چالش‌های دیابتی

در هفته ملی دیابت هستیم. بهتر است بدانیم که مهم‌ترین چالش برای کنترل بیماری دیابت، آموزش است. اما بیماری دیابت نوعی اختلال متابولیک مزمن است که افزایش قند خون، مهم‌ترین ویژگی آن است و این بیماری مزمن نیاز به مراقبت‌های متعدد دارد.اگر قند خون ناشتای صبح فردی از 126 بالاتر باشد یا دو ساعت پس از خوردن میزان استاندارد گلوکز در تست تحمل گلوکز، میزان قند خون او 200 یا بالاتر باشد، مبتلا به دیابت است؛ همچنین اگر میزان قند خون فردی به صورت رندوم 200 یا بالاتر باشد و علائمی مانند پرنوشی، پرادراری و کاهش بدون توجیه وزن داشته باشد یا میزان قند خون سه‌ماهه او از میزان مشخصی بیشتر باشد، دیابت دارد.

از پیشینه بیماری دیابت تا کنون

برخی داروهای گیاهی که برای درمان دیابت استفاده می‌شود، از پنج‌هزار سال پیش در پزشکی استفاده شده است؛ اما علائم دیابت در یک پاپیروس مصری مربوط به حدود سه‌هزار و 500 سال پیش دیده می‌شود. تقریبا در همان زمان در مدارک پزشکی هند باستان نیز همین بیماری با همین علائم و ویژگی‌ها تعریف شده است. حدود دو هزار سال پیش در یک دست‌نوشته یونانی کلمه دیابت آمده و در نوشته‌های روم و ایران باستان نیز علائم و عوارض دیابت با جزئیات ذکر شده و می‌توان گفت بشر از پنج هزار سال پیش درگیر این بیماری شده است؛ اما حالا دیابت به‌صورت ناباورانه‌ای افزایش یافته است. اکنون که با ویروس کووید 19 مواجه‌ایم، برای مبتلایان به دیابت مشکلات خاص و فراوان دیگری پیدا می‌شود.زمانی فکر می‌کردیم در سال 2020 در دنیا 130 میلیون فرد مبتلا به دیابت داشته باشیم که با گذشت چند سال به پیش‌بینی 230 میلیون مبتلا رسیدیم؛ اما در نهایت با سرعت‌گرفتن شیوع این بیماری، هم‌اکنون 450 تا 480 میلیون نفر در دنیا مبتلا به بیماری دیابت هستند.

انواع بیماری دیابت

بیماری دیابت به چهار دسته تقسیم می‌شود که دو مورد مهم‌تر است: در دیابت نوع یک، لوزالمعده افراد قادر به تولید انسولین نیست. متأسفانه روش‌های پیشگیری درباره دیابت نوع یک جواب نداده است. این نوع دیابت شیوع کمتری دارد و 5 تا 10 درصد بیماران جزء این گروه هستند. شایع‌ترین دیابت، نوع دو است که در آن قدرت تولید انسولین سلول‌های لوزالمعده ضعیف، اما پاسخ‌دهی به انسولین در بدن فرد کم می‌شود. به این حالت، مقاومت انسولین گفته شده و باعث می‌شود قند خون فرد بالا برود. گفتنی است که بیش از 90 درصد بیماران مبتلا به دیابت را این گروه از بیماران تشکیل می‌دهند.دیابت نوع دو با ژنتیک و وراثت ارتباط زیادی دارد. بیشتر مبتلایان به دیابت نوع دو چاق هستند که چاقی آن‌ها نیز دارای زمینه ارثی است. افرادی که در چین‌های پوستی خود لکه‌های تیره رنگ دارند یا افراد مبتلا به تنبلی تخمدان، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع دو هستند.برخلاف دیابت نوع یک، در دیابت نوع دو عامل ژنتیک بسیار قوی است؛ اما در عین حال افراد دارای زمینه ژنتیکی یا چاقی، افراد کم‌تحرک یا پراسترس بیشتر در معرض ابتلا به دیابت و عوارض آن قرار می‌گیرند.مبتلایان به دیابت نوع یک علاوه بر کنترل میزان قند خون، برای زنده ماندن باید از انسولین استفاده کنند. برخی اوقات بستگان و دوستان ناآگاه باعث می‌شوند این افراد انسولین خود را قطع کنند و در معرض مرگ قرار گیرند. متأسفانه برخی اوقات افراد فریب تبلیغات برخی داروهای گیاهی را خورده و مصرف انسولین را قطع می‌کنند که بسیار خطرناک است. باید بدانیم که در دیابت نوع دو صرفا برای کنترل قند خون به انسولین نیاز است و این بیماران می‌توانند با قرص یا رژیم غذایی هم قند خونشان را کنترل کنند.

علل بروز

در این بین سبک زندگی در ابتلا به دیابت موثر است. در کشورهایی که مردم بیشتر از غذاهای پرکالری استفاده می‌کنند و چاقی در آن مناطق شیوع بیشتری دارد، تعداد مبتلایان به دیابت نیز بیشتر است. در 40 سال اخیر کم‌تحرکی و بی‌تحرکی، استفاده از فست‌فودها و استفاده از مواد غذایی پرکالری باعث شیوع چاقی شده است و افرادی که ریسک ژنتیکی دیابت را داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار گرفته‌اند.

عوارض

چیزی که از آن می‌ترسیم، عوارض دیابت است. دیابت پس از فشار خون و کشیدن سیگار، یکی از شایع‌ترین دلایل سکته‌های قلبی و مغزی است؛ همچنین این بیماری، شایع‌ترین علت نابینایی در دنیا و شایع‌ترین علت قطع پا پس از حوادث و تصادف‌ها و نیز شایع‌ترین علت نارسایی کلیه و دیالیز است.دیابت عوارض حاد و بالقوه مرگ‌باری مانند کما هم دارد. مجموع این عوارض باعث شده  است که پرداختن به این بیماری از اهمیت خاصی برخوردار شود؛ در ضمن دیابت به هر بیماری یا مشکلی مانند بارداری، افسردگی، آلزایمر یا بیماری کرونا اضافه شود، آن را یک درجه خطرناک‌تر می‌کند.همه باید بدانیم که دیابت باعث ایجاد بیماری‌های دیگری هم می‌شود؛ خونریزی شبکه چشم و نابینایی، دفع پروتئین توسط کلیه‌ها، نارسایی کلیه و در نهایت دیالیز و پیوند کلیه و نوروپاتی دیابتی مانند گزگز پا، زخم پا و قطع پا و عفونت‌های پوستی ازجمله این مشکلات است.

توصیه

علم پزشکی از پنج‌هزار سال پیش با دیابت درگیر است. انسولین هم حدود 100 سال پیش کشف شد. کشف و تولید انسولین آن‌قدر در درمان دیابت تحول ایجاد کرده که تمام آن پنج‌هزار سال را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ اما در عین حال امروزه داروهای بسیار خوبی برای کنترل قند خون وجود دارد. امروزه کنترل قند خون، فشار خون و چربی‌های خون، کاهش استرس، قطع سیگار و جلوگیری از عوارض دیابت برای بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت به‌خوبی انجام می‌شود؛ همچنین به‌جز دارو، می‌توانیم با استفاده از آگاهی جامعه، رژیم‌های غذایی متعدد و دستورهای علمی، این بیماری را کنترل کنیم.باید به بیماران دیابتی و بستگانشان آموزش دهیم که چطور از داروها استفاده کنند و رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی داشته باشند.