به گزارش اصفهان زیبا؛ «صمصام ۲۰۲۴» را می‌توان تجسم صدای شهر و مردم اصفهان دانست. این نمایش خیابانی که به کارگردانی حسنعلی عرب و نگارش جواد راستی به روی صحنه رفته، چالش‌های اصفهان امروز را به شکلی هنرمندانه و برای بازگشت به روزهای شکوه و آبادانی این دیار به تصویر می‌کشد.نمایش خیابانی مستقیم و بی‌واسطه با قلب مردم ارتباط برقرار می‌کند.
برخلاف تئاتر صحنه‌ای که در سالن‌ها و دیوارهای بسته محصور می‌شود، این نوع نمایش در دل زندگی شهری و میان مردم، در خیابان‌ها و میدان‌ها، جان می‌گیرد و به تماشاگران این مجال را می‌دهد تا در همان لحظه و مکانی که زندگی می‌کنند، با هنر مواجه شوند. این حضور بی‌واسطه، این ارتباط نفس‌به‌نفس، پیامی زنده و ملموس را به همراه دارد که تأثیر آن فراتر از هر کلامی است. در چنین فضایی، نمایش خیابانی از بحران‌های اجتماعی، مسائل و چالش‌هایی سخن می‌گوید که همچون سایه‌ای بر سر مردم شهر سنگینی می‌کند.
در این میان، هنرمندانی چون حسنعلی عرب، کارگردان نمایش خیابانی «صمصام ۲۰۲۴»، با دیدی خاص و تجربه‌ای عمیق در عرصه تئاتر، در تلاش‌اند تا این هنر را به مخاطبان بیشتری معرفی کنند. عرب که از پیشگامان شبیه‌خوانی در شهرستان برخوار است، به‌تازگی تصمیم گرفته با ورود به دنیای نمایش خیابانی، این قالب را به یکی از ابزارهای تأثیرگذار برای بیان دغدغه‌های اجتماعی تبدیل کند. او که سال گذشته در جشنواره تئاتر استانی موفق به کسب پنج جایزه ازجمله بهترین کارگردانی شده بود، این بار در نمایش خیابانی «صمصام ۲۰۲۴»، به موضوعات محیطی و شهری اصفهان پرداخته است.عرب در کنار استاد بیژن نمکی‌زاده، یکی از پیش‌کسوتان تئاتر اصفهان و همچنین بهره‌گیری از متن دکتر جواد راستی، سعی دارد تا مخاطب را با معضلات زیست‌محیطی و بحران‌های زیستی اصفهان آشنا کند. در گفت‌وگوی «اصفهان زیبا» با این کارگردان، او از چالش‌های خاص نمایش خیابانی، تعامل با مخاطب و رویکردهای نوین در این سبک اجرایی سخن می‌گوید.
نمایش خیابانی اغلب به معضلات و مشکلات اجتماعی می‌پردازد. در نمایش «صمصام ۲۰۲۴» شما چگونه از این قالب برای انتقال پیام اجتماعی استفاده کرده‌اید؟ پیام اصلی نمایش شما چیست؟
نمایش‌های خیابانی اکثرا به معضلات اجتماعی می‌پردازند و ما هم در ساخت این نمایش از این قاعده مستثنا نبوده‌ایم. ما در نمایش «صمصام ۲۰۲۴» به مسائل روز اصفهان مانند خشکی زاینده‌رود، ریزگردها و آلودگی هوا و فرونشست می‌پردازیم. دغدغه ما، شهر ما، اصفهان است و تلاش می‌کنیم تا اصفهان به دوران قبل و زیبایی خود بازگردد.نمایش‌های خیابانی اکثرا به معضلات اجتماعی می‌پردازند و ما هم در ساخت این نمایش از این قاعده مستثنا نبوده‌ایم. در نمایش «صمصام ۲۰۲۴»، ما به مسائل روز اصفهان مانند خشکی زاینده‌رود، بحران ریزگردها، آلودگی هوا و فرونشست زمین می‌پردازیم. این مشکلات نه‌تنها برای اصفهان، بلکه برای همه مردم کشور به مسئله‌ای نگران‌کننده تبدیل شده است. دغدغه ما، شهر ما، اصفهان است و تمام تلاشمان را می‌کنیم تا با این نمایش، صدای مردم اصفهان و خواسته آن‌ها را برای بازگشت اصفهان به دوران زیبایی و سرسبزی‌اش به گوش همگان برسانیم.
