
با گذشت بیش از یک سده از امضای فرمان مشروطیت در ایران توسط مظفرالدینشاه قاجار در ۱۲۸۵، داستان مشروطیت در این مرز و بوم همچنان تازه، شنیدنی و پر رونق است و محققان و پژوهشگران بسیاری در حوزه تاریخ، علوم سیاسی و حقوق، به پژوهش و بررسی جوانب گوناگون و متنوع و گاه هنوز پنهان و نوی این واقعه مهم و سرنوشتساز تاریخ پر فرازونشیب ایران پرداختهاند و میپردازند؛ بهگونهای که میتوان مشروطیت و حواشی گوناگون آن را از پربسامدترین موضوعات پژوهشهای تاریخی، سیاسی و حقوقی دانست.






در قسمت قبل خواندیم دوره پانزدهم مجلس شورای ملی در تاریخ 25 تیر 1326 بازگشایی و در ششم مرداد اولین جلسه خود را برگزار كرد. رضا حكمت، ملقب به سردار فاخر، در این دوره ریاست مجلس را بر عهده داشت و 134 نماینده به مجلس راه یافتند؛ اما اعتبارنامه سه نماینده رد شد. مجلس فوق در تاریخ ششم مرداد 1328 به كار خود پایان داد. مجلس شانزدهم شورای ملی در تاریخ 20 بهمن 1328 مانند مجلس قبل با ریاست رضا حكمت بازگشایی شد؛ البته رئیس مجلس در جلسه سوم به تاریخ سوم اسفند انتخاب شد. در روند برگزاری انتخابات نیز كلیه آرای خوانده شده در تهران باطل اعلام شد.






به هنگام بررسی شمارههای نخست روزنامه اخگر، در سالهای اول و دوم چاپ آن (1307 و 1308 شمسی)، متوجه شدم که سرمقالههای صفحه اول این روزنامه، به قلم سردبیر آن باید باشد؛ چرا که عموما بدون ذکر نام نویسنده است و نویسنده در معرفی خود از ضمیر ما یا اداره ما و روزنامه ما استفاده میکند. اما در شماره 238 به تاریخ 28آبان 1308 خورشیدی، همراه با سرتیتری جنجالی، سرمقاله با ذکر نام نویسنده چاپ شده است. اتفاقی که به خودی خود کم سابقه بوده؛ چرا که در روند محتوایی روزنامه، نوشتن سرمقاله تقریبا در انحصار دستاندرکاران اصلی روزنامه بوده است. نمیدانم آیا خوانندگان آن زمان هم، به مانند من پس از آنکه چشمشان به تیتر مطلب افتاده، تند تند خطهای نخست مقاله را خواندهاند تا از موضوع سر در بیاورند؟! و شاید هم جمله اول کار خودش را کرده و آنها روزنامه را به هوایش خریده باشند: «جای بسی خوشوقتی است که برای اولین دفعه از طرف یکنفر خانم فاضله، مقالهای اساسی به دفتر اخگر رسیده و ما به درج آن مبادرت مینماییم.»






در قسمت قبل خواندیم انتخابات مجلس دوازدهم شورای ملی که آخرین دوره مجلس در دوران حکومت رضاشاه بود در تاریخ 26 فروردین 1318 برگزار شد و در سوم آبان 1318 با ریاست محتشم السلطنه آغاز به کار کرد که در این دوره 137 نماینده به مجلس راه یافتند و دو تن از آنان سلب صلاحیت شدند. سیزدهمین دوره مجلس شورای ملی در 22 آبان 1320 بهعنوان اولین مجلس دوران حکومت محمدرضا شاه در دوره حضور متفقین در ایران به ریاست محتشم السلطنه با 135 نماینده آغاز به کار کرد.






در قسمت اول خواندیم كه با وقوع انقلاب مشروطه و پذیرش خواست ملی از سوی مظفرالدین شاه كه امیدوار بود با این سیاست لیبرالی مخالفت مردم را فرونشاند، تحولاتی ازجمله تشكیل مجلس اول شورای ملی شكل گرفت، اما این لیبرالیسم كه همزمان با نفوذ گسترده غرب بود، فقط مخالفان را به تشكیل سازمانهای نیمهمخفی ازجمله مركز غیبی، حزب اجتماعیون، كمیته انقلابی و.. تشویق كرد و درنهایت منجر به توپبستن مجلس و حوادث بعدی شد.