به گزارش اصفهان زیبا؛ دشت که به خواب رفت و سیاهی چیره شد، صدای کامیون‌ها روی اعصاب رد می‌اندازد؛ صدای خراشیده‌ای که سال‌هاست به گوش اهالی سجزی آشناست. آن‌ها خوب می‌دانند که سروکله کامیون‌ها چه موقعی از شب در دشت هویدا می‌شود و قرار است خواب را از چشمان آن‌ها برباید.
کامیون‌ها نیمه‌های شب که می‌شود، دست‌به‌کار می‌شوند و تا آنجا که می‌توانند عقب ماشینشان را پُر از خاک می‌کنند و پس از آن در سیاهی شب گم می‌شوند؛ این داستان تکراری است که اهالی سجزی، حالا بیش از ده سال است از بَر شده‌اند و دودش هر شب، توی چشمشان می‌رود!
سرقت خاک در سجزی!
در 20 کیلومتری اصفهان، همان‌جایی که مسئولان اصفهانی لابه‌لای حرف‌هایشان همیشه آن را یکی از کانون‌های گردوغبار می‌دانند، سرقت خاک به اتفاقی شبانه تبدیل شده است! اهالی سجزی می‌گویند تا بوده و هست، سرقت شبانه خاک از این دشت را با چشم خود دیده‌اند و هر چه تلاش کرده‌اند جلوی آن را بگیرند موفق نشده‌اند.
این موضوع را فرمانده وقت یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان نیز پیش از این تأیید کرده بود؛ آنجا که در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها گفته بود: «سرقت خاک به‌صورت شبانه و معمولا حدود ۱۰۰ یا ۲۰۰ کامیون است که میزان تخریب بالایی دارند. با توجه به وجود کوره‌های تولید گچ و آجر در شرق اصفهان، شاهد بیشترین سرقت خاک در شرق همچون سگزی و کوهپایه اصفهان هستیم. برخی افراد متخلف و سودجو برای تولید گچ و آجر با لودر به ارتفاع ۳۰ سانتیمتر از سطح خاک برداشت می‌کنند که این اتفاق موجب برهم‌ریختگی نظم و سفتی خاک می‌شود و با کوچک‌ترین باد و طوفان این شرایط منجر به ایجاد گردوغبار و آلودگی هوا به‌ویژه در شرق اصفهان می‌شود. اطراف اصفهان یک‌سری کوره‌های گچ وجود دارد که با توجه به تولید گردوغبار و خاک قرار بود به شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان منتقل شوند که متأسفانه هیچ اقدامی صورت نگرفته است و اکنون با سرقت خاک در کوره‌های غیرمجاز تولید گچ و آجر می‌کنند. در صورت انتقال این کوره‌ها به‌خصوص کوره‌های غیرمجاز به خارج از محدوده ۵۰ کیلومتری اصفهان، سرقت خاک نیز کم خواهد شد.»
دستگیری سارقان راه به جایی نبرده است!
اگرچه کم‌وبیش خبرهایی مبنی بر دستگیری سارقان خاک سگزی این‌طرف و آن‌طرف به گوش می‌رسد، اما این مسئله نتوانسته جلوی سرقت را بگیرد. شب که می‌شود سارقان بی‌پروا به دشت می‌زنند و خاک منطقه را به سرقت می‌برند. مرتضی مظاهری، عضو شورای شهر سجزی دراین‌باره به «اصفهان زیبا» می‌گوید: «سرقت خاک در این دشت به‌صورت شبانه حدود ده سالی است که اتفاق می‌افتد. از طرف دیگر منابع طبیعی به‌منظور بیابان‌زدایی در این منطقه اقدام به کشت درخت تاغ می‌کند؛ درحالی‌که سارقان و قاچاقچیان چوب این فرصت را غنیمت می‌شمرند و درختان را قطع می‌کنند تا با استفاده از آن زغال تهیه کنند. دستگیری سارقان هم فایده‌ای نداشته است و نتوانسته جلوی این کار را بگیرد؛ البته سارقان غیربومی هستند و به خاطر اینکه دشت وسیع است، به‌راحتی دست به سرقت می‌زنند.» مظاهری می‌گوید که خاک برای معادن شن و همچنین کوره‌های آجرپزی به سرقت می‌رود.
