به گزارش اصفهان زیبا؛ رسانهها در دنیای امروز بهعنوان یکی از قدرتمندترین ابزارهای تأثیرگذاری بر افکار عمومی شناخته میشوند. بحران غزه، بهعنوان یکی از پیچیدهترین، طولانیترین و غیرانسانیترین بحرانهایی است که به پشتوانه آمریکا و اروپا ایجادشد که همواره مرکز توجه رسانههای بینالمللی و منطقهای بوده است. نقش رسانهها در این بحران به دو بُعد اصلی تقسیم شده است: پوشش خبری و تحلیل وقایع و تأثیرگذاری بر افکار عمومی جهانی و منطقهای.
نقش رسانهها در پوشش خبری بحران غزه
رسانههای بینالمللی و منطقهای، با پوشش گسترده اخبار مربوط به بحران غزه، تأثیر بسزایی در آگاهیرسانی عمومی داشتند. این پوشش خبری شامل گزارشهای زنده، مصاحبه با شاهدان عینی، تحلیلهای کارشناسی و انتشار تصاویر و ویدیوهایی از وقایع بود. اما این روند همواره با چالشهایی همراه بوده است:
الف) چالشهای بیطرفی و صداقت
یکی از مسائل اصلی در پوشش خبری بحران غزه، موضوع بیطرفی رسانه بود. بسیاری از رسانهها، بسته به سیاستها و منافع دولتهای حامی یا مخالف خود، رویکردهای متفاوتی را در ارائه اطلاعات اتخاذ میکنند. بهعنوانمثال، برخی رسانههای غربی ممکن است تمایل داشته باشند روایت اسرائیل از وقایع را برجسته کنند، درحالیکه رسانههای منطقهای نظیر الجزیره، بیشتر به انعکاس پیامدهای انسانی حملات اسرائیل بر فلسطینیها میپردازند.
ب) استفاده از تکنولوژیهای نوین
رسانههای اجتماعی نظیر توییتر، اینستاگرام و یوتیوب، نقش بسزایی در گسترش اطلاعات درباره بحران غزه ایفا کردند. این پلتفرمها، با فراهمکردن بستری برای انتشار محتوای کاربرمحور، به افراد عادی این امکان را داده است تا روایتهای خود را به اشتراک بگذارند. این موضوع باعث شد تا تصویر چندبعدیتری از بحران غزه ارائه شود.
تأثیر رسانهها بر افکار عمومی جهانی
رسانهها توانستهاند به شکلگیری دیدگاههای مختلف در سطح جهانی درباره بحران غزه کمک کنند. این تأثیرات شامل جنبههای مثبت و منفی است:
الف) همدلی با قربانیان
تصاویر دلخراش کودکان کشتهشده، تخریب منازل و آوارگی مردم غزه، احساس همدلی گستردهای را در میان افکار عمومی جهانی ایجاد کرد. بسیاری از سازمانهای حقوق بشری و افراد مشهور، با استفاده از رسانهها، پیامهای حمایت خود از مردم غزه را منتشر کردند.
ب) قطببندی سیاسی و اجتماعی
برخی رسانهها بهجای کاهش تنشها، باعث افزایش قطببندی سیاسی و اجتماعی میشوند. این دسته از رسانهها که مستقیما تحت تسلط رژیم صهیونیستی و حامیان آنها هستند همواره سعی در تفرقهاندازی بین گروههای طرفدار آزادی فلسطین و تشکیک افکار عمومی هستند و با ایجاد شبهات یا ارائه تحلیلهای غلط سعی در ایفای نقش خود میکنند.
تأثیر رسانهها بر افکار عمومی منطقهای
در خاورمیانه، رسانهها نقش مؤثری در بسیج افکار عمومی در حمایت از فلسطین داشتهاند. شبکههایی مانند الجزیره و پرستیوی، با پوشش وسیع بحران غزه، توانستهاند حمایت گستردهای در میان مردم منطقه جلب کنند. این تأثیرات شامل موارد زیر است:
الف) تشدید احساسات ضد اسرائیلی
رسانههای منطقهای با تأکید بر جنبههای انسانی بحران، نقش مؤثری در افزایش احساسات ضد اسرائیلی در کشورهای خاورمیانه ایفا کردهاند. این احساسات، گاه به شکل تظاهرات گسترده در کشورهای مختلف منطقه بروز پیدا میکند.
ب) ایجاد احساس همبستگی اسلامی و بشردوستانه
رسانههای منطقهای معمولا از بحران غزه بهعنوان فرصتی برای تقویت احساس همبستگی اسلامی و بشردوستانه استفاده کردند. این امر باعث شد که مردم منطقه، حمایت بیشتری از مردم فلسطین کنند و خواستار اقدامهای عملی از سوی دولتهای خود شوند.
نقش دیپلماسی رسانهای در بحران غزه
دولتها و گروههای مختلف، از رسانهها بهعنوان ابزار دیپلماسی عمومی استفاده میکنند. اسرائیل با بهرهگیری از رسانههای غربی، تلاش میکند تا اقدامات نظامی خود را بهعنوان دفاع مشروع جلوه دهد. در مقابل، گروههای فلسطینی، از رسانهها برای جلبتوجه جهانی به جنایات اسرائیل و بسیج حمایتهای بینالمللی استفاده میکنند.
چالشهای اطلاعرسانی در بحران غزه
اطلاعرسانی درباره بحران غزه با چالشهای متعددی روبهرو بود:
الف) سانسور و محدودیتهای خبری
رسانهها در برخی موارد، با محدودیتهای شدید از سوی دولتها یا گروههای نظامی مواجه هستند. این سانسور میتواند باعث تحریف واقعیتها و ایجاد تصویر نادرست از بحران شود.
ب) گسترش اطلاعات نادرست
اگرچه با ظهور رسانههای اجتماعی عدهای از مردم عدالتخواه باعث روشنگری در مورد جنایات صهیونیستی شدهاند اما به دلیل امپراتوری رسانهای غرب، انتشار اطلاعات نادرست درباره بحران غزه و همچنین تولید دروغین شبهات در مورد فلسطین توسط ارتش سایبری رژیم صهیونیستی شکل جدیدی از حملات رسانهای را به خود یافته است. این اطلاعات میتوانند باعث گمراهی افکار عمومی شوند.