اینکه همه آدمها خواهان بهترین و بینقصترین شرایط برای زندگی هستند، اصلی کلی است که بسته به امکانات و سقف انتظارهای آنها شدت و ضعف پیدا میکند. ساکنان یک شهر هم بر همین اساس، به دنبال شرایط و فضایی مناسب برای زندگی هستند که بیشک حق مسلم هر شهروندی است. همین هم باعث میشود مراکز شهرهای بزرگ، غالبا با ازدحام جمعیتی بیش از ظرفیتشان مواجه شده و پذیرای جمعیت زیادی بهجز ساکنان بومی و واقعی خود شوند.
از سوی دیگر، قوانین زندگی در شهر بر اساس قانون اساسی، این اجازه را به همه شهروندان داده تا در هر نقطهای از شهر که تمایل دارند، ساکن شوند. بنابراین جهتدهی به شکل و شمایل سکونت مردم در نقاط مختلف شهر، به این بستگی دارد که امکانات لازم در همه نقاط به شکل عادلانهای توزیع شده و برای شهروندان ایجاد انگیزه کنند. در این میان میتوان تشدید پدیدهای همچون حاشیهنشینی در کلانشهرها را از نتایج تضعیف جایگاه شهرکها و شهرهای اقماری در میان مردم دانست که بهمرور زمان شهر را به معضلهای بیشمار دچار میکنند. درواقع تجمع امکانات در نقاط مراکزی شهر منجر به کوچ بیشتر شهروندان به این نقاط شده و تازهواردان و مهاجران شهری را نیز به اینسو میکشاند؛ درحالیکه نقاط مرکزی شهرها معمولا به دلیل برخورداری از بافت قدیمی و گاه تاریخیشان، از کشش و ظرفیت مشخص و محدودی برای سکونت برخوردارند و سرریز جمعیتی آسیبهای فراوانی به هویت و بافت آنها خواهد زد.
در شهری همچون اصفهان نیز که در دهههای اخیر با رشد جمعیتی زیادی روبهرو شده و به دلایل مختلف مقصد مهاجرتهای پیدرپی بوده است، توزیع عادلانه امکانات و به تعبیر دیگر «عدالت فضایی» شرط مهم توزیع جمعیت به شکل منطقی آن در نقاط مختلف است.
طراحی و ساخت شهرکها و شهرهای اقماری همچون بهارستان، مجلسی، شاهینشهر، فولادشهر، سپاهانشهر، ملکشهر و… در اطراف اصفهان نیز بر همین اساس انجام شد تا با ایجاد انگیزه برای کسانی که خواستار زندگی در اصفهان هستند، مرکز شهر را از فشار سنگین جمعیت رها کرده و محل اسکان مناسبی برای شهروندان باشند.
حالا در آستانه قرن تازه، باید پرسید طراحی و اجرای این طرح چقدر به اهداف اولیه خود رسید و توانست رسالت اصلیاش را ایفا کند؟ آیا سکونت در شهرکها و شهرهای اقماری اصفهان امروز گزینهای مطلوب برای شهروندان اصفهان است یا اولویت آخری است که از سر ناچاری انتخاب میشود؟ آیا سکونت در این مناطق منجر به افزایش هزینههای زندگی شده یا کاهش آن و مسیر توسعه استان و شهر اصفهان به سمتی بوده تا شهروندان را نسبت به سکونت در این شهرها ترغیب کرده و از بار جمعیتی اصفهان بکاهند…؟
بهارستان بر ریل پیشرفت