سرقت بی‌رویه خاک و آسیب محیط‌زیستی به دشت سجزی باعث شد تا جمعی از دوستداران محیط‌زیست دست‌به‌کار شوند و با راه‌اندازی انجمنی تحت عنوان «همت» به مراقبت از دشت بپردازند: «اما به دلیل کمبود نیرو و عدم‌حمایت‌ها اهالی کار را رها کردند و حاضر به نگهبانی نشدند. متأسفانه ارتباط نادرست بین وزارت صمت و منابع طبیعی باعث می‌شود تا خود این دستگاه به‌صورت قانونی اجازه برداشت خاک را بدهد؛ خاکی که به‌صورت بی‌رویه و غیرمجاز برداشت می‌شود! از سوی دیگر پیگیری‌هایی که از اداره حفاظت محیط‌زیست و همچنین دادستان کل اصفهان داشتیم نیز به ثمر نرسیده است؛ درحالی‌که این موضوع حالت اولیه دشت را به هم زده است و باعث جابه‌جایی ریزگردها و آلوده شدن هوا می‌شود؛ چراکه این ریزگردها تا شعاع 500 کیلومتری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.» سارقان، اما گوش شنوایی ندارند و سودآوری خود را به وضعیت محیط‌زیست و سلامت مردم ترجیح می‌دهند.
همین چند وقت پیش بود که مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، دشت سجزی اصفهان را یکی از کانون‌های به‌شدت بحرانی کشور دانست: «این منطقه در فصول گرم با وزش بادهای شرقی، غربی، استان اصفهان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. اما از دهه ۵۰ و ۶۰ اقدامات مختلفی توسط نهادهای متولی ازجمله اداره کل منابع طبیعی در این منطقه انجام شده است و اکنون حدود ۱۰ هزار هکتار عملیات موفق بیولوژیکی با گونه‌های مختلف کار شده که نقش مهمی در جلوگیری از توسعه گردوغبار به سمت شرق اصفهان داشته است.» اگرچه او از کاشت گونه‌های گیاهی برای کنترل ریزگردها می‌گوید، اما بسیاری از فعالان محیط‌زیست و ساکنان دشت سجزی می‌گویند کاشت گیاه در این منطقه نتوانسته کارساز باشد و اتفاق مطلوبی رقم بزند؛ ضمن اینکه خود مزید بر علت شده تا پای قاچاقچیان و سارقان چوب نیز به این منطقه باز شود.
محمدرضا ناظمی، فعال محیط‌زیست دراین‌باره به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «کوره‌های آجر و گچ بسیاری در این دشت 50 هزار هکتاری فعالیت می‌کنند. متأسفانه مجوزهایی برای این کوره‌ها به‌منظور برداشت خاک صادرشده؛ درحالی‌که هیچ‌گونه نظارت و کنترلی بر روی برداشت‌ها وجود نداشته است. علاوه بر این برداشت‌ها، قاچاقچیان نیز خاک این منطقه را به سرقت می‌برند.» به گفته او، قاچاق خاک در این منطقه مدیریت شده است و مسئولان به‌خوبی می‌دانند چه اتفاقاتی در این منطقه رخ می‌دهد و به محیط‌زیست لطمه می‌زند: «این منطقه کانون و گردوغبار است که دلیل عمده آن نیز از بین بردن پوشش گیاهی و همچنین برداشت بی‌رویه خاک است. این موضوع باعث می‌شود تا وزش باد ریزگردها را به حرکت درآورد و نفس شهروندان را تنگ کند.» این اتفاق‌ها درحالی است که روز گذشته هواشناسی اصفهان بیشترین سرعت وزش باد را در شهر کوهپایه با ۵۸ کیلومتر بر ساعت اعلام کرد. سرقت خاک و چوب در منطقه سجزی به دلیل وجود کوره‌های مختلف به‌صورت مستمر رخ می‌دهد و سال‌هاست که اقدام مؤثری به‌منظور کنترل آن انجام نشده و مردم این منطقه را به ستوه آورده است؛ شهروندانی که شانه‌به‌شانه سایت تخلیه پسماند زندگی می‌کنند و با مشکلات متعدد محیط زیستی مواجه است.
سرقت خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی تبعات زیادی دارد؛ به‌طوری‌که بنا به گفته معاون دفتر آب‌وخاک سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران با توجه به اقلیم هر منطقه وقتی خاکی را نابود یا تخریب می‌کنیم، تولید لایه خاک به زمان نیاز دارد تا آن خاک دوباره احیا شود. در مناطق آب‌وهوای خشک کشورمان، به چندصد هزارتا چند میلیون سال زمان نیاز است تا یک یا چند سانتیمتر خاک بدون هیچ‌گونه فعالیت انسانی در زمین زایش شود. در ایران برخلاف مناطقی همانند حاره‌ای استوایی و دیگر مناطق گرمسیری که فعالیت فراوری خاک به لحاظ طبیعی سرعت بیشتری دارد، اگر منابع خاکی را به‌واسطه استخراج، تولید ماده معدنی و باطله‌برداری فعالیت‌های معدن‌کاری نابود کنیم، تقریبا زایش خاک با توجه به شرایط سرعت اندک تولید آن در کشور ما غیرقابل‌بازگشت است.
