تدابیر ضد‌کرونایی در شهر

به دنبال رشد بی‌رویه شهرنشینی از دهه 30 در ایران، به تدریج علوم مرتبط با شهر همچون «شهرسازی» که رویکرد اصلی‌اش آماده‌سازی فضای شهر برای افزایش کیفیت زندگی شهروندان است، پربارتر از گذشته در ایران شکل گرفت. هرچند علم معماری از گذشته‌های دور در ایران سابقه درخشانی داشت، اما شهرسازی به عنوان علمی نو و زاییده پدیده شهرنشینی، به مرور زمان نیازمند تکمیل بود. در حال حاضر با گذشت حدود 60 سال از آغاز گرایش ایرانی‌ها به هجرت از روستاها به شهرهای بزرگ، مسئله شهرسازی در ایران و به ویژه کلان‌شهر اصفهان نیازمند دقت و بررسی هر‌چه بهتر و بیشتر است. شهری که از دهه‌های پیش تاکنون به عنوان یکی از مقاصد اصلی مهاجرت روستاییان و ساکنان شهرهای کوچک شناخته می‌شود. به همین بهانه شرحی از سخنان «معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان» را که در گفت‌وگو با برنامه «صدای شهر» بیان کرد، در این مطلب می‌خوانید.

تاریخ انتشار: 08:54 - سه شنبه 1399/08/20
مدت زمان مطالعه: 5 دقیقه

روز هشتم نوامبر در سال ۱۹۴۹ توسط پروفسور کارلوس ماریا دلاپائولرا، استاد فقید دانشگاه بوینوس آیرس آرژانتین همزمان با افتتاح انستیتو مطالعات مسائل شهرسازی دانشگاه، با عنوان روز جهانی شهرسازی ثبت شد که در ایران در میان دانشجویان شهرسازی به روز جهانی شهرساز نیز معروف است. معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان به همین بهانه سخنش را با ارائه تعریفی از مقوله شهرسازی آغاز کرد و گفت: «شهرسازی را باید در یک فضای میان‌رشته‌ای تعریف کرد و به زبان ساده می‌شود آن را رویکردی دانست که بتواند نگاهی کمی و کیفی توأم با برنامه‌ریزی به مباحث شهر داشته باشد.»

یک شهر آماده مقابله با کرونا!

احمد حسینی‌نیا سپس به مبحث آماده‌سازی شهر اصفهان برای مقابله با شیوع بیماری کرونا از منظر شهرسازی وارد شد و در پاسخ به سؤال مجری برنامه که پرسید آیا در علم شهرسازی هم این توان وجود دارد که بتوان با چنین بحران‌هایی مقابله کرد، توضیح داد: «شاید بتوان به این موضوع از این منظر نگاه کرد که شعار روز جهانی شهرسازی با عنوان «شهرسازی سلامت عمومی و شهر سازگار با بیماری‌های پاندمیک» تعیین شده و البته کرونا هم جزو همین بیماری‌ها به شمار می‌آید. در حقیقت مسئله همه‌گیری جهانی یک بیماری با مقوله «تاب‌آوری در شهرها» پیوند مستقیمی دارد. درواقع بیماری‌های پاندمیک پیش از این حول محورهایی همچون سازه بنا، فرونشست زمین و مباحثی چنین بوده و امروز می‌بینیم که به موضوعاتی همچون مسئله بافت شهر، سیستم تأسیسات، تجهیزات، مبلمان شهری و اکوسیستم شهری نیز وابستگی دارد که همه آن‌ها روی بیماری‌های همه‌گیر تأثیر دارند. از این لحاظ باید گفت موضوع شهرسازی در حوزه تئوری و در لایه بعدی در حوزه عملیاتی و اجرایی با چنین موضوعی ارتباط معناداری دارد.» او تأکید کرد: «یقینا اگر بررسی دقیقی در حوزه پدافند غیرعامل و تاب‌آوری شهری داشته باشیم، مشاهده می‌کنیم که پدیده شهرسازی ارتباط مستقیمی با انتشار ویروس کرونا دارد.»

استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی شهر در مقابله با کرونا

معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در ادامه به موضوع دیگری درباره ارتباط شهر و شهرنشینی با بیماری‌های همه‌گیر جهانی اشاره کرد و گفت: «مشارکت یکی از موضوعات مهم در حوزه شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری است. در واقع برنامه‌ریزی‌های شهری باید بر اساس مشارکت مدنی و مردمی شکل بگیرند که این مشارکت اعم از دریافت نقطه نظرات شهروندان و استفاده از ظرفیت اجتماعی به عنوان یک ظرفیت بسیار مهم در جامعه شهری است.» او عرصه‌های عمومی و فضاهای شهری را از دیگر مباحث مهم در این زمینه دانست و تأکید کرد: «مسئله نگاه مجدد و بازنگری در طراحی فضاهای شهری با در نظر گرفتن رعایت حریم‌های فردی و اجتماعی در این خصوص بسیار اهمیت دارد؛ چراکه باید بتوانیم ضوابط استفاده از مراکز عمومی را برای شهروندان در حوزه شهرسازی دنبال کنیم.» به گفته او، از دیگر مقولات در شهرسازی مسئله «تراکم‌پذیری» است که در ساختارهای قبلی نگاهی کمی به آن شده و اینک نیازمند دقت مجدد در حوزه تراکم جمعیت هستیم. حسینی‌نیا مبحث نوشهرگرایی یا نوشهرباوری را از دیگر مقولات حائز اهمیت در این بخش دانست و خاطرنشان کرد: «درخصوص نوشهرباوری به خدمات و امکاناتی نیازمندیم که بتوانند مؤلفه‌هایی همچون پیاده‌محوری را در شهرها دنبال کرده و امکانات و خدمات شهری را در اختیار شهروندان قرار بدهند تا شاهد زیست بهتر کودکان، کهن‌سالان و معلولان در محله‌ها باشیم.»

تأثیر توزیع عادلانه خدمات شهری در مقابله با کرونا

حسینی‌نیا در ادامه با بیان اینکه وقتی از مسئله تاب‌آوری و موضوع ناپایداری در شهرها سخن می‌گوییم، چند مؤلفه حائز اهمیت مورد توجه قرار می‌گیرد، گفت: «مـــسئـــله مـــدیریت یـــــکپارچه شهری یکی از این مؤلفه‌هاست که در حوزه شهروندی مطرح می‌شوند و باید با تفکر نویی آن را رصد کرد. وقتی نقشه وضعیت شیوع بیماری کرونا را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که این مسئله ارتباط معناداری با مسئله نابرخورداری و نابرابری شهری و توزیع ناعادلانه خدمات دارد، بنابراین در اینجا مسئله «نیاز شهروندی» با شهرسازی برجسته می‌شود. پس اگر مدیریت یکپارچه در حوزه خدمات مورد توجه مدیریت شهری باشد، طبعا کنترل این بحران نیز آسان‌تر می‌شود وگرنه براساس مؤلفه‌هایی که ذکر شد، قدری کار مدیریت بحران سخت می‌شود.»

خدمات شهرسازی شهرداری در ایام شیوع کرونا

اینکه معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در زمان شروع بیماری کرونا چه کرده است، سؤال بعدی مجری برنامه بود که حسینی‌نیا در پاسخ به آن اظهار کرد: «موضوع مکانیزه‌کردن فعالیت‌ها یا همان شهرداری الکترونیک و شهر هوشمند یکی از مصادیق اجرایی است که در رسالت شهرداری قرار دارد. در واقع شهر هوشمند مبتنی بر یک رویکرد تکنولوژی‌محور است که قادر است تأثیر زیادی در تسریع فعالیت‌ها داشته باشد. خوشبختانه در این زمینه از سوی شهرداری اصفهان اقدامات خوبی صورت گرفته است. از سال گذشته با شیوع این ویروس عملا بسیاری از خدمات و اقدامات در حوزه خدمات شهری از طریق مراجعات غیرحضوری و به صورت سیستم مجازی دنبال شده است.»‌ او ادامه داد: «در مقطعی با این موضوع مواجه بودیم که برای تعاملات بانکی و دفترخانه‌ها، شهروندان باید به شهرداری مراجعه کنند که طبعا هزینه و وقت زیادی را از آن‌ها صرف می‌کرد و مهم‌تر از آن منجر به دامن‌زدن به شیوع بیماری کرونا می‌شد. به همین دلیل در گام اول در اسفند سال 98 در مناطق 15‌گانه موضوع خدمات غیرحضوری در حوزه استعلامات آغاز شد تا شهروندان با سیستم‌های مکانیزه خدمات این حوزه را دریافت کنند.» معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان، گام دوم این اقدامات را ارائه غیرحضوری مراحل دریافت پروانه، سفت‌کاری و پایان کار در حوزه شهرسازی دانست و توضیح داد: «از اردیبهشت امسال این سه خدمت اصلی در حوزه شهرسازی که شهروندان قبلا ناچار بودند به صورت حضوری برای آن‌ها اقدام کنند، به‌صورت غیرحضوری انجام شده است. این طرح در ابتدا در سه منطقه 6 و 7 و 12 و بعد هم در منطقه 8 اجرا شد و نتایج خوبی به دنبال داشت.» به گفته او، کل فرایند سفت‌کاری و پایان کار از صفر تا صد، بدون مراجعه حضوری انجام می‌شود ولی پروانه ساختمان تا مرحله تهیه نقشه‌های معماری به صورت آنلاین است و مابقی به صورت حضوری انجام می‌شود.

