پارک ملی و پناهگاه حیاتوحش قمیشلو در ۴۵ کیلومتری شمال غرب اصفهان قرار گرفته است. در اطراف آن شهرهایی قرار دارند که مهمترینشان نجفآباد و خمینیشهر در جنوب پارک و اصفهان و شاهینشهر در شرق پارک هستند. نزدیکترین نقطه شهری به پناهگاه حیاتوحش قمیشلو شهر تیران در جنوب منطقه است و آن منطقه آنطور که ایسنا در جدیدترین خبرش نوشته، بهعنوان قدیمیترین منطقه حفاظتشده محیط زیستی در جهان نیز شناخته میشود. ماجرای کشمکشهای اخیر هم ازاینجا شروع شده که بیش از بیست سال پیش سند «پارک ملی قمیشلو» را به نام اداره کل محیطزیست استان اصفهان صادر کردند و حالا خبر آمده که اداره میراث فرهنگی شهرستان تیران بر اساس ماده ۲۶ آییننامه اموال دولتی توانسته است برای ۱۸ هکتار از این اراضی که حریم قلعه تاریخی مربوط به دوران قاجار است، سند مالکیت بگیرد؛ درحالیکه به گفته مدیرکل محیطزیست استان اصفهان، ۱۲ هکتار آن در پارک ملی قمیشلو واقعشده و سندش به نام اداره کل محیطزیست استان است. ایرج حشمتی، مدیرکل اداره محیطزیست استان اصفهان، در گفتوگو با ایسنا اعلام کرده است: «صدور سند برای میراث فرهنگی کار اشتباهی است؛ چراکه محیطزیست بیش از ۲۰ سال است برای این منطقه سند مالکیت گرفته است. قمیشلو منطقهای حفاظتشده است و انجام هرگونه فعالیتی در آن باید با هماهنگی محیطزیست باشد؛ چنین اقدامی نشاندهنده ناهماهنگی بین دستگاههاست.»
حشمتی ادعا کرد که اداره میراث این شهرستان پیش از دریافت سند منطقه به دنبال اجرای طرح گردشگری در پارک ملی قمیشلو بود. اکنونکه سند پارک ملی را دریافت کرده است نگرانیهایی درباره چگونگی اجرای این طرح گردشگری وجود دارد؛ چراکه این منطقه تنوع زیستی بالایی دارد و گونههایی مثل آهو، قوچ و میش و کل و بز در آن زندگی میکنند. او اضافه کرده: «طرح گردشگری میراث، در حال بررسی توسط اداره حفاظت محیطزیست بود. ما با حفاظت فیزیکی بر اساس الگوهای مشارکتی مخالف نیستیم؛ ولی طرحهای گردشگری باید ضوابط خاصی را رعایت کنند و در چارچوب الگوهای حفاظت باشند. »
او ادامه داد: «اگر مردم محلی در طرحهای گردشگری شرکت کنند و نفعی از آن ببرند ضریب حفاظت مناطق نیز افزایش پیدا میکند. باوجود اینها ما در حال بررسی طرح گردشگری پیشنهاد شده بودیم که متأسفانه این اتفاق رخ داد و سند منطقه به اسم میراث صادر شد. اکنون باید صبر کنیم که این اختلافنظر رفع شود.» این مدیرکل محیط زیستی از تلاش سازمان مطبوعش برای باطلکردن سند تکبرگ میراثی هم خبر داد.اما دلیل وجود این قلعه تاریخی در منطقه محیط زیستی به علاقه شاهزادگان قاجاری به شکار و پتانسیل خوب منطقه برای این امر برمیگردد. به روایت همشهریآنلاین، مسعودمیرزا پسر بزرگ ناصرالدینشاه و حاکم اصفهان (ظلالسلطان) در این منطقه شکار میکرده و حدود ۱۵۰ سال قبل آن را تبدیل به شکارگاه اختصاصی خود (قرق) کرده بود و از چرای دامها نیز در آن جلوگیری میکرد. سال ۱۳۴۳ کانون شکار و صید، ۳۷ هزار هکتار از زمینهای منطقه را از شاهزادگان قاجار خرید و حفاظت از قمیشلو آغاز شد. سال ۱۳۵۰ این ۳۷ هزار هکتار و سه منطقه امن آن (رالیاس، کهوک و لاسمیان) تبدیل به پناهگاه حیاتوحش حیوانات شد و شکار در آن ممنوع شد. طی تصمیماتی که در سال ۱۳۷۴ گرفته شد، وسعت پناهگاه به ۸۶ هزار هکتار افزایش یافت و محدوده و نقشه دقیق آن نیز مشخص شد. در زمان مسعود میرزا (ظلالسلطان) سفرا و شخصیتهای سیاسی زیادی برای تفریح و شکار به عمارت و منطقه قمیشلو میآمدند. هنوز هم هرساله جهانگردان زیادی برای شکار به این منطقه میآیند که بیشتر این جهانگردان اسپانیاییاند و به شکار قوچ و میش علاقه دارند. اما قلعه قمیشلو طی همه این سالها بهعنوان ویرانهای مورد بیتوجهی قرارگرفته است. درحالیکه هنوز هم وقتی در اتاقها و فضاهای مختلفش قدم میزنید میتوانید شکوه سالیان گذشته را درک کنید. در اتاق کارتپستالها، تصاویر اروپایی به چشم میخورند هرچند تشخیص بعضی از تصاویر مشکل است؛ چون غبار فراموشی نفس بنا را به شماره انداخته است. همه اینها یعنی باید امیدوار باشیم که تحرکات اخیر بتواند توجهی را به این بنای تاریخی مهم جلب کند و تغییری در حالت نزار آن ایجاد کند.
