به گزارش اصفهان زیبا؛ عزم و تلاش جدی دولت در انجام سفرهای خارجی همچنان ادامه دارد. رئیس جمهور 21 تیرماه و چند هفته پس از سفر به آمریکای لاتین (در نیمکره غربی زمین) عازم آفریقا، دومین قاره پرجمعیت و بزرگ جهان شد تا به گفته خود، فصل جدیدی از روابط و همکاری با کشورهایی از این بخش زمین را پس از 11 سال رقم بزند.
حضور آیتالله رئیسی در سه کشور، کنیا، اوگاندا و زیمبابوه طی دو روز که دستاورد آن امضای ۲۱ سند و تفاهمنامه همکاری، توافق بر سر افزایش تعاملات به ویژه در حوزههای اقتصادی، ساخت خودرو و تراکتور در آفریقا و گسترش کشت فراسرزمینی بود، نشان داد تهران این بار برای افزایش حجم معاملات اقتصادی در سایه تحریمها، رویکرد توسعه تعاملات با قاره سیاه را در رقابت با کشورهای منطقه همچون ترکیه، امارات، قطر و عربستان در پیش گرفته و به دنبال جایگزینهای بیشتری برای سرمایهگذاریهای بینالمللی است؛ قارهای که البته خود با چالشهای اقتصادی بسیاری دست و پنجه نرم میکنند و با وجود ظرفیتهای گسترده منابع طبیعی کمترین ثروت و بیشترین فساد مالی را دارد و به گفته تحلیگران برای بهرهبرداری بیشتر ایران از این قاره باید بخش خصوصی همراه با دستگاه دولتی وارد عمل شود.
دستاورد ارتباط ایران با کنیا، اوگاندا و زیمبابوه
محمدعلی شاه حسینی، رایزن سابق فرهنگی ایران در قاره آفریقا، معتقد است که سفرهای اخیر دولت به کشورهای آمریکای جنوبی و قاره آفریقا جدای از جنبههای تبلیغاتی و تقویت رزومه دولت، توافقنامهها و قراردادهای مختلفی هم در پی داشته است که اکثرا اجرا نمیشود.
این کارشناس حوزه آفریقا با بیان اینکه این مدل سفرها از نظر سیاسی بسیار قابل توجه است و به نوعی پرستیز بینالمللی کشور را بالا میبرد، به «اصفهان زیبا» میگوید: به نظر نمیآید سفر اخیر رئیسجمهور ایران به سه کشور کنیا، اوگاندا و زیمبابوه در حوزه اقتصادی چندان دستاورد ویژهای به همراه داشته باشد. برخی از این کشورها همچون زیمبابوه با بیشترین شاخص فلاکت در جهان دستاوردی نمیتواند برای ایران داشته باشد.
بعضی از این کشورها با وضعیت وخیم اقتصادی، بالاترین میزان بیکاری، تورم و فقر را دارا هستند. اوگاندا هم چنین شرایط مشابهی را دارد. کنیا اما در مقایسه با این دو کشور از شرایط بهتری برخوردار است؛ اما صددرصد زیر نظر کامل رژیم صهیونیستی است و نمیتواند به ایران کمک خاصی کند.
به گفته شاه حسینی، جدای از جنبه تشریفاتی سفرهای خارجی دولت باید به توافقات و قراردادهایی که در پی آن بسته میشود هم توجه داشت و در راستای اجراییشدن آنها تلاش کرد.
او می افزاید: «کشورهای آفریقایی همچون کشورهای اروپایی برنامه درازمدتی برای سیاست خارجی خود ندارند و چندان در این حوزه تلاش نمیکنند. زمانی ایران به آفریقاییها تراکتور میفروخت؛ اما این پروژه به دلیل کمکاری طرف مقابل به جایی نرسید و از کار افتاد.»
