معاملات تبدیلی در بازار مسکن قانونی نیست و مسئولان اتحادیه مشاوران املاک بارها از مردم خواستهاند چنین معاملهای نکنند ولی گاهی گرهگشای معاملات است و طی سالهای گذشته بارها مورد استفاده قرار میگرفت، درحالیکه بررسیهای آماری اصفهانزیبا نشان میدهد در تابستان 99 معاملات تبدیلی کاهش چشمگیری پیدا کرد. معاملات تبدیلی قانونی نیست و هیچ پژوهش رسمی از سوی مرکز آمار، بانک مرکزی و حتی اتحادیهها برای بررسی آنها انجام نمیشود و البته دنبالکردن آنها کار سادهای نیست، زیرا به دلیل غیرقانونیبودن هیچ کدام از طرفین درمورد آن صحبت نمیکنند، با وجوداین، بررسیهای میدانی و آماری اصفهان زیبا و گفتوگو با فعالان بازار نشان میدهد امسال معاملات تبدیلی در حجم بسیار کمی انجام شد و جذابیت بالای بازارهای موازی برای سرمایهگذاری نقدینگی را از این نوع معاملات خارج کرد. گفتوگوهای انجام شده نشان میدهد امسال کمتر کسی حاضر بود پول نقد را در اختیار مستاجر یا مالک قرار دهد. یکی از فعالان بازار مسکن منطقه رباط سوم در اینباره گفت: «میگفتند سکه هفتهای یک میلیون تومان بالا میرود، برای همین سود پول بالا رفت و کسی پول سودی نمیداد.» معاملات تبدیلی در واقع همان پول سودی هستند. در روزهای معمولی سال پول سودی در بازار سالانه 30 تا 40 درصد سود داشت، یا به قول بازاریان «صدی 3» به بالا بود. زمانی که در بازار با روال صدیسه پول سودی میدادند سود سپردههای بانک 22 درصد یا به صورت غیر رسمی کمی بالاتر بود و بازارهای دیگر نیز بازدهی 30 درصدی در سال نداشت ولی حالا که سفته بازی در بازارهای مختلف بیش از 30 درصد سود حتی در ماه دارد واسطهها از معاملات تبدیلی حذف شدند. محمدی، یکی از فعالان بازار مسکن منطقه قائمیه در اینباره گفت: «اگر کسی خرداد پراید 80 میلیونی می خرید هفته پیش 160 میلیون تومان فروخته بود یعنی 100 درصد سود در چهار ماه؛ بعد چطور انتظار دارید پولش را به شما بدهد سالی 40 درصد سود بگیرد؟» جذابیت بالای بازارهای مختلف برای سرمایهگذاری سرمایههای خرد و کلان را بدانجا کشاند حتی مستاجرانی که پول رهن داشتند نیز راضی به استفاده معاملات تبدیلی نشدند تا تعداد این معاملات در تابستان 99 به حداقل برسد.
اندک معاملات تبدیلی انجام شده در سال جاری بازار مسکن با سود بالایی منعقد شدهاند. طرفهای سوم برای پول نقد سودی نزدیک به 60 درصد در سال یعنی «صدی5» و حتی بالاتر دریافت میکردند. هاشم قصری، فعال بازار مسکن منطقه ولیعصر، گفت برای پول صدی5 هم متقاضی در بازار داریم: « آن دسته از افرادی که سن بالاتری دارند و از ریسک در بازارهای مختلف میترسیدند پول سودی میدهند ولی صدی5به بالا چون امسال پول نقد و گنده گران است.» پول سودی گران است، این جمله امروز بهکرات در بازار مسکن اصفهان شنیده میشود و برای همین صدی5 نیز تقاضا بیشتر از عرضه است، در نتیجه به ندرت معاملاتی با سود صدی 6 و 7 نیز انجام میشود. صدی 5 به معنای سود سالیانه 60 درصد است و صدی 6 و 7 به ترتیب برابر با 72 و 84 درصد در سال است. بدین ترتیب اگر فردی برای معامله تبدیلی 100 میلیون تومان تومان پول سودی بگیرد باید در سال 60، 72 و حتی 84 میلیون سود پرداخت کند. اگر چه این مبالغ بالا به نظر میرسد ولی برای دریافت همینقدر هم تقاضا باورنکردنیاست.