مقصدی مهم در شرق اصفهان
ورزنه یکی از زیباترین و شگفتانگیزترین شهرهای استان اصفهان است. شهری در حاشیه کویر مرکزی ایران که دارای جاذبههای گردشگری فراوانی است. این جاذبهها بهقدری پر رنگ و درخور هستند که ماهیت شهر را ساختهاند. در واقع بدون داشتن تپههای شنی و تالاب گاوخونی هم ورزنه مهم است. بافت تاریخی و بناهای صفوی و تیموری بخش مهمی از هویت این شهر است. برای بسیاری از کسانیکه از کویر این منطقه دیدن میکنند، زیستن در چنین بافتی و قدمزدن در چنین طبیعتی بسیار جذاب است، آنچنانکه ساعتها رانندگی میکنند و از شهرها و نقاط مختلف کشور نظیر تهران و یزد خودشان را به این مکان میرسانند. برای اصفهانیها اما ورزنه نامی آشناست و مقصدی برای آخرهفتههایشان.
اکوسیستم طبیعی ورزنه
ورزنه در این روزهای پاییزی یکی از شهرهای مهم استان اصفهان به لحاظ گردشگری است. این شهر اما علاوه بر بناهای تاریخی، عمده شهرتش به دلیل اکوسیستم طبیعی و محیطزیست درخورش است. نزدیکی ورزنه با تالاب گاوخونی و همچنین مجاورت شهر با تپههای ماسهای باعث شده است که مسافران بهراحتی گردشکردن در کویر را تجربه کنند و شب را در بومگردیهای ورزنه بگذرانند.
کافی است یکیدوساعتی از اصفهان یا یزد فاصله بگیرید و به ورزنه برسید و بعد در فاصله چند دقیقه دورشدن از این شهر به سایت کویری واحه برسید که بزرگترین سایت تفریحی کویر ایران است. در این سایت امکانات زیادی برای گردشگران فراهم شده است. زیپلاین، موتورهای چهارچرخ یک نفره و دو نفره، ماشینهای آفرود، پاراگلایدر، شترسواری، شنسواری، باگیسواری، رستوران و شربتخانه و سوپرمارکت.
مشکلات کمپ ورزنه
تا اینجای ماجرا البته مشکل خاصی وجود ندارد. بههرحال، در همه جای دنیا چنین تفریحاتی برای مردمی که به کویر علاقه دارند فراهم میشود، ولی این شکل از اجرا مشخصا مورد تأیید هیچکس نیست. کافی است آخر هفته سری به تپههای شنی ورزنه بزنید و با ملغمهای از تفریحات روبهرو شوید که به بدترین شکل ممکن در حال ارائهشدن است. اولین معضل ترافیک ماشینها و بلیتفروشی بسیار ضعیف است. جای پارک ماشین مشخص نیست و هرکس هرجا دلش خواست پارک میکند و هیچ نظمی وجود ندارد. نه تابلوی راهنمایی وجود دارد و نه راهنمایی. این بینظمی البته تنها محدود به مکان پارک ماشینها نیست، بلکه آشفتگی در همه اجزای کمپ مشهود است و خوشایند هیچکس نیست. زیپلاین و پاراگلایدر تعطیل است و اگر قصد پیادهروی روی تپههای شنی را داشته باشید باید بهطور دائم مواظب عبور ماشینهای آفرود و موتورهای چهارچرخ باشید. این وسایل نقلیه سروصدای زیادی ایجاد میکنند و بدتر از همه اینکه انگار هیچ محدودیتی در انتخاب مسیر و سرعت ندارند. گویی تمام تپهها ملک طلق آنهاست و هرگونه سهلانگاری ممکن است منجر به یک حادثه برای افراد پیاده شود. علاوه بر این، موسیقیهایی که توسط خانوادهها پخش میشود آرامش کویر را مختل میکند و این خود یکی از معضلات است.
چه باید کرد؟
اما چه باید کرد که کمپ واحه از این سر و شکل بخصوص آخر هفتهها خارج شود؟ برای جواب این سؤال با مهندس هوایی سرمایهگذار و مدیر این مجموعه تماس گرفتیم تا درباره شکل بههمریخته حال حاضر کمپ بپرسیم. او منکر وضعیت نامناسب فعلی نیست و البته موافق ساماندهی به وضع موجود است و میگوید این کمپ یکسال تعطیل بوده و حالا دوباره فعال شده است و باید برای اصلاح امور کمی صبور باشیم. تا قبل از عید قصد داریم که بخشهای تعطیلشده کمپ نظیر اقامتگاه و رستوران را ساماندهی کنیم و به فکر بقیه مشکلات هم هستیم. ایده اولیه این پروژه متأسفانه بعد از ده سال هنوز بهطور کامل اجرایی نشده است و هیچ سرمایهگذاری دوست ندارد که کارش نیمه تمام بماند.
او درباره مشکلات ماشینهای آفرود میگوید برنامههای خوبی برای ساماندهی داریم و نرمافزاری برای ثبتنام این ماشینها در نظر گرفتهایم که با همکاری شورای تأمین استان و معاون محترم استاندار تا آخر آذرماه اجرایی میشود و اجازه نمیدهیم هرکس با هر وسیلهای وارد کمپ شود و در هر مسیری که دوست داشت رانندگی کند. کسی که قرار است با ماشین وارد منطقه شود، باید نقشه حرکتش را در نرمافزار مشخص کند تا منجر به حادثه نشود. ضمنا قرار است مسیرها بهوسیله پرچم و تابلو مشخص و اطلاعرسانی شود.
او درباره برنامههایی مثل زیپلاین و پاراگلایدر میگوید متأسفانه بالارفتن قیمت ارز و (به لحاظ استاندارد) پایانیافتن مهلت مجاز استفاده از زیپلاین باعث شده است که مجبور شویم این تفریحات را تعطیل کنیم و به لحاظ اقتصادی هم راهاندازی مجدد این سرگرمیها بهصرفه نیست و بعید است مورد استقبال مردم قرار گیرد.
هوایی درباره محدودیت ظرفیت پذیرش نیز میگوید ظرفیت این کمپ دوهزار ماشین است و ورود بیشتر مسافر روی کیفیت خدمات تأثیر منفی خواهد گذاشت و برای همین بیش از این تعداد اجازه نمیدهیم گردشگری وارد کمپ شود و برای این موضوع هم در آینده بحث رزرواسیون را خواهیم داشت. البته در سال دو مقطع زمانی وجود دارد که به این ظرفیت میرسیم و بقیه ایام سال چنین مشکلی نداریم. اگر هم در حال حاضر بیش از اندازه شلوغ میشود، بهخاطر این است که ماشینها را بیرون کمپ پارک میکنند و پیاده وارد میشوند که جلوی این را هم بهزودی خواهیم گرفت.
بحث دیگر هم فرهنگسازی است که متأسفانه در همه کویرهای ایران مشکلات فرهنگی داریم. شهرداری ورزنه قولهایی در این زمینه داده است و کمکهایی قرار است در بحث فرهنگی انجام دهد تا شاهد اداره بهتر این کمپ باشیم. یکی از این برنامهها جداسازی اکوکمپ و سایت تفریحی است تا کویرنوردهای حرفهای و مردم عادی (که برای تفریح آخر هفته آمدهاند) از هم تفکیک شوند و این دو سامان داده شود.