قراردادهای اقتصادی دولتی به بخش خصوصی سپرده شود
رایزن سابق فرهنگی ایران در آفریقا با بیان اینکه اگر قراردادهای تجاری و اقتصادی با کشورهایی از آمریکای جنوبی و آفریقا به بخش خصوصی سپرده و مردمی شود پای تجار و سرمایهگذاران ایرانی به این کشورها با هدف ارتباطات گستردهتر و توسعه اقتصادی باز میشود، میگوید: «حضور بخش خصوصی در کنار بخش دولتی روابط و تعاملات بینالمللی دولت را پرثمرتر میکند؛ چراکه مردمی که با سرمایه خود تجارت میکنند، جدای از تحقق اهداف دولتی، بر حفظ سرمایه خصوصی خود نیز تمرکز دارند.»
او ادامه میدهد: در حال حاضر در زیمبابوه و کنیا، هستند ایرانیهای موفقی که به تنهایی توانستهاند تجارت خود را در این کشورها گسترش دهند. دولت ایران باید سرمایهگذاران ایرانی را تشویق به فعالیتهای تجاری در کشورهایی کند که با آنها ارتباط سیاسی نزدیکی دارد.
دولت میتواند با ورود شرکتهای دانشبنیان، بازرگانی و تجاری خصوصی به توسعه روابط اقتصادی با کشورهای مختلف، از جمله کشورهای آفریقایی بپردازد.
ممکن است شرایط زندگی در آفریقا چندان مناسب نباشد؛ اما این کشورها ظرفیتهای خوبی برای بهرهبرداریهای علمی و تحقیقاتی دارند. اگر پای جوانان اهل علم ایرانی به این کشورها باز شود، دولت مطمئنا در صحنه بینالملل موفقتر ظاهر میشود.
توسعه صنعت گردشگری در ارتباط با آفریقا
به بیان شاهحسینی در حالی که سالهای سال با کشورهای بسیاری از سراسر جهان در ارتباط هستیم؛ اما متأسفانه بخش خصوصی سهم چندانی در این ارتباطات و قراردادهای دولتی نداشته و ندارد و بهنوعی ناشناخته مانده است.
او خاطرنشان میکند: جدای از ارتباطات بینالمللی در حوزه اقتصادی، ایران میتواند با تمرکز بر حوزه گردشگری در ارتباط با کشورهای آفریقایی به توسعه اقتصادی بالا نیز دست پیدا کند.
کنیا و زیمبابوه از ظرفیتهای گردشگری فراوانی برخوردارند و میتوانند در صنعت توریسم ایران نقشآفرین باشند؛ البته به دلیل مشکلات اقتصادی آفریقا، نمیتوان انتظار حضور گردشگران آفریقایی در ایران را داشت؛ اما توریستهای ایرانی میتوانند به این کشورها سفر کنند و از این طریق ارتباطات خود را در حوزههای مختلف اقتصادی هم گسترش دهند.
اشتراکات شهرهای آفریقایی با شهرهای ایران
در ادامه، این کارشناس حوزه آفریقا در پاسخ به این پرسش که آیا میتوان به روابط بینشهری ایران و آفریقا در قالب خواهر خواندگی امیدوار بود یا خیر، میگوید: بنده با داشتن 37سال تجربه و فعالیت در حوزه دیپلماسی و بینالملل، به این نتیجه رسیدهام که روابط خواهرخواندگی و برادرخواندگی اگر توسط شهرداریها پیگیری نشود، خروجی چندانی ندارد. این روابط بیشتر تشریفاتی است؛ مگر اینکه شهرداریها با جدیت پشت این کار بایستند.
توافقنامهها در قالب روابط خواهرخواندگی اکثرا خاک میخورد و اجرا نمیشود. اگر ظرفیتهای خوب شهرهای آفریقایی بهخصوص در بخش فرهنگی و دانشگاهی به درستی شناخته شود، شاید بتوان به روابط در این قالب امیدوار بود؛ فضایی که میتواند روابط دولتها را هم بهبود بخشد.
به گفته شاهحسینی، دستگاه دیپلماسی ایران باید تعامل همهجانبه با کشورهای مختلف از شرق تا غرب داشته باشد. او میافزاید: «اصول و مبانی دیپلماسی ایجاب میکند که ما ارتباط خود را با همه کشورها به صورت متوازن برقرار کنیم.»
