مغازه‌ها در خـیــابــان‌هــای مختلف شهر اصفهان در رده بنگاه‌های خرد اقتصادی قرار می‌گیرند، ولی اگر یک مغازه با سرمایه چند صدمیلیون تومانی بنگاه خرد باشد، یک پیج اینستاگرامی با سرمایه چند ده میلیون تومانی چه نام دارد؟ بررسی‌ها از رشد بسیار زیاد این بنگاه‌های خیلی خرد در فضای مجازی حکایت دارد.
دست‌فروشی یا فضای مجازی؟
چهار سال قبل شروع یک کسب‌وکار در خیابان‌های نیمه‌شلوغ اصفهان با سرمایه کمتر از 100 میلیون تومان ممکن بود؛ ولی امروز فقط هزینه رهن مغازه در بسیاری از محله‌های حاشیه شهر همین حدود است. مغازه‌ای 25 مترمربعی در محله خانه اصفهان با رهن 25 میلیونی و اجازه ماهانه شش میلیون تومان، مغازه‌ای 100 مترمربعی در محله برازنده با رهن 50 میلیونی و اجاره ماهانه هشت میلیون تومان و مغازه‌ای 26 مترمربعی و قدیمی ساخت نزدیک به بزرگمهر با رهن 150 میلیونی از ارزان‌ترین مغازه‌های اجاره‌ای شهر در طول تابستان بودند. نوروزانی، فعال بازار مسکن اصفهان، درباره قیمت رهن و اجاره مغازه می‌گوید: «شاید از هر 10 مراجعه‌کننده که می‌خواهند کسب‌وکاری راه بیندازند وقتی قیمت‌ها را می‌بینند منصرف می‌شوند.» هزینه‌های ثابت و غیرثابتی مانند دکور و مخارج دیگر نیز باعث شده تا هزینه ورود به بازار فیزیکی شهر اصفهان زیاد باشد. نوروزانی می‌گوید: «خیلی از جوان‌ها به زور وام و قسط و قرض‌کردن با بودجه کمتر از 50 میلیون تومان به دنبال مغازه‌زدن هستند؛ ولی با این پول فقط می‌توانند دست‌فروشی کنند.» دست‌فروشی در خیابان‌های اصفهان علاوه بر خطرهایی مانند ابتلا به کرونا یا مواردی شبیه به این، ارزان تمام نمی‌شود. یک دست‌فروش نیز باید دست‌کم سرمایه‌ای چند ده میلیونی داشته باشد و وقت زیادی را صرف این کار کند؛ ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد این کسب‌وکارهای خیلی خرد به فضای مجازی مهاجرت کرده‌اند.
فضای مجازی میزبان خیلی‌خردها
علی، صاحب یک صفحه اینستاگرامی کــوچک، درایــن‌باره مـی‌گـوید: «کــل پس‌اندازم 25 میلیون تومان بود. می‌خواستم مغازه بزنم؛ اما با این پول یک زیرپله هم به من اجاره نمی‌دادند، یک پیج اینستاگرامی زدم، 21 میلیون تومان تی‌شرت مردانه خریدم، چهار میلیون تومان گذاشتم تا در پیج‌های اصفهانی تبلیغ کنم و تمام آن تی‌شرت‌ها را 35 میلیون تومان فروختم.» خانم سی‌وپنج‌ساله دیگری نیز درباره کسب‌وکارش در فضای مجازی گفت: «من ترشی درست می‌کردم؛ اما 10 میلیون تومان هم سرمایه نداشتم، یک صفحه اینستاگرامی زدم و عکس و فیلم تهیه ترشی‌ها را آنجا گذاشتم، الان روزی یکی دو تا سفارش دارم.» این خانم سرپرست خانواده مدعی است بخشی از خرج زندگی‌اش از طریق این فروشگاه اینترنتی تأمین می‌شود.
دو مثال بالا فقط بخشی از کسب‌وکارهای بســیـار خـرد در اینستاگــرام هستند. بررسی‌های مــیـدانـــی نــشـــان می‌دهـد افراد زیادی در زمینه‌های مختلف مثل خیاطی، آشپزی، آرایشگری و مشاغلی شبیه به این فروشگاه‌های کوچک در فضای مــجـازی راه‌انــدازی کرده‌اند. افتتاح یک صفحه اینستاگرامی هزینه‌ای ندارد؛ ولی این مشاغل برای تبلیغ باید هزینه کنند. اگرچه تبلیغات پیج‌های خرد به‌صورت شبکه‌ای انجام می‌شود. صاحب یکی از این فروشگاه‌های خرد درباره هزینه تبلیغات می‌گوید: «من لواشک می‌فروختم، در پیجم یک آگهی زدم، از دوستانم خواستم آن‌ها نیز آن آگهی را در صفحه خود بگذارند و از دوستان خود بخواهند این آگهی را بازنشر کنند، در کمتر از 24 ساعت 110 عضو جدید گرفتم.» کیفیت عکس و کلیپ‌های معرفی اجناس، مانند دکور فروشگاه‌های اینترنتی عمل می‌کنند. یکی از فروشگاه‌داران خرد فضای مجازی به نام ناهید واحدی دراین‌باره می‌گوید: «شما اگر از یک اودکلن عکس زیبا و جذاب درون پیجت بگذاری خیلی بیشتر مشتری داری تا اینکه همان اودکلن را با یک عکس معمولی بگذاری؛ عکس باید زیبا، شیک و خیره‌کننده باشد.» به لطف نرم‌افزارهای رایگان مختلف عکس‌برداری، ساخت کلیپ و ویرایش‌کردن آن‌ها نیز به‌صورت رایگان انجام می‌شود تا دکور فروشگاه‌های مجازی نیز هزینه‌ای برای مشاغل خیلی خرد نداشته باشد.
