به گزارش اصفهان زیبا؛ فیلم کوتاه «ماهرخ» سومین اثر داستانی کوتاه رضا قاضی، نویسنده و کارگردان اصفهانی، پس از «تک‌درخت» و «برف می‌بارید» است که در بهمن سال گذشته تولید و پس از طی مراحل پس‌تولید هفته گذشته در پردیس سینما سوره اصفهان اکران شد. به همین مناسبت گفت‌وگویی با رضا قاضی، کارگردان و ملودی مهرداد، تهیه‌کننده این اثر کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
چه شد که سراغ مسئله ایدز رفتید؟
قاضی: هم‌زمان درگیر چند ایده داستانی بودم. سال 98 خبری منتشر شد مبنی بر اینکه در یکی از روستاهای استان چهارمحال و بختیاری عده‌ای از مردم به‌صورت مشکوکی درگیر بیماری ایدز شدند. این خبر حواشی زیاد و اخبار ضدونقیض بسیاری داشت. این موضوع برای من جذاب بود و در ابتدا قصد تولید مستندی را داشتم که به این موضوع بپردازد. به همین دلیل تحقیقات را شروع کردم و به نتایجی نیز رسیدیم. منتها در مرحله پیش‌تولید به علت موقعیت ویژه آن جغرافیا و محدود بودن دسترسی‌هایمان، قادر به تصویربرداری از آن مکان نبودیم و پروژه متوقف شد.
به همین دلیل تصمیم گرفتیم به جای ساخت مستند، برداشت آزادی از این ایده برای یک اثر داستانی در نظر بگیریم. فیلمنامه «ماهرخ» در ابتدا قصه دیگری داشت؛ ولی به دلیل اقتضائات داستان و وجوه دراماتیک فیلمنامه در کنار اینکه ما تصور کردیم نزدیکی داستان ما به واقعیت ماجرا ممکن است باعث حواشی بشود، فیلمنامه را حدودا ده تا دوازده بار مجددا بازنویسی کردیم تا نهایتا به اثر فعلی رسیدیم.
یعنی شما برای ساخت «ماهرخ» احساس نیاز ویژه‌ای دیدید؟
مهرداد: ما در جامعه مدرن زندگی می‌کنیم؛ اما کماکان در سال 1403 درگیر تفکرات جاهلانه‌ای هستیم که مختص به کشور ما نیست و براساس همین تفکرات رفتار انسان‌ها شکل گرفته و برهمین اساس تصمیم‌گیری می‌شود. تصمیماتی که بعضا منجر به یک فاجعه می‌شود. در «ماهرخ» به این تعصبات و تفکرات منجمد و گاهی دست‌وپاگیر نگاه می‌کنیم و تلاشمان بر آن است که در غالب یک قصه این مسئله را نقد کنیم؛ اینکه تفکرات منجمد و بسته افراد ممکن است چه بحران‌هایی خلق کند و منتج به نتایج جبران‌ناپذیری شود.
چرا برای پرداختن به این سوژه، روستا را به جای شهر انتخاب کردید؟
قاضی: اقتضای قصه فضایی غیرشهری بود. در شهرها و مشخصا کلان‌شهرها، چون انسان‌ها از یکدیگر متأثر نیستند و خبری از هم ندارند، پرداختن به چنین مسائلی موضوعیت ندارد. ولی در قصه «ماهرخ»، قهرمانان داستان به‌شدت تحت تأثیر حرف و نگاه اطرافیان هستند و بر همین مبنا تصمیم‌گیری می‌کنند. ما به همین دلیل در مرحله پیش‌تولید، انتخاب لوکیشن برایمان بسیار مهم بود که به یک فضای بکر غیرشهری برسیم. به همین دلیل تقریبا تمام استان اصفهان را گشتیم.
فیلم شما به‌طور مستقل ساخته شده است؟ اگر مستقل ساخته شده، چه چالش‌هایی در فرایند تولید برای شما داشته است؟
مهرداد: بله. اثر ما به شکل کاملا مستقل و با هزینه شخصی تولید شده است. البته دلایل مختلفی هم دارد. می‌خواستیم در آن شرایط حتما فیلم را بسازیم؛ چراکه اگر از آن زمان می‌گذشت، شاید دیگر شرایط ساخت «ماهرخ» وجود نداشت. دلیل دیگر این است که «داستان» ماهرخ خیلی به مذاق بانیان تولید فیلم خوش نمی‌آید. به این فکر کردیم که اگر بخواهیم از مسیر متولیان فرهنگی و هنری برویم، نهایتا بعد از چند ماه تلاش به نتیجه مطلوب نرسیم.