چرا برای بیان این دغدغه‌ها تئاتر خیابانی را انتخاب کردید؟ این سبک از نمایش چه تأثیری بر انتقال پیام شما دارد؟
تئاتر خیابانی، برخلاف نمایش‌های صحنه‌ای، ارتباط بی‌واسطه‌ای با مردم برقرار می‌کند. خیابان، جایگاه مردمی است و مخاطب این نوع تئاتر می‌تواند هر رهگذری باشد که به ناگاه با پیام ما روبه‌رو می‌شود. ما می‌خواستیم این پیام مهم را از فضای بسته سالن‌ها به خیابان‌ها و کوچه‌های اصفهان بیاوریم تا هر شهروندی با آن ارتباط بگیرد و احساس نزدیکی کند. این سبک به ما این امکان را می‌دهد که پیاممان را به شکل ملموس‌تری به مردم منتقل کنیم و آن‌ها را با عمق این مشکلات و ضرورت تغییر و اقدام آشنا کنیم.
با توجه به موفقیت شما در بخش صحنه‌ای جشنواره استانی در سال گذشته، چه انگیزه‌ای باعث شد که امسال در بخش نمایش خیابانی شرکت کنید و این مسیر متفاوت را انتخاب کنید؟ آیا معتقدید این نوع از تئاتر چالش‌های جدیدی برای رشد و تجربه هنری شما فراهم می‌کند؟
در سال گذشته، گروه ما با نمایش «آن کلات» موفق به کسب پنج جایزه از جشنواره استانی شد که تجربه‌ای بسیار ارزشمند بود. جشنواره‌های استانی شورونشاط زیادی دارند و این جوایز نیز انگیزه بزرگی برای ادامه مسیر فراهم کردند. درعین‌حال، مشکلاتی نیز هست که بسیاری از گروه‌های تئاتر را تحت‌فشار قرار می‌دهد. واقعیت این است که برای تولید هر نمایش هزینه‌های زیادی لازم است. متأسفانه، ورودی‌های جشنواره در بخش صحنه‌ای بسیار محدود است و همین مسئله باعث می‌شود بسیاری از گروه‌ها به دلیل نگرانی‌های مالی یا کمبود بودجه، رغبت کافی برای شرکت نداشته باشند. وقتی هزینه‌های این اثر را بگذاریم در مقابل ورودی‌های جشنواره، می‌بینیم که به قول قدیمی‌ها، دخل‌وخرج با هم نمی‌خواند.
با این حال، من اهل چالشم و همیشه به‌دنبال تجربه‌های جدید در هنر هستم؛ به همین دلیل تصمیم گرفتم امسال برای اولین بار وارد دنیای نمایش خیابانی شوم. نمایش
خیابانی فضای باز و تعامل مستقیم با مخاطب دارد که نه‌تنها ازنظر هنری متفاوت است؛ بلکه برای من جذابیت خاصی دارد.
سال گذشته بسیاری از اساتید و منتقدان به کیفیت نمایشنامه‌های حاضر در جشنواره تئاتر انتقاد داشتند. شما سطح اجراها و رقابت موجود در این جشنواره را چگونه دیدید؟
سال گذشته، من در بخش صحنه‌ای جشنواره بودم و اجرای نمایش‌های خیابانی را ندیدم؛ اما به نقل از شما اگر بسیاری از اساتید معتقد بودند کیفیت آثار خیابانی پایین بوده، آنچه به ذهنم می‌رسد، این است که ورودی‌های محدود مالی جشنواره، گروه‌ها را به سمت نمایش‌های اقتصادی و تولید آثار اقتصادی سوق می‌دهد. در چنین شرایطی، بسیاری از گروه‌ها به‌ناچار به دنبال نمایش‌هایی با تعداد بازیگران کم، طراحی ساده لباس و موسیقی کم‌هزینه می‌روند تا بتوانند هزینــه‌هـای تولیــد را تأمیـن کننـد. ایـن موضوع خود من را هم درگیر کرده بود و به ذهنم می‌رسد که شاید این عوامل و محدودیت‌ها باشد که بر کیفیت آثار تأثیر مستقیم می‌گذارد.
از طرف دیگر، متأسفانه برخی از اساتید و بزرگان عرصه تئاتر خیابانی نیز دیگر تمایل چندانی به حضور در این جشنواره ندارند. حضورنداشتن این هنرمندان پیش‌کسوت هم بر کیفیت کلی اجراها تأثیر می‌گذارد.