شهر بــهارستان در فاصله 15کیلومتری جنوب اصفهان و در محور شرقی جاده اصفهان شیراز، اولین شهر جدید پس از انقلاب اسلامی، است که طبق آخرین آمارها جمعیتی بالغ بر 103 هزار نفر را در خود جای داده است. این در حالی است که جمعیت پیشبینی شده برای این شهر، بیش از 300هزار نفر است. اما اینکه شهر بهارستان تا امروز چه امکانات و جاذبههایی را برای ایجاد انگیزه در میان شهروندان اصفهان فراهم کرده تا این شهر را محل سکونت خود قرار دهند، پرسشی است که شهردار بهارستان در پاسخ به آن میگوید: «شهر بهارستان موقعیت بسیار خوبی از حیث جغرافیایی دارد. آبوهوای این شهر نسبت به شهر اصفهان بسیار تمیزتر است و حجم شلوغی و ترافیک در آن به نسبت شهر اصفهان بسیار مطلوب است؛ ضمن اینکه تلاش شده است دسترسی به مرکز شهر اصفهان از بهارستان روزبهروز بهتر شود؛ چنانکه راهاندازی مترو طی یک سال آینده نقش مهمی در تسهیل دسترسی مردم ایفا خواهد کرد و گام بسیار مهمی در جهت رشد و آبادانی بهارستان خواهد بود.» داوود بحیرایی میافزاید: «برخی از اقدامات شهرداری بهارستان در جهت رشد این شهر شامل بازسازی و نوسازی 25 دستگاه اتوبوس، ارتقای چشمگیر حجم سرمایهگذاری و پروژههای مشارکتی در دو سال گذشته، احداث، کلنگزنی و بهرهبرداری از پروژههای عمرانی در دو سال گذشته معادل دو سال بودجه شهرداری، احداث بازاری مشابه بازار کوثر اصفهان، احداث جاده سلامت، مشارکت در پروژه فیبر نوری، احداث باغ رستوران در جنوب شهر بهارستان و احداث سه پارکینگ عمومی است که دو مورد آن بهرهبرداری شده و مورد سوم تا یک ماه آینده بهرهبرداری خواهد شد.»
او توسعه 15هکتاری فضای سبز و افزودن بیش از 18هزار اصله درخت در ابتدای سال جاری به فضای سبز این شهر را از دیگر اقدامات انجام شده در دو سال اخیر میداند و میافزاید: «چندی قبل پروژه پساب بهارستان توسط معاون استاندار و معاون وزیر کشور کلنگزنی شد و تا پایان تیرماه سال جاری فاز نخست آن مورد بهرهبرداری قرار میگیرد؛ همچنین اولین باغ بانوان شهر بهارستان احداث شده و تالار نور در خردادماه سال جاری و در سالروز آزادسازی خرمشهر بهرهبرداری میشود.» شهردار بهارستان، سکونت در این شهر را همراه با شرایط و انگیزههای لازم برای شهروندان توصیف کرده و تأکید میکند: «امسال سرانه خدماتی هر شهروند بهارستانی حدود دو میلیون تومان بوده است که عدد قابل قبولی است.»
افزایش 100درصدی جمعیت مجلسی طی دو سال
شهر مجلسی از دیگر شهرهای اقماری پیرامون اصفهان در سوی جنوبی آن است که آخرین بخش از استان اصفهان محسوب میشود و بعد از آن به استان چهارمحال و بختیاری میرسد. ناگفته پیداست که این شهر به دلیل نزدیکیاش به بروجن و استان چهارمحال و بختیاری در فصول گرم سال از آبوهوایی بهمراتب خنکتر از شهر اصفهان برخوردار است و همین هم باعث شده تا هموطنان شهرهای جنوبی به سکونت در این شهر تمایل پیدا کنند؛ چنانکه به گفته شهردار شهر مجلسی، بالغ بر 50درصد جمعیت شهر مجلسی را هموطنان جنوبیمان تشکیل دادهاند. بالغ بر 20درصد از جمعیت این شهر نیز هموطنان لر هستند و مابقی جمعیت شامل شهروندان شهر اصفهان است که یا در این شهر ساکن شدهاند یا ملکی دارند که در ماههای گرم سال به آن هجرت میکنند. شهردار شهر مجلسی دراینباره میافزاید: «جمعیت شهر مجلسی طبق آمار رسمی حدود 10هزار نفر است که در این دو سال با رشدی حدودا صددرصدی روبهرو بوده و امروز به مرز حدود 18هزار نفر رسیده است.»
