نتایج بیش از دو دهه مطالعه و پژوهش نشان داده است که کودکانی که در کنار خانوادههایشان غذا میخورند، در مدرسه عملکرد بهتری دارند و دایره واژگان آنها نیز گستردهتر است. همچنین، نرخ افسردگی، نگرانی و اضطراب و نیز اختلالات تغذیهای در میان این کودکان پایینتر است. علاوه بر اینها، این بچهها رژیمهای غذایی سالمتری دارند و سطح سلامت قلبی عروقی آنها نیز بالاتر است.
اما چیزی که ممکن است برای والدینِ تحتفشار، خبر غافلگیرکنندهای باشد این است که همین وعدههای غذایی مشترک برای افراد بالغ و بزرگسال هم خوب و مفید است. در تمام طول عمر و در هر سن و سالی، از والدین جوانی که همراه با کودکان نوپای خود غذا میخورند گرفته تا آنهایی که درباره روشها و راهبردهای کنار آمدن با همهگیری با بچهمدرسهایهایشان صحبت میکنند تا افراد مسن و بازنشستهای که در کنار نسلهای جوانتر غذا میخورند، در تمام این موارد، وعدههای غذایی مشترک را میتوان با تغذیه سالمتر و حال و هوای روحی و روانی بهتر مرتبط دانست.
مفید برای همه بزرگسالان اما بهخصوص برای والدین
برای بزرگسالان، چه آنهایی که بچه دارند و چه آنهایی که بچه ندارند، غذا خوردن همراه با دیگران، فواید پرشماری برای سلامتیشان دارد. حتی آن بزرگسالانی که باهم رابطه و نسبت خانوادگی ندارند، بهعنوانمثال مأموران آتشنشانی، اگر همچنان که منتظر رسیدن دستور یا فراخوان به اقدام هستند، در کنار همدیگر آشپزی کنند و غذا بخورند، عملکرد تیمی آنها نیز بهبود خواهد یافت.
در مقابل، پژوهشگران دریافتهاند که بهتنهایی غذا خوردن با افزایش احتمال حذف وعدههای غذایی و عواقب و نتایج مختلف آن، یعنی کاهش میزان دریافت مواد مغذی، کاهش سطح توان و انرژی و بهطورکلی تضعیف سلامت بدن مرتبط است. فارغ از موقعیت و وجهه والد بودن، بهطورکلی بزرگسالانی که همراه با دیگران غذا میخورند، در مقایسه با آنهایی که غذایشان را بهتنهایی میل میکنند، معمولاً میوه و سبزیجات بیشتر و فستفود یا غذای فوری کمتری مصرف میکنند. حتی اگر کسی که در منزل آشپزی میکند، بهطور خاص بر تهیه غذای سالم متمرکز نباشد، بازهم غذاهای آمادهشده در منزل ریسک و احتمال چاقی مفرط را در بزرگسالان کاهش میدهند. حجم بالای خوراک، تمایل به غذاهای سرخکردنی و استفاده افراطی از کره و روغن، بیشتر در رستورانها معمول است تا آشپزخانههای شخصی.
بزرگسالانی که غذای خود را جلوی تلویزیون میل میکنند، ممکن است شانس بیشتری هم برای اضافهوزن داشته باشند؛ درست همانطور که شواهدی که در ایالات متحده آمریکا، سوئد، فنلاند و پرتغال به دست آمده است، رابطه بین چاقی مفرط و غذا خوردن کودکان حین تماشای تلویزیون را تأیید میکند.
علاوه بر مزایا و فواید کلی غذا خوردن با دیگران، نتایج مثبت دیگری هم برای بزرگسالانی که همراه با فرزندان خود غذا میخورند، وجود دارد و این نتایج بهطور برابر متوجه پدران و مادران است. اگر کودکان در زمان صرف وعدههای غذایی حضور داشته باشند، ممکن است این باعث شود که والدین سالمتر غذا بخورند، شاید به این دلیل که میخواهند الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند و بهترین تغذیهای را که در توان دارند برای آنها فراهم کنند. وقتیکه هنگام صرف غذا مکالمه و گفتوگوی زیادی در جریان باشد و کودکان نیز در آن شرکت داشته باشند، سرعت غذا خوردن کاهش پیدا میکند و این باعث میشود که مغز افراد بتواند احساس سیری را ثبت کند و پیغام دهد که دیگر زمان آن فرارسیده که شخص دست از غذا خوردن بردارد.
