به گزارش اصفهان زیبا؛ تئاتر در ایران هنری زنده و پویا به شمار می‌آید که نقش مهمی در اعتلای فرهنگ و هنر کشور ایفا می‌کند. اصفهان به‌عنوان یک شهر تاریخی و فرهنگی با پیشینه‌ای غنی در تئاتر، از دیرباز به هنر نمایشی اهمیت ویژه‌ای داده است؛ تا جایی که به گواه تاریخ، اصفهان را می‌توانستیم روزگاری پایتخت تئاتر ایران بنامیم. تئاتر اصفهان دارای ریشه‌های عمیق در تاریخ فرهنگ ایرانی است و به‌ویژه در دوران صفویه با ظهور تعزیه، یکی از مهم‌ترین اشکال نمایشی شناخته می‌شود.
تعزیه در میدان نقش‌جهان و دیگر مکان