ضرورت فرهنگ‌سازی خدمات آنلاین برای شهروندان

او در پاسخ به این سؤال که با وجود ارائه خدمات غیرحضوری چرا همچنان شاهد شلوغی و ازدحام جمعیت در ادارات و مراکز شهرداری هستیم، تأکید کرد: «تاکنون تقریبا 34خدمت در حوزه شهرسازی به صورت غیرحضوری تعریف شده و سایر خدمات نیز در دست اقدام قرار دارند، اما شاید باید اطلاع‌رسانی گسترده‌تری در این خصوص برای شهروندان صورت گیرد و همکاران ما این موضوع را برای شهروندان مناطق خود تبیین کنند و با فرهنگ‌سازی لازم به آن‌ها اطلاع بدهند که می‌توانند بدون مراجعه به مراکز مربوطه در شهرداری‌ها، نسبت به انجام کارهای خودشان اقدام کنند.»

دو‌هزار و 530 هکتار بافت فرسوده مصوب در اصفهان

معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در ادامه این گفت‌وگوی رادیویی به سؤال یکی از شهروندان درخصوص چرایی روند کند بهسازی بافت فرسوده در اصفهان پاسخ داد. حسینی‌نیا با بیان اینکه قدرت‌اله نوروزی شهردار اصفهان چندی قبل به عنوان رئیس انتقال تجربیات بافت فرسوده در منطقه‌2 کشور انتخاب شده است، گفت: «منطقه‌2 کشور شامل استان‌های بوشهر، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، چهار‌محال‌و‌بختیاری و شیراز است که شهردار اصفهان به عنوان رئیس انتقال تجربیات بافت فرسوده و معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان نیز به عنوان دبیر آن انتخاب شدند.» او با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در سال90 مبنی بر ضرورت توجه و اقدام در زمینه احیای بافت‌های فرسوده و جای‌گیری آن در برنامه‌های کلان سالانه کشور، اظهار کرد: «دوهزار و 530 هکتار بافت فرسوده مصوب در اصفهان داریم که 500 هکتار آن‌ها تاریخی است و مابقی بافت‌های میانی با پیشینه روستایی و سکونتگاه‌های غیررسمی به شمار می‌آیند.» او اضافه کرد: «به دلیل گستردگی پهنه بافت فرسوده در اصفهان، آنچه در حوزه شهرداری دنبال می‌شود، شامل تعیین سیاست‌های تشویقی براساس آیین‌نامه اجرایی و بازآفرینی شهــری است؛ چـــنانکه شـــهرداری اصفهان مانند دیگر شهرداری‌ها درخصوص تخفیفات صدور پروانه، پیگیری مصوباتی در مراجع قانونی و… اقداماتی انجام داده که بخشی از این سیاست‌ها خصوصا در حوزه تخفیفات و مباحث تشویقی اجرایی شده است، ولی برخی از مباحث که برون‌سازمانی و از عهده شهرداری خارج هستند، نیاز به تعامل با دیگر سازمان‌ها دارند که متأسفانه گاهی مشکلاتی را برای شهروندان ایجاد کرده و سرعت و روند نوسازی در این بافت‌ها را تا حدودی کاهش می‌دهد.»

برچسب‌های خبر
اخبار مرتبط