلکانی باستانی یا زیگورات‌ها دارد. زیگورات‌ها که بیشتر در سرزمین میانرودان یا سومر دیده و بررسی شده‌اند، تا چندی پیش گمان می‌رفت که آنجا خاستگاه این‌گونه نیایشگاه‌ها باشد؛ ولی با کشف نیایشگاه‌های پلکانی سیلک در کاشان و کنار سندل در جیرفت آشکار شد که خاستگاه آن‌ها در سرزمین بزرگ ایران بوده است. به‌هرروی بررسی بیشتر در دیواره‌ها و سکوهای بلند بازمانده در آتشگاه گویای آن است که این نیایشگاه دارای هفت تا 9 سکوی پلکانی بوده و بلندای آن نزدیک به 100 متر می‌رسیده و در روزگاران دور گذشته بخش‌هایی به آن افزوده‌شده است.
برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دیرینگی این ساختارها بر پایه روش سالیابی کربن 14 به تاریخ 1400 پیش از میلاد می‌رسد که هم‌زمان با روزگار باستانی ایلام میانه بوده و ازاین‌جهت نیایشگاه پلکانی آتشگاه بیشتر از یک سده از زیگورات چغازنبیل کهن‌تر است؛ همچنین به باور برخی از پژوهشگران در پای کوه آتشگاه و رو به شمال آن زیستگاه و شهری برپا بوده و نیایشگاه آتشگاه در جنوب آن و بر آن فراز بوده است. بنابراین گمان می‌رود کوه آتشگاه بازمانده نیایشگاه پلکانی یا زیگوراتی بوده که در نوع خود از بزرگ‌ترین‌ها بوده است و بدین گونه می‌توان سپاهان یا اصفهان را شهر نیایشگاه پلکانی یا زیگورات نیز نامید. برای آگاهی دوستداران و بررسی بیشتر می‌توان به مقاله‌ها و کتاب‌هایی اشاره کرد: مقاله آتشگاه اصفهان از ماکسیم سیرو در مجله اثر، کتاب آتشگاه اصفهان از یاغیش کاظمی، مقاله و کتاب جیرفت کهن‌ترین تمدن شرق از یوسف مجیدزاده و کتاب زیگورات سیلک از صادق ملک شهمیرزادی؛ نگارنده نیز پژوهش‌هایی درباره آتشگاه اصفهان و نیایشگاه‌های پلکانی در دست انجام دارد که به‌زودی در دسترس دوستداران قرار می‌گیرد. بیایید اصفهان را بهتر و بیشتر بشناسیم.
اصفهان شهر نیایشگاه پلکانی یا زیگورات
اصفهان را تا پیش‌ازاین، شهر چهارباغ‌ها، شهر گنبدهای فیروزه‌ای، شهر میدان نقش‌جهان، شهر بازارهای تاریخی، شهر مناره‌ها، شهر پل‌ها، شهر مسجدها و گلدسته‌ها، شهر مدرسه‌ها، شهر کبوترخانه‌ها، شهر شاه‌عباس، شهر زاینده‌رود و سرانجام شهر تاریخ نامیده‌اند؛ اما این‌ها همه داستان‌های شهر اصفهان نیستند؛ یکی دیگر از این داستان‌ها درباره کوه مهرین یا ماربین یا آتشگاه کنونی است؛ کوه یا کوهچه‌ای که در باختر اصفهان و کمی پس از منارجنبان در میان باغ‌های بلوک ماربین سر برافراشته است. در گزارش‌های کهن و تاریخی، ساخته‌های فرازین آن را نیایشگاه، کاخ فرمانروایی، دژ پدافندی و آتشکده دانسته و آن را کهندژ، آتشگاه و آتشکوه خوانده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که آنجا از گذشته‌های باستانی دستخوش دگرگونی و بهره‌برداری‌های گوناگون قرار گرفته است.
-
اصفهان زیبا
اصفهان زیبا