دسترسی شهر مجلسی محدود است
یکی از مشکلات پیش روی شهر مجلسی را باید دسترسی نسبتا دشوار آن به مرکز شهر اصفهان دانست، مشکلی که به گفته «آیتاله اسلانی» با راهاندازی مترو تا حد زیادی رفع شده و منجر به رونق و پیشرفت بیشتر شهر مجلسی خواهد شد. او تأکید میکند: «وقتی کلنگ مترو در این محدوده بر زمین خورد، خیزش عظیمی در قیمت مسکن شهر مجلسی ایجاد شد و به حدود پنج برابر رسید. در حال حاضر مترو تا فولاد مبارکه آماده ریلگذاری است و تکمیل آن از فولاد مبارکه به سمت بهارستان در دستور کار قرار دارد.»
شهر مجلسی در آستانه اشتغالزایی
اینکه آبوهوای خوب و تمیز از جاذبههای مهم شهر مجلسی برای سکونت است، موضوعی است که شهردار این شهر با اشاره به آن میافزاید: «تلاش شده تا جاذبههایی نیز در راستای جذب و جلب جمعیت در شهر مجلسی ایجاد شود. اقداماتی نیز در زمینه اشتغالزایی انجام شده تا ساکنان این شهر بتوانند محل زندگی و شغل مشترکی داشته باشند.»او ادامه میدهد: «یکی از این پروژهها که شهرداری شهر مجلسی نیز حامی جدی آن بوده، پروژه راهاندازی گلخانهای 60 هکتاری است که بهوسیله شرکتی از زیرمجموعههای دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان در حال اجراست.
قرار است این گلخانه کلیه مباحث گلخانهای کشور را پوشش دهد. پیشبینی میشود 800 نفر در این گلخانه مشغول به کار شوند که برای ماندن مردم در شهر و جذب جمعیت بسیار مؤثر خواهد بود.»
به گفته او، دو پروژه انرژی خورشیدی و پارک لجستیک در اراضی شهر مجلسی از دیگر پروژههای مهم در این منطقه است. شهردار مجلسی در ادامه تأکید میکند: «در صورت اجرای این پروژهها و جذب جمعیت، پیشبینی میشود تا دو سه سال آینده شهر مجلسی با افزایش جمعیت چشمگیری روبهرو شده و طی سالهای آینده به افق چشمانداز خود که جمیعتی 140هزارنفری است، برسد.»
سرانه 100 مترمربعی فضای سبز برای هر شهروند
آنطور که آیتاله اسلانی میگوید، سرانه بالای فضای سبز از دیگر مزایای شهر مجلسی است. او با بیان اینکه 140 هکتار فضای سبز در شهر مجلسی وجود دارد، یادآوری میکند که برای هر شهروند در این شهر 100 مترمربع سرانه فضای سبز در نظر گرفته شده است؛ درحالیکه استاندارد این سرانه در دنیا بالغ بر 10 تا 15 مترمربع است.
تنها یکچهارم ظرفیت شهر مجلسی به فعلیت رسیده است
«شهر مجلسی 15هزار هکتار زمین دارد که تاکنون تنها یکچهارم آن شکل گرفته است.» این موضوع را شهردار شهر مجلسی میگوید و تأکید میکند: «معتقدم به فعلیت رساندن ظرفیتهای شهر مجلسی میتواند بزرگترین مشکل استان اصفهان، یعنی سرریز جمعیت، را حل و از حاشیهنشینی جلوگیری کند.»
اعطای سهمیه دوهزار واحدی مسکن به شهر مجلسی
او از اجرای پروژههای بزرگ تأمین مسکن در این شهر هم خبر میدهد و میگوید: «اخیرا در طرح ملی تأمین مسکن دو هزار واحد به شهر مجلسی سهمیه داده شده که روند اداری آن در حال انجام است. به دنبال اجرای طرح مسکن مهر هم در این شهر دوهزار واحد در منطقه غدیر ساخته شده و 656 واحد هم پروژه ناجاست که بسیاری از آنها دارای سکنه هستند.»
اسلانی تأکید میکند: «ظرفیتهای بسیار خوبی در این شهر وجود دارد. قیمت زمین و خانه نسبت به دو سال قبل افزایش زیادی داشته و حدود ده برابر رشد داشته است؛ بنابراین شهر مجلسی هنوز جای رشد بسیار زیادی دارد و قیمت زمین و خانه در آن نسبت به دیگر شهرهای اقماری اصفهان همچنان کمتر است.»