برای کودکان، داشتن وعدههای غذایی خانوادگیِ بیشتر با کاهش نرخ چاقی مفرط مرتبط است. بااینوجود، صرف خوردن غذا همراه با دیگران در بزرگسالان با پایین آمدن میزان افزایش وزن همبسته نیست، مگر اینکه بچهها نیز در زمره کسانی باشند که آنها را در غذا خوردن همراهی میکنند. علاوه بر این، والدینی که همراه با کودکان خود غذا میخورند، معمولاً موارد کمتری از رژیم گرفتن و پرخوری عصبی یا غیرقابلکنترل را گزارش میکنند. بهعلاوه، این امکان وجود دارد که اگر والدین بدانند که فرزندانشان آنها را میبینند و آماده تقلید کردن هستند، برخی از این رفتارهای مخرب را محدود کنند.
تقویتکننده سلامت روان، با وجود کار و زحمت فراوان
ممکن است غیرمنتظره و غافلگیرکننده به نظر برسد که فرآیندی که تا این اندازه نیازمند زمان و منابع مختلف است (انرژی لازم برای برنامهریزی وعده غذایی، خرید کردن برای آن، تهیه و سرو آن و تمیزکاری پسازآن)، بتواند منجر به تقویت سلامت روان هم بشود. آنچه بسیار روشنتر و بدیهیتر به نظر میرسد این است که چطور کودکان از اینکه والدینشان علاقه و توجه خود را با تهیه شام نشان بدهند، سود میبرند.
اما پژوهشگران دریافتهاند که داشتن مکرر وعدههای غذایی خانوادگی با بهتر شدن سلامت روان هم برای مادران و هم برای پدران مرتبط است، باوجوداینکه مادران قسمت بیشتر بار تهیه و تدارک غذا را بر دوش دارند. در مقایسه با والدینی که بهندرت وعدههای غذایی خانوادگی صرف میکنند، آنهایی که بهطور منظم همراه با فرزندان خود غذا میخورند، سطح بالاتری از عملکرد مناسب خانوادگی، عزتنفس بیشتر و سطوح پایینتری از علائم افسردگی و اضطراب را گزارش کردهاند.
بااینوجود، فوایدی که این مسئله برای سلامت روان دارد به سبزیجات ارگانیک یا گوشتی که با حرارت کم بریان شده باشد، وابسته نیست. ازآنجاییکه این جو حاضر بر سر میز غذاست که شاخصترین و مهمترین دلیل برای احساسات و حال خوب است، پس غذای آماده یا بیرونبری که در خانه میل شود هم میتواند بهخوبی در این مورد جواب بدهد.
در پژوهشی که پیشازاین بر روی والدین نوزادان یا کودکان نوپا انجام شد، معلوم شد که زوجهایی که وعدههای غذایی خانوادگی برایشان از معنا و اهمیت بالاتری برخوردار بود، از رابطه و ازدواج خود نیز راضیتر بودند. البته، روشن نیست که علت و معلول در این مورد کدام است. آیا ماجرا ازاینقرار است که آنهایی که ازدواجهای رضایتبخشتری دارند، به خلق برنامهها و تشریفات روزانه نیز گرایش پیدا میکنند؟ یا اینکه اجرای چنین تشریفات روزانهای به روابط محکمتر و قویتر منتهی میشود؟ درهرحال، برپایی برنامهها و آداب معنادار مانند وعدههای غذایی مشترک در طول همان مراحل ابتدایی والد شدن، میتواند در دورهای از زندگی که ممکن است بسیار شلوغ و درهم باشد، ایجاد کمی نظم و پیشبینیپذیری کند.
درست مثل کودکان، برای بزرگسالان هم شام خانوادگی قابلاتکاترین زمان روز است تا بتوانند قدری آرام بگیرند و با دیگران صحبت کنند و زمانی است برای اینکه از مکالمات تصویری، ایمیلها و لیست کارهایی که باید انجام دهند فاصله بگیرند و در عوض، رودررو با اعضای خانواده ارتباط برقرار کنند. معمولاً زمان صرف شام این امکان را پیدا میکنید که کمی بخندید و فشار را از روی خود بردارید. همچنین، میتوانید مشکلات راهبردی را حل کنید و راجع به اتفاقات امروز و آنچه فردا پیش رو دارید نیز صحبت کنید.
