این اولین‌بار نیست که شکستن لوله‌های فاضلاب در خیابان‌های شهر حادثه رقم می‌زند و لابد آخرین‌بار هم نخواهد بود. در سال‌های اخیر نیز مشابه این اتفاق در اصفهان بارها رخ داده است. به گفته منصور شیشه‌فروش، مدیرکل بحران استانداری اصفهان، 330 کیلومتر از لوله‌های شبکه فاضلاب، فرسوده است و نیاز به بازسازی دارد.آن‌طور که او به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «بنا به اعلام دفتر فنی آبفا، علت شکستگی لوله در خیابان حکیم‌نظامی فرسودگی لوله بوده است؛ لوله‌هایی که قدمت آن‌ها به 50 سال پیش می‌رسد و باید حالا لوله‌های پلی‌اتیلن جایگزین آن‌ها شود.»محمدرضا جواهری، مجری طرح بازسازی شبکه فرسوده فاضلاب اصفهان نیز این موضوع را تأیید می‌کند و معتقد است شبکه فاضلاب اصفهان دارای قدمتی 50ساله است و به همین دلیل نیز در برخی از مناطق دچار فرسودگی شده. آن‌طور که او به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «اصفهان اولین شهری بوده که این شبکه را راه‌اندازی کرده و به همین دلیل نیز خیلی زودتر از باقی شهرها دچار مشکل شده است؛ البته فرسودگی شبکه فاضلاب خاص اصفهان نیست؛ بلکه در تمامی نقاط دنیا رخ می‌دهد.» به گفته او، سه‌هزارو800 کیلومتر شبکه فاضلاب در اصفهان وجود دارد که «عملیات بازسازی آن‌ها از سال 1387 با بودجه دولت، آغاز شده و تا به الان حدود 10 کیلومتر از این شبکه در محدوده خیابان‌های نظر غربی و شرقی تا پل غدیر بازسازی شده است.»
اماواگرها ادامه دارد
اگرچه مسئولان آبفای اصفهان با قاطعیت علت حوادث رخ‌داده در سه خیابان حکیم‌نظامی، آپادانا و آمادگاه را شکستگی لوله ناشی از فرسودگی شبکه فاضلاب شهری می‌دانند، اما پیشروی فرونشست در اصفهان و نفوذش به مرکز شهر و تحت‌تأثیر قراردادن تأسیسات شهری باعث شده تا حالا و برای بار دیگر آژیر خطر در اصفهان به صدا درآید و هشدارهای کارشناسان به تیتر یک رسانه‌ها تبدیل شود؛ چراکه ازنظر بسیاری از زمین‌شناسان، وقوع سه فروریزش در یک ماه در خیابان‌های شهر می‌تواند به دلیل پدیده فرونشست باشد؛ موضوعی که البته منصور شیشه‌فروش، مدیر بحران استانداری، در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» درباره‌اش می‌گوید: «در حال حاضر نمی‌توان با قاطعیت در این رابطه صحبت کرد؛ به همین دلیل کمیته علمی‌تخصصی از استادان و هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و سازمان زمین‌شناسی تشکیل و مقرر شده است ارتباط این حوادث را با فرونشست زمین، بررسی و نتایج آن را اعلام کنند.»
همه گزینه‌های روی میز!