طبیعتا وقتی این تصمیم را گرفتیم از همان روز اول با چالش‌ها و موانع بسیاری روبه‌رو شدیم. در حال حاضر همه دوستانی که در عرصه فیلم کوتاه فعالیت می‌کنند، می‌دانند که ورود به این عرصه به دلیل هزینه‌های عجیب‌غریبی که وجود دارد، چقدر سخت و حتی ترسناک است.
به‌طورکلی امروزه تولید کار مستقل در کشور به‌ویژه در استان‌ها سخت است. شما چگونه توانستید با این مشکلات غلبه کنید؟
مهرداد: ما به‌راحتی نتوانستیم با این مسئله کنار بیاییم. اینکه چگونه توانستیم از این چالش‌ها عبور کنیم دلایل زیاد و عجیبی دارد؛ مثلا ما در قدم اول اراده کردیم و به این نتیجه رسیدیم که اثر را تولید کنیم. یعنی فعل «خواستن» را صرف کردیم. در قدم‌های بعدی از دوستانی دعوت کردیم که آن‌ها هم اراده و عشق سینما و تولید اثر در وجودشان بود.
بسیاری از عزیزانی که در این حوزه کار می‌کنند، فعالیت در سینما برایشان تفریح و سرگرمی نیست. شغل و ارتزاق آن‌ها از طریق سینماست؛ بنابراین خیلی طبیعی است که مسئله مالی برای دوستان مهم باشد. اما عشق به سینما باعث شد عزیزان در فرایند تولید کنار ما باشند. اولویت عوامل در ابتدا شوق به سینما و دستمزد در اولویت‌های بعدی قرار گرفت. همین عامل باعث شد به یک اشتراکی برسیم.
قاضی: واقعا کار سختی است. شاید ده یا پانزده سال پیش هم تولید اثر به‌صورت مستقل کار سختی بود؛ اما امروزه شرایط به لحاظ سختی کار، بسیار متفاوت است. در حال حاضر پروژه‌های بسیاری داریم که به دلیل مسائل مالی در فرایند تولید، کار چند روزی متوقف شده است. از خانم مهرداد به‌نوبه خودم تشکر می‌کنم که به‌صورت جدی تمام و کمال وارد این پروژه شدند و در کنار ما ایستادند.
ما مشکلات زیادی داشتیم؛ اما چون برای ایشان تولید یک اثر استاندارد مهم بود، پشت «ماهرخ» ایستادند و کم نگذاشتند. با تدابیر ایشان توانستیم بر بسیاری از موضوعات و مسائل غلبه و عبور کنیم. مثلا در پایان روز اول فیلم‌برداری به نتایجی که از کار می‌خواستیم نرسیدیم و پلان‌ها کیفیت خوبی نداشتند.
اثر شما اثری آگاهی‌بخش است و نیاز به دیده شدن از سمت مردم دارد. ما مدت‌هاست با چالش دیده شدن آثار کوتاه مواجه هستیم. آیا تمهیدی برای دیده شدن اثرتان توسط مردم دیده‌اید؟
مهرداد: حرف شما درست است. ما هیچ‌وقت بستر مناسبی برای انتشار، پخش و دیده شدن آثار کوتاه نداشتیم. نه در صداوسیما و مدیران تلویزیون باکس مشخصی برای پخش آثار کوتاه وجود داشته است و نه در سینماها سانس منظم و منسجمی وجود دارد. البته به‌صورت پراکنده بعضی از آثار اکران می‌شود که واقعا کفاف این حجم از تولیدات آثار کوتاه را برای دیده شدن که غایت هر اثر تولیدی است نمی‌دهد.
اما ما داریم تلاش می‌کنیم که با برنامه‌ریزی درست، اثر را به جشنواره‌های داخلی و خارجی ارسال کنیم و البته امیدواریم بتوانیم نهادی را پیدا کنیم که حقوق مادی اثر را بتوانند خریداری کنند تا حداقلی بخشی از هزینه‌ها جبران شود.
برنامه شما برای حضور در جشنواره‌های سینمایی چیست؟ آیا تاکنون در جشنواره‌ای شرکت کرده‌اید؟
قاضی: خیر. هنوز در جشنواره‌ای شرکت نکرده‌ایم. اولین اکران ما در هفته گذشته به‌صورت اختصاصی بود. ولی در فکر آن هستیم که با یک پخش‌کننده حرفه‌ای مذاکره کنیم و بتوانیم در جشنواره‌های داخلی و خارجی که به موضوع فیلم ما نزدیک‌تر هستند، شرکت کنیم. اما در پایان از همه عزیزانی که در مراحل مختلف «ماهرخ» ما را همراهی کردند، صمیمانه تشکر می‌کنم.
