دراکولایِ مدیری در طلیعه قرن جدید با سبعیت تمام در حال بلعیدن باقی مانده لاشه احترام به محیط زیست و هنجارهای پسندیده در این زمینه است. شاید این نوع خوش آمدگویی نشانی از چگونگی زیست ما در این سده باشد! سدهای که در آخرین روزهای منتهی به آغاز آن با مرگ چندهزار بال پرنده مهاجر در تالاب میانکاله و روند روبه رشد تلف شدن پلنگهای ایرانی به پایان رسید و با امضای یک قرارداد راهبردی، خلیجی که دیگر مهم نیست فارس باشد یا عرب را به کمند تاراج صیادان ترال سپرد.
بانگاهی به کارنامه کاری و زندگی شخصی مهران مدیری میتوان دریافت که وسیله هدف را برای او توجیه میکند. او که به رغم مصاحبههای تصویریاش دم از زندگی سختی که داشته میزده، هیچ گاه نماینده اکثریت جامعه نبوده و بررسی آثارش نشان میدهد که همواره طالب آن بوده تا زندگی از ما بهتران را به نمایش بگذارد. مدیری نزدیک به یک دهه پیش نیز با انتشار عکسهایی با توله شیرهای دستی شده و مارپیتون خانگی خود نگرانی فعالان حقوق حیوانات و محیط زیست را برانگیخت و موجب به راه افتادن سیلی از انتقادات شد اما هیچ نهادی در کشور از جای خود نجنبید و اوضاع به حالت عادی بازگشت تا مردهزارچهره سیمای ملی با هیولا و دراکولا بازگردد.
شامورتی بازی حیوانی برای جذب مخاطب
منتقدان هنری براین باورند که حذف حضور حیوانات لطمهای به خط اصلی داستان دراکولا وارد نمیکند و استفاده از این حیوانات، صرفاً ترفندی برای جذب مخاطب است؛ موضوعی که حداقل یک دهه است با ورود شبکههای اجتماعی به زندگی روزمره سلبریتیها و سرمایهدارها، نقاب از رخ انداخته و حیوان آزارها و حیوان آزاریها را برملا کرده است. صفحه اینستاگرام دیده بان محیط زیست ایران در واکنش به این موضوع، با انتشار پست و نشر عکس و فیلمهایی در این زمینه نوشته است: «متاسفانه در سریال جدیدی به کارگردانی مهران مدیری به نام دراکولا، به طرز غیر مسئولانهای از گونههای مختلف جانوران وحشی برای نمایش سو استفاده شده است. این اقدام غیر اخلاقی تبعات و اثرات منفی زیادی در فرهنگ جامعه نسبت به حیات وحش به همراه دارد.» تهیه کنندگان این سریال در واکنش به انتقادات، ضمن توضیحی در ابتدای اثر آوردهاند که «این حیوانات پس از فیلمبرداری به زیستگاه اصلی خود بازگردانده میشوند»، مسئلهای که به اعتقاد فعالان محیط زیست، نشان میدهد «تیم دراکولا نه تنها از حقوق حیوانات اطلاعی ندارد، بلکه از چگونگی زیست و زیستگاه آنها نیز با خبر نیست» زیرا به نظر نمیرسد که بازگرداندن یک زرافه به آفریقا توجیه اقتصادی داشته باشد!
حیوان آزاری با مجوز محیط زیست!