وعدههای غذایی خانوادگی، عادتی در دوران کرونا و قرنطینه هستند که بهتر است آن را ادامه دهید
و اما برای آن دسته از والدینی که دوراندیش هستند، باید گفت که وعدههای غذایی خانوادگی یک فایده دیگر هم دارند. نوجوانانی که در حین رشد و بلوغ، بهطور منظم وعدههای غذایی خانوادگی داشتهاند، احتمال بسیار بیشتری نیز وجود دارد که در آینده، وقتیکه خود والد شدند، این رسم و عادت را در خانههایشان تکرار و بازآفرینی کنند. بزرگسالانی که به گفته خودشان وقتی بچه بودهاند، در هفته شش تا هفت وعده غذایی خانوادگی داشتهاند، اکنون با فرزندان خودشان نیز بهطور مکرر چنین وعدههایی دارند. شاید بتوان گفت که وعدههایی غذایی خانوادگی و فواید آن مانند میراث ارزشمندی است که به نسلهای آینده منتقل میکنید.
بااینوجود، وعدههای غذایی مشترک یا دورهمی، برای همه بهطور برابر قابلدستیابی نیست. وعدههای غذایی خانوادگیِ مکرر در میان سفیدپوستان آمریکا، افراد دارای سطح تحصیلات بالاتر، افرادی که ازدواج کردهاند و نیز آنهایی که درآمد خانوارشان در حد طبقه متوسط یا بالاتر است، معمولتر هستند. درحالیکه فراوانی وعدههای غذایی خانوادگی در ایالات متحده آمریکا بهطورکلی از سال 1999 تا 2010 به نسبت ثابت بوده است؛ اما این مقدار بهطور قابلملاحظهای برای خانوادههای کمدرآمد کاهش یافته است (از 47 درصد به 39 درصد)، درحالیکه برای خانوادههای با درآمد بالا افزایش داشته است (از 57 درصد به 61 درصد). این شکاف را میتوان در قالب اختلافات و نابرابریهای ساختاری تبیین کرد: والدین کمدرآمد اغلب تسلط کمتری بر برنامه کاریشان دارند و ممکن است مجبور شوند بیش از یک شغل داشته باشند تا بتوانند هزینههای زندگی را تأمین کنند.
حال که مردم آرامآرام میروند که مثل سابق زندگی آزادتری داشته باشند، بسیاری به این میاندیشند که چه چیزی در طول این دوره همهگیری یاد گرفتهاند که ممکن است ارزش ادامه دادن داشته باشد. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد خانوادههای بیشتری در طول دوران همهگیری کووید 19 نسبت به هر زمان دیگری قبل از آن، وعدههای غذایی بیشتری را در کنار هم صرف کردهاند. برخی از خانوادههایی که دور هم غذا خوردن، قبل از این همهگیری برایشان در اولویت نبوده است، ممکن است با درک جدیدی از لذتهای در کنار همدیگر غذا خوردن، از تجربه سالی که گذشت، بیرون بیایند. البته، برخی دیگر هم ممکن است از همین حالا در حال نشان کردن تمام رستورانهای موردعلاقهشان باشند و مشتاقانه انتظار این را بکشند که پس از احساس فرسودگی ناشی از اینهمه کار در خانه، بالاخره سرآشپزها برایشان غذا بپزند.
اما شاید بهتر باشد که والدین این را هم در خاطر داشته باشند که علم به ما میگوید که وعدههای غذایی مشترک و دورهمی برای سلامت جسمی و روانی تکتک اعضای خانواده سودمند است. حال که مردم کمکم میخواهند زخمهای این سال پر از فقدان، آشفتگی و تشویش را التیام بخشند، چرا رفتارها و عادتهای تقویتکننده و سالمی را که برای همه هم مفید هستند، ادامه ندهیم؟ در جلسات مشاوره خانواده من، این یکی از مهمترین توصیهها خواهد بود.
این مطلب ترجمه مقالهای است به قلم آن فیشل، استاد روانشناسی در دانشگاه آکسفورد، که در تاریخ 30 آوریل 2021 در وبسایت کانورسیشن (theconversation.com) منتشر شده است. این سازمان رسانهای میکوشد نتایج پژوهشها و مقالات منتشرشده توسط محققان، متخصصین و دانشگاهیان در حوزههای مختلف را در دسترس عموم قرار دهد.
