به گزارش اصفهان زیبا؛ هر شهر و محله دارای نمادهایی بوده که معرف این مکان‌ها در بین عموم جامعه است. یکی از محله‌های شهر اصفهان با نمادهای متنوع و گوناگون، محله رهنان است.
رهنان، روستایی کهن در بلوک ماربین اصفهان، در حدفاصل شهر اصفهان و سده (خمینی‌شهر) قرار داشت. به نقل از گذشتگان و بزرگان این منطقه، رهنان از چهار قلعه تشکیل شده بوده که امروزه از این قلعه‌ها که در مجاورت کهندژ ساسانی بوده‌اند، هیچ اثری باقی نمانده است. موقعیت جغرافیایی رهنان که در مسیر اتصال شهرهای گوناگون قرار داشته و همچنین استعداد کشاورزی این منطقه سبب شده است، طی سال‌ها مردم بسیاری از سایر اقوام ایران‌زمین مانند ترک قشقایی، عرب، لر بختیاری و فارس از شهرهای چهارمحال و خوزستان در این منطقه سکنا گزینند.
درباره وجه‌تسمیه نام این شهر دو نظریه در دست است: یکی اینکه، به دلیل کاشتِ زیادِ گندم، آردِ موردنیاز منطقه، از این محل تأمین می‌شده و به همین سبب به اینجا «راهِ نان» یا «ره نان» گفته می‌شد؛ عده‌ای هم معتقدند که به خاطر مرغوب‌بودن محصولاتِ این ناحیه و به‌اصطلاح محلی‌ها «ِر» داشتنِ گندم و برنج، اینجا را «رنان» گفته‌اند. البته با توجه به اینکه در بین اهالی محلی، این منطقه «رِینون» خوانده می‌شود، دلیلِ دوم محتمل‌تر است.
رهنان در تقسیم‌های کشوری تا پیش از 1340 شمسی منطقه روستایی بود و پس‌ازآن به منطقه شهری تبدیل شد و تغییر نام رنان به رهنان نیز در همین دوران صورت پذیرفت. در کتب تاریخی مانند معجم البلدان، تاریخ اصفهان و بسیار از منابع دیگر، این منطقه همواره به رنان مشهور بوده است. عبداللّه‌بن عاشور رِنانی اصفهانی، یکی از مشاهیر محله رهنان، از خطاطان قرن دوازدهم و سیزدهم هجری بود و بیشتر از یکصد قرآن غیر از کتب ادعیه و زیارت به خط زیبای خود نوشت. او هیچ‌گاه از اصفهان بیرون نیامد؛ اما به اشاره فتحعلی شاه قاجار آثار گران‌بهایی را به خط زیبای خود پدید آورد و نزد شاه فرستاد.
طبق افسانه‌ای که در بین اهالی رهنان وجود دارد، شاه‌طهماسب صفوی در این منطقه زاده شده است؛ اما در بسیاری از منابع، محل تولد شاه‌طهماسب روستای شاه‌آباد در شرق اصفهان در بخش قهاب بوده است. ازآنجاکه بسیاری از افسانه‌ها ریشه در حقایق تاریخی دارند و مرور زمان باعث تغییراتی در این روایات می‌شود، احتمال دارد که در دوران صفویه یکی از شاهزادگان صفوی، در این منطقه متولدشده و این روایات تاریخی شفاهی این‌گونه به ما رسیده باشد.
از گذشته کشاورزی یکی از اصلی‌ترین مشاغل و مشخصه‌های منطقه رهنان بوده و تولید غلات، صیفی، تنباکو، پنبه، حبوبات، خربزه و هندوانه از مهم‌ترین آن‌ها بوده است. آب موردنیاز برای کشاورزی از طریق قنات و همچنین رودخانه زاینده‌رود تأمین می‌شد.طبق طومار شیخ بهایی سهم کل رهنان از آب زاینده‌رود، ۲۴ سهم بوده که توسط شبکه مادی‌ها تأمین می‌شده است. زراعت، گله‌داری، صنایع‌دستی و کرباس‌بافی از دیگر مشاغل مهم رهنان بوده است. جالب آنکه امروزه نیز زمین‌های شمال و جنوب این محله هنوز زیر کشت محصولات کشاورزی است و منظره‌ای تلفیقی از زندگی شهری و روستایی را در این محله شهر اصفهان به‌وجود آورده است. یکی از نمادهای ظاهری و بصری رهنان، وجود تعداد زیاد برج‌های کبوترخانه در سطح محله است که این موضوع بیانگر رواج و اهمیت بالای کشاورزی در این منطقه بوده.
ژان شاردن فرانسوی که در عصر صفویه به ایران سفر کرده، در سفرنامه خود نوشته است: «کبوترخان را در ایران، اصولا برای تزیین نساخته بودند؛ بلکه به‌منظور انتفاع و بهره‌برداری، به ساختن کبوترخان اقدام می‌کردند؛ حتی در زمان حاضر نیز، یکی از مناظری که در اطراف دهات ایران دیده می‌شود، همین برج‌های کبوترخان است که صدها سوراخ چهارگوش در آن تعبیه‌شده است…در ایران گوشت کبوترها را می‌خورند و از همه بالاتر فضولات آن‌ها را که کود حیوانی بسیار گران‌بهایی است، جمع می‌کنند. جالیزهای معروف خربزه اصفهان در سایه همین کود بارور می‌شود و قرن‌هاست که این کار معمول است.»