به بازی گرفتن زندگی حیوانات توسط سلبریتیها و سرمایهداران در ایران مختص به چهرههای سینمایی نیست و به نظر میرسد هرجا که انباشت سرمایه، فارغ از تمیز و کثیف بودن منابع آن وجود داشته باشد، به نوعی مجوز سوءاستفاده از همه چیز صادر شده است. نزدیکترین نمونه آن باغ وحش خانگی حسن رعیت، چهره جنجالی نزدیک به بابک زنجانی بود که چندین ببر را در خانه خود به اسارت کشیده بود. به قول پوریا ذوالفقاری، منتقد سینما، «سالهاست که خلاقیت برخی از چهرههای تلویزیونی و سینمایی ایران نظیر رامبد جوان، مهران مدیری، رضا عطاران و…. به پایان رسیده» گویا این مسئله آنها را مجبور کرده است تا برای سرپانگه داشتن خود، به هرترفندی برای جذب مخاطب چنگ بزنند. یکی از این ترفندها که به آشوبی زیرپوستی در جامعه زیست محیطی کشور، زیر گوش وزارت ارشاد و سازمان محیط زیست دامن زده، همین سوء استفاده عجیب تیم دراکولا از حیوانات غیراهلی است. حیواناتی که به اعتقاد عدهای از کاربران فضای مجازی «برخی از آنها پابند دارند و به نظر میرسد که در اسارت زندگی میکنند.» آنها همچنین گفتهاند که: «بسیاری از این گونهها بومی نیستند و زیستگاهشان در کشورهای مختلف است.» صفحه اینستاگرام دیده بان محیط زیست ایران در ادامه افزوده است: «برنامههایی از این دست، افراد جامعه را تشویق میکند تا یک یا چند جانور وحشی مانند عقاب، ببر، تمساح و … را در محیط خانه، باغ یا محل کار خود نگهداری نمایند و این افزایش تقاضا، گردش مالی قاچاق حیات وحش و در نتیجه صیدو شکار، تولهکشی، ورود غیرقانونی و همه جرائم مرتبط با حیات وحش را به دنبال داشته و افزایش میدهد.» تمام این اتفاقات در حالی رخ داده است که مهران مدیری پیش از این نیز در سریالهای مختلف از حضور حیوانات استفاده کرده و آن زمان هم با انتقادات حامیان محیط زیست همراه شده بود ولی به نظر میرسد این انتقادات راه به جایی نبرده و علاقه مدیری به حیوانات وحشی بیشتر هم شده است؛ حیواناتی که به وسیله قاچاق وارد کشور میشوند و این مسئله به ترویج اسارت آنها صحه میگذارد. نکته تأسف بار قضیه اما اینجاست که گفته میشود عوامل این سریال برای استفاده از جانوران وحشی مجوزی نیز از سازمان حفاظت محیط زیست دریافت کردهاند و مشخص نیست این مجوز دقیقاً برای چه گونههایی، برچه اساسی، توسط چه شخصی و با کدام رأی کارشناسی صادر شده است!
توله ببر لنگان وارد صحنه میشود!
در بخشی از قسمت نخست این سریال که بهتازگی (5 فروردین 1400) از پلتفرمهای سینمای خانگی کشور پخش شده است، یک توله ببر لنگ لنگان وارد صحنه میشود. فعالان محیط زیست دراینباره در فضای مجازی نوشتهاند که این زبان بسته «دچار نرمی استخوان شدید و به دنبال آن احساس درد در مفاصل ازجمله پاها است.» خوب که نگاه کنیم متوجه میشویم که «احساس درد در هنگام راه رفتن، متعاقب نرمی استخوان و احتملا شکستگیهای متعدد در استخوانها، در رفتار این توله ببر کاملاً مشخص است.» دامپزشکان میگویند: «نرمی استخوان در گربه سانان به این دلیل اتفاق میافتد که قاچاقچیان و توله کش ها، تولهها را پس از تولد برای اینکه کاملاً دستی شوند، پیش از موعد از مادر جدا میکنند و تولهها به دلیل عدم تغذیه مناسب و کافی با شیر مادر و تغذیه زودهنگام با گوشت، دچار نرمی استخوان میشوند.» فعالان محیط زیست براین باورند که «ممکن است جانوران وحشی استفاده شده در این سریال از یک یا چند باغ وحش در استان تهران و با همکاری یک قاچاقچی شناخته شده حیات وحش تهیه شده باشد.» عوامل این سریال پس از اعتراض طرفداران محیط زیست، متنی را به تیتراژ برنامه اضافه کردهاند مبنی بر اینکه: «جانوران استفاده شده در سریال پس از سه روز به زیستگاهشان بازگردانده شدهاند»؛ متنی که بی محتوا و به غایت عوام فریبانه است زیرا رفتار حیوانات به بازی گرفته شده در سریال نشان میدهد که همه آنها کاملاً دستی هستند و امکان زندگی در زیستگاه طبیعی را ندارند. همچنین تعداد زیادی از آنها اصلاً بومی ایران نیستند و زیستگاه آنها ایران نیست. همین مسئله به خودی خود سوژه شک برانگیزی برای تحقیقاتی مفصل مبنی بر این موضوع است که حیواناتی نظیر تمساح، زرافه و قوی سیاه چگونه و توسط چه کسانی به ایران قاچاق شده، در کجا و به چه شکل نگهداری میشوند و مالکان آنها چه کسانی هستند. به واقع حضور انواع حیوانات زینتی و تجاری در این سریال برای نشان دادن تجملات و ثروت از ما بهتران، به اغراقی غیرقابل وصف تبدیل شده و آزار حیوانات در میانه تصویربرداری به خوبی قابل مشاهده است. به راستی چگونه میتوان ببری را میان انسانها رها کرد و بدون آزار به غریزه حیوانی و درندگیاش آن را کنترل نمود؟ این حیوانات از کجا آمدهاند و به کجا بازگردانده میشود؟ آیا زیستگاه ببر و زرافه و تمساح در ایران است؟ مجوز اینگونه فعالیتها از کجا صادر شده است؟