فکر می‌کنید مهم‌ترین قوت نمایش «صمصام ۲۰۲۴» چیست؟
امیدوارم که «صمصام ۲۰۲۴» بتواند رسالت و دینی را که بر دوش خود حس می‌کند، به بهترین شکل به انجام برساند. از نظر من، قوت اصلی این نمایش در درجه نخست به متن دکتر جواد راستی بازمی‌گردد که با قلمی دقیق و عمیق، مسائل روز و دغدغه‌های جامعه را به‌خوبی ترسیم کرده است.
علاوه بر این، همکاری و حضور استاد بیژن نمکی‌زاده نیز نکته‌ای ارزشمند برای این نمایش است. امیدواریم که با همت این تیم و تلاش تمامی عوامل بتوانیم رضایت مخاطب را جلب کنیم و او را تا پایان نمایش همراه و مجذوب نگه داریم.
به‌عنوان هنرمند و کارگردان عرصه نمایش، بازخورد مردم اصفهان را درباره تئاتر خیابانی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه من دیده‌ام که در سطح اصفهان از نمایش‌های خیابانی حمایت‌های خوبی، به‌ویژه از طریق شهرداری‌ها صورت می‌گیرد و می‌بینم که اجراهای متعددی توسط گروه‌ها در سطح شهر انجام می‌شود. امیدواریم که حساب‌کتاب‌ها هم به‌موقع پرداخت شود تا بتوان با فراغ بال بیشتری اجراهای نمایش خیابانی را در سطح شهر داشته باشیم.
خوشبختانه، در اصفهان شاهد حمایت‌های خوبی از تئاتر خیابانی هستیم؛ به‌ویژه از سوی شهرداری‌ها که نقش مهمی در ترویج این هنر دارند. گروه‌های نمایشی به‌طورمرتب اجراهایی در سطح شهر برگزار می‌کنند و بازخورد مردم نیز مثبت بوده، تماشاگران از این نوع تئاتر که به‌صورت مستقیم و بدون واسطه با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند، استقبال می‌کنند و این خود انگیزه‌ای برای هنرمندان است تا به کار خود ادامه دهند.البته برای آنکه بتوانیم این حرکت را با کیفیت بالاتر ادامه دهیم، نیاز به تأمین منابع و به‌موقع‌بودن پرداخت‌ها داریم. اگر این مسائل به‌درستی مدیریت شود، قطعا می‌توانیم با فراغ بال بیشتری تئاتر خیابانی را در سطح شهر اصفهان گسترش دهیم و مخاطبان بیشتری را جذب کنیم. تئاتر خیابانی و همچنین تئاتر صحنه‌ای باید حمایت‌های بیشتری دریافت کنند. تنها برگزاری یک جشنواره و اجرای چند اثر به‌تنهایی کافی نیست؛ این تئاترها به حمایت مستمر نیاز دارند تا بتوانند رشد کنند و ادامه یابند.
شما چگونه با چالش‌های خاص نمایش خیابانی مثل تعامل مستقیم با مخاطب کنار می‌آیید؟ آیا این ویژگی باعث می‌شود که سبک اجرا و روایت نمایش تغییر کند؟
یکی از اصلی‌ترین دلایلی که باعث شد به نمایش خیابانی علاقه‌مند شوم، تعامل مستقیم با مخاطب است. من در شهرستان برخوار به‌عنوان شبیه‌خوان فعالیت می‌کنم و در این هنر نیز نوعی ارتباط مستقیم و نزدیک با تماشاگر وجود دارد. اینکه بازیگر به‌طورمستقیم با مخاطب دیالوگ داشته باشد و حتی نفس به نفس با او در ارتباط باشد، نوعی ویژگی است که در نمایش خیابانی به شکل خاصی دیده می‌شود و همین ویژگی باعث شده تا نمایش خیابانی برای من جذابیت خاصی داشته باشد.
در این نمایش، ما در کنار خودمان استاد بیژن نمکی‌زاده، یکی از پیش‌کسوتان برجسته تئاتر اصفهان را داریم که تجربه و دانش عمیق ایشان به‌شدت در روند کار ما تأثیرگذار بوده است؛ همچنین بهره‌گیری از تجربیات و دیدگاه‌های دکتر جواد راستی، نویسنده اثر، به ما کمک کرده تا به عمق مفاهیم نمایش نزدیک شویم و ازنظر محتوایی اثر غنی‌تری را ارائه دهیم. این عزیزان با حمایت و راهنمایی‌های خود نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری و ارائه یک اثر قابل‌احترام و جذاب برای مخاطب داشتند.