فــرونــشــســت یا فـروریــزش؛ حالا موضوعی است که به محل بحث تبدیل شده است و هنوز اماواگرهایی برای بیان دلیل قطعی حوادث اخیر در خیابان‌های شهر وجود دارد و مسئولان با تردید دراین‌باره سخن می‌گویند. به گزارش مهر، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد شکستگی یا ریزش لوله شبکه فاضلاب شهر اصفهان در سال‌های گذشته در فواصل طولانی رخ می‌داد؛ برای مثال، شکستگی لوله فاضلاب خیابان نظر غربی در سال ۸۳، ریزش لوله در خیابان مشتاق و خیابان بزرگمهر در سال ۸۶، میدان انقلاب در سال ۸۸، خیابان میر در سال ۹۲ و نظر غربی در سال ۹۴ حاکی از فرسودگی این شبکه است؛ اما به‌رغم قدیمی‌بودن شبکه آب‌وفاضلاب، این حوادث در سال‌های گذشته پی‌درپی و در مدت‌زمان کوتاه اتفاق نمی‌افتاده است. رضا اسلامی، مدیرکل زمین‌شناسی اســتــان اصــفــهــان، امــا یــکــی از کارشناسانی است که معتقد است فرونشست می‌تواند ازجمله عوامل حوادث اخیر و علت شکستگی لوله‌های فاضلاب باشد: «هنگامی که تعدد یک حادثه در یک منطقه زیاد می‌شود، باید روی گزینه‌های دیگر نیز فکر کرد؛ ازجمله اینکه فرونشست زمین می‌تواند علت شکستگی‌های پی‌درپی محل اتصال لوله‌های آب‌وفاضلاب باشد؛ البته پاسخی که مسئولان آب‌وفاضلاب استان درباره حوادث سلسله‌وار شکستگی لوله‌ها بیان می‌کنند، شاید منطقی باشد؛ زیرا متخصصان این شرکت می‌گویند قدمت این لوله‌های فاضلاب به بیش از ۵۰ سال پیش می‌رسد و پوسیده است و بار ترافیک و نشت آب باعث ریزش زیر آسفالت خیابان‌هایی چون حکیم‌نظامی می‌شود؛ اما آیا خیابان آپادانا بار ترافیکی داشت؟ وسط بلوار این اتفاق افتاد! یا حوادثی مشابه که در خیابان امام خمینی(ره)، مغازه کفش‌فروشی در میدان شهدا، در خیابان جی و احمدآباد اتفاق افتاده است.» آن‌طور که او به «مهر» گفته است: «ضخامت آبرفت منطقه نظر و آپادانا حداکثر ۴۰ متر و جنس خاک آن شن و دانه‌درشت است. ضخامت دانه‌ریز این محدوده نهایت ۱۰ متر است و سپس به سنگ بستر می‌رسد. زمین این مناطق مانند سی‌وسه‌پل در طول چهل‌پنجاه سال ۳۲ سانتی‌متر فرومی‌نشیند؛ یعنی حدود یک تا دو سانتی‌متر در سال؛ اما اتفاقی که ما فکر می‌کنیم اکنون رخ‌داده این است که در مناطق شمالی شهر اصفهان نرخ نشست زمین در حال حاضر بالاست و بین ۱۴ تا ۱۶ سانتی‌متر در سال است؛ درحالی‌که نشست زمین در جنوب شهر کم است و همین امر سبب اختلاف و تنش در زیر پای شهر شده و امکان دارد ترک‌های فرونشست در زیر زمین وجود داشته باشد که با شکستگی لوله‌های آب و فاضلاب در جنوب شهر خود را نشان می‌دهد. تأثیرپذیری لوله‌های آب و زیرساخت‌ها را برای ۱۰ سال آینده پیش‌بینی می‌کردیم؛ نه اکنون؛ اما در حال حاضر به این گستردگی اتفاق افتاده است؛ زیرا یکی از آثار زیان‌بار فرونشست، تأثیرگذاری بر خطوط انتقال آب و گاز و سایر زیرساخت‌هایی است که در زیر زمین قرار دارد.»
هشدار طبیعت
اسلامی معتقد است: «خطوط لوله از محل اتصال سست است و در همین محل‌ها براثر فشار گسیختگی ایجاد می‌شود؛ به همین دلیل است که با توجه به وقوع حوادث سلسله‌وار شکستگی محل اتصال لوله‌های آب‌وفاضلاب شهر اصفهان، مسئله بحران فرونشست زمین مطرح می‌شود. اگر مسئولان آب‌وفاضلاب استان علت ریزش خاک و ایجاد حفره در زیر خیابان‌ها را نشتی آب عنوان می‌کنند، باید دانست علت این نشتی‌های آب در سه نقطه نزدیک به هم در شهر در مدت ۲۰ روز چیست؟ بدتر از این، تصور کنید اگر لوله‌های گاز نشتی پیدا می‌کرد، چه اتفاقی می‌افتاد؟! طبیعت با این نشانی‌ها در حال هشداردادن به ما است؛ اما یک زمانی نیز بروز و فوران می‌کند؛ آیا نباید این حوادث را جدی گرفت؟! فرونشست کار خود را انجام می‌دهد؛ ولی ما در حال فرافکنی هستیم تا این نشانه‌ها را توجیه کنیم.»
