به گزارش اصفهان زیبا؛ موضوع قراردادهای سفیدامضا یکی از مهمترین مشکلات جامعه کارگری است که بسیاری از کارفرمایان با سوءاستفاده از شرایط نامساعد بازار کار، اقدام به انعقاد قرارداد سفیدامضا میکنند. این موضوع موجب میشود کارگر از جایگاه و وضعیت فعلی و آینده خود اطمینان حاصل نکند.
متأسفانه بسیاری از کارگران بهدلیل آگاهنبودن از حقوحقوق قانونیشان، صرفا با هدف داشتن شغل، هر ماه برگههایی را به شکل سفید، امضا میکنند؛ درحالیکه با این کار این حق را به کارفرما میدهند که هر رقمی را بهعنوان میزان حقوق در آن ثبت کند؛ از همین رو راه فرار از دین برای کارفرما باز میشود.
در این بین برخی کارگران نیز بهدلیل شرایط خاصی که دارند، بهعنوانمثال خواهان نزدیکی محل کارشان با محل سکونت هستند، زیر بار اینگونه قراردادها میروند. کارگران وادار میشوند هر برگهای را که مقابلشان میگذارند امضا کنند. این وضعیت نهتنها در شرکتهای تولیدی و کارگران فاقدمهارت مطرح است؛ بلکه در مشاغل اسمورسمدار و در مقابل نیروی کار تحصیلکرده و متخصص نیز وجود دارد.
به گفته فعالان کارگری اصفهان، ارائه اینگونه قراردادها در هیئتهای حل اختلاف فاقد اعتبار و ارزش قانونی است و در صورتی که کارگران شکایت کنند، با توجه به رأی صادرشده در مراجع حل اختلاف، حق قانونی آنها از کارفرمایان گرفته خواهد شد.
قرارداد سفید به این معناست که کارگر بدون نوشتن موارد الزامی و پیشبینیشده در قانون کار، صرفا فرم خام قرارداد را امضا و تنظیم مفاد قرارداد را با هر شکل و روشی، به کارفرما واگذار کند.
نخستین موضوعی که بهعنوان نتیجه امضای قرارداد سفید توسط کارگر به ذهن متبادر میشود، این است که او اختیار خاتمه قرارداد را به کارفرما واگذار میکند و به همین دلیل کارفرما میتواند هر زمان که اراده کند، با درج تاریخ مدنظرش روی قرارداد، عذر کارگر را بخواهد. این تصور کاملا درست است.
امضای قرارداد سفید در درجه اول، امنیت شغلی کارگر را در محیط کارگاهش از بین میبرد و او را هرلحظه، با ترس و وحشت از اخراجشدن، درگیر میکند. به این ترتیب کارگر ناچار است در برابر خواستههای غیرقانونی و غیرعرفی کارفرما نیز تسلیم باشد.
سفیدامضا معتبر نیست
دبیر اجرایی خانه کارگر استان اصفهان درباره قراردادهای سفیدامضا به «اصفهانزیبا» میگوید: قراردادهای سفیدامضا ازنظر مراجع حل اختلاف معتبر نیست. اگر رابطه کارگرکارفرمایی به هـم بخورد و کارگر در مراجع حل اختلاف شکایت کند و بتواند اثبات کند که قرارداد سفیدامضا بوده است، این قرارداد معتبر نیست و رأی صادر میشود. اصغر بروشان خاطرنشان میکند: تا زمانی که توافق طرفین هست و ادعایی وجود ندارد مشکلی پیش نمیآید؛ ولی زمانی که شکایتی مطرح میشود به این قراردادها رسیدگی میشود.
او میافزاید: قرارداد سفیدامضا و رسید پرداخت سفیدامضا معتبر نیست و کارفرما باید ثابت کند چه مبلغی را به حساب کارگر واریز کرده است یا بیمهاش را با خسارت به تأمین اجتماعی پرداخت کند. این مسئله بستگی به رأیی دارد که در مراجع حل اختلاف صادر میشود.
عرضه و تقاضا در بازار کار متعادل نیست
دبیر اجرایی خانه کارگر استان اصفهان در پاسخ به این پرسش که چه دلایلی منجر شده تا کارگران زیر بار قراردادهای سفیدامضا بروند، میگوید: جریان عرضه و تقاضا مطرح است. وقتیکه عرضه و تقاضا با هم برابر نیست، یکی از طرفین مجبورند به این نوع قراردادها تن دهند. کارگر نیازمند کار است و کارش باید نزدیک سکونتش باشد و تن میدهد به آنچه کارفرما اعلام میکند.
بروشان ادامه میدهد: در شغل پرستاری عرضه و تقاضا بههم خورده است و مراجع درمانی دنبال پرستار هستند؛ ولی پرستاران با حداقل حقوق اداره کار زیر بار نمیروند. در کارهای خدمات در خانه چون مسئله اعتماد مطرح است، با حداقل اداره کار ممکن است کارگر زیر بار نرود. عدمتعادل عرضه و تقاضا منجر میشود که یکی از طرفین زیر بار قرارداد سفیدامضا برود.
دبیر اجرایی خانه کارگر اصفهان اذعان میکند: هم کارگر ساده و هم کارگر ماهر زیر بار قرارداد سفیدامضا میروند. فردی که در شهرستان کوچک زندگی میکند چون میخواهد نزدیک محل زندگیاش باشد، به ناچار به این قراردادها تن میدهد.
سالیان متمادی است که با ازبینرفتن تعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار و تلاش برخی کارفرمایان برای فراهمشدن امکان سوءاستفاده از نیروی متقاضی کار، نوع خاصی از انعقاد قرارداد کاری نیز با عناوین گوناگون سفیدامضا، مخدوش، مبهم، یکطرفه و عناوینی ازایندست در برخی واحدهای تولیدی و بنگاههای کشور رواج یافته است.
حذف برخی حقوق قانونی نیروی کار از قرارداد و گنجاندن برخی بندهای اجباری مبنی بر تسویه دریافت برخی مزایا مانند عیدی پایان سال، اضافهکار و حتی واگذاری کامل حق اخراج به کارفرما در هر زمانی که او تشخیص بدهد و مسائلی ازایندست، از مواردی است که در قراردادهای سفیدامضا گنجانده میشود. اگرچه کارگران میتوانند به مراجع حل اختلاف شکایت کنند؛ اما از آنجایی که این پروسه زمانبر است، بهتر است با آشنایی کامل به حقوقشان، زیر بار چنین قراردادهایی نروند.