خود کویر به تنهایی زیباست
اگرچه تمام این تفریحات باعث نشاط مردم خواهد شد، ولی باید اعتراف کرد که خود کویر بهتنهایی زیباست. این را مدیر مجموعه نیز معترف است؛ اما میگوید باید همه جور تفریحی برای هر سلیقهای فراهم باشد. سکوت کویر؛ فاصلهگرفتن از شلوغی شهر و پناه آوردن به یک مأمن مادرانه است. راهرفتن در تپههای شنی و لمس شن با سرانگشتان دست و پا به خودی خود یک جاذبه است. مشاهده پوشش گیاهی سرسخت و حیوانات کوچکی نظیر گربه شنی بهتنهایی زیباست. زیباییهایی که یادآور هبوط آدمی است. در واقع خود کویر آنقدر جذاب است که نیاز به هیچ افزودنی دیگری ندارد. ولی چقدر فرهنگسازی در جهت شناخت کویر انجام دادهایم؟ چقدر در جهت شناخت شب کویر و آسمان آن کوشیدهایم؟ چه تعداد از مردم بر این مسئله واقفاند که صدای بلند موسیقی در کویر برای اکوسیستم مضر است و چه تعداد میدانند که پروژکتور ایجاد آلودگی نوری میکند؟
درباره جذابیتهای تاریخی ورزنه چه میدانید؟
ورزنه اما تنها کویر نیست. یکی از اولین جاذبههای گردشگری و معرفههای هویتی این شهر که پیش و بیش از هرچیز جلب توجه میکند پوشش زنان این شهر است. چادرهای سفید زنان اولین مواجهه هر گردشگری با ورزنه است؛ پوششی زیبا و متفاوت که برخی نظیر دکتر شفقی سفیدی آن را بهخاطر گرمای بیش از حد هوا در تابستان دانستهاند و برخی دیگر نتیجه کشت پنبه و در دسترسبودن این محصول و عدهای هم آن را پوششی بهجامانده از آیین زرتشتیان در این منطقه میدانند. هرچه بوده و هست باید اعتراف کرد که این پوشش جذاب و متفاوت است و نظر گردشگر را جلب میکند؛ به حدی که هر ساله گردهمایی چادرسفیدان در ورزنه برگزار میشود و بسیاری از گردشگران در آن شرکت میکنند.
از دیگر جاذبههای این شهر بناهای تاریخی آن است. برای گردشگرانی که گشتن در بناهای تاریخی را دوست دارند مسجد جامع ورزنه یکی از زیباترین بناهای بهجامانده از دوران تیموریان است که روی آثار آتشکدهای زرتشتی بنا شده است و تکمناره آن ارتفاعی در حدود بیست متر دارد. علاوه بر مسجدجامع، پل تاریخی این شهر نیز معروف است. در میان مردم محلی این پلِ صفوی، معروف به پل استاد سیف است و در مسیر رودخانه در بخش بنرود روی آن احداث شده است. بناهای تاریخی ورزنه البته محدود به همین دو بنا نیست. علاوه بر این، برج کبوتر این شهر معروف است و گاوچاه نیز از دیگر جذابیتهای این شهر کویری در مسیر تپههای ماسهای محسوب میشود. چاههایی که مردمان قدیم با کمک گاوهای نژاد سیستانی آب از آنها میکشیدهاند و این روزها (اگرچه این کار بهصورت نمایشی انجام میشود ولی) تماشای آن برای گردشگران لذتبخش است. در حوالی ورزنه و در فاصله چند کیلومتری، روستاهای کفرود و قورتان اهمیت ویژهای دارند. سایت باستانشناسی کفرود و ارگ باستانی قورتان از مهمترین جاذبههای گردشگری اطراف ورزنه هستند. جذابیتها اما محدود به همین بناها و مکانهای تاریخی هم نیست. در حال حاضر، در این شهر اقامتگاههای بومگردی زیادی راه افتاده است که هر کدام مهمان گردشگرانی است که راه زیادی را تا رسیدن به این شهر طی کردهاند. موزه مردمشناسی شهر و کاروانسرای قلعه خرگوش و آسیاب شتر و برج کبوتر فعال قورتان هم از دیگر جاذبههایی هستند که بهسادگی نباید از کنارشان گذشت.