امروزه این برج‌های استوانه‌ای در سطح محله رهنان با ساختمان منازل و کوچه‌های تنگ قدیمی و معابر عریض جدید درهم‌تنیده و مناظر جالبی را به‌وجود آورده است.
محله رهنان دارای مکان‌های باستانی، متمایز و دیدنی بسیاری نیز است. مسجدجامع رهنان با هفتصد سال قدمت یکی از مکان‌های جالب‌توجه این منطقه است. از نکته‌های منحصربه‌فرد در این مسجد، وجود دو قبله با انحراف حدود 40 درجه در آن بوده که مشهور است یکی از قبله‌ها رو به کعبه و دیگری رو به بیت‌المقدس است؛ اما دلیل و چرایی قطعی و دقیق آن مشخص نیست. وجود این دو محراب با جهت‌های متفاوت سبب شده است این مسجد به‌عنوان مسجد ذوقبلتین نیز نامیده شود.
یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی این محله، حمام رهنان (حمام چهلستون) است. این بنا توسط یکی از رجال دوران زندیه به نام حاج‌آقا محمد رنانی، در میان چهار محله قدیمی رهنان و در کنار بازارچه و مسجد ذوقبلتین بناشده است و با مساحت بالغ‌بر 1400 مترمربع سومین حمام بزرگ و تنها حمام شبستانی ایران محسوب می‌شود.
حمام تاریخی رهنان به‌صورت دوقلو (حمام بزرگ و حمام کوچک) ساخته‌شده که به‌صورت زنانه و مردانه مورداستفاده مردم رهنان قرار می‌گرفته است. در طراحی حمام، درب‌های ورودی حمام بزرگ و کوچک در دو معبر متفاوت ایجادشده‌اند تا رفت‌وآمد مردان و زنان کاملا مجزا صورت پذیرد. یکی از نکته‌های جالب‌توجه این حمام آن است که سربینه حمام دارای چهار سکو است که هرکدام مربوط به یکی از چهار محله اصلی و قدیمی رهنان بوده که این محله‌ها به‌صورت مسالمت‌آمیز از آن استفاده می‌کردند.
رهنان امروزی
تغییرات سبک زندگی در قرن اخیر و گرایش مردم به شهرنشینی سبب تغییرات اساسی در معیشت و کسب‌وکار منطقه رهنان شده است. ایرانیان از دیرباز در منازل روی زمین می‌نشستند و اسباب تجهیز معمول برای استراحت و نشستن، محدود به مخده و تشک بود. از اواخر دوره قاجار با ورود فرهنگ غربی به ایران و تمایل به ترویج این سبک از زندگی در دوران پهلوی، پای مبلمان اروپایی به ایران باز شد و مردم رهنان یکی از اولین مناطقی بودند که به تولید مبلمان و صنایع چوبی نوین پرداختند و این صنعت را باسلیقه و هنر ایرانی ساخته‌وپرداخته کردند و ترویج دادند.
صنعت مبلمان یکی از نمادهایی است که با ورود به این محله خودنمایی می‌کند و در هر خیابان و کوچه‌ای کارگاه‌ها و فروشگاه‌های مرتبط با این صنعت به چشم می‌خورد. در بین اهالی شهر اصفهان و بسیاری دیگر از شهرها محله رهنان سال‌هاست به‌عنوان مقصد تهیه مبلمان خانگی، سرویس خواب و صنایع چوبی شناخته می‌شود و این رونق رهنان را به یکی از قطب‌های اصلی این صنعت در کشور تبدیل کرده است.یکی دیگر از مشاغلی که در قرن اخیر در منطقه رهنان پا گرفت و به‌سرعت به یکی از نمادهای این منطقه تبدیل شد، صنعت بستنی‌سازی بود. لبنیات و بستنی رهنانی به‌عنوان برندی مشهور و باکیفیت در بین مردم اصفهان شناخته می‌شود و با ورود به این محله تابلوی بستنی‌فروشی قدیمی حاج‌علی‌محمد و بسیاری دیگر برای تازه‌واردان جلب‌توجه می‌کند.
رهنان محله‌ای متنوع ازنظر اقوام، صنایع کشاورزی، خوراکی، صنعتی و تاریخی است که می‌تواند با حفظ هویت و انسجام فرهنگی خود، بستر مناسبی برای گسترش هر چه بیشتر صنعت گردشگری در شهر اصفهان باشد. این محله امروز از سمت شمال به خیابان بابوکان، از جنوب به خیابان شهید اشرفی‌اصفهانی (کهندژ)، از شرق به خیابان امام خمینی و از غرب به شهرستان خمینی‌شهر محدود می‌شود. در گذشته تنها چهار محله تاریخی، چهارشاه، ماشاده، زاجان و طاحونه در این منطقه قرار داشت؛ اما در حال حاضر هفت محله طاحونه، زاجان، ماشاده، اسلامی، درب میدان، یوجی و بابوکان جنوبی در منطقه وجود دارد.
رهنان تا قبل از الحاق به اصفهان جز خمینی شهر بود.
نکته دوم هم که در متن بازگو نشده وجود کهندژ ساسانی در محله خوزان خمینی شهر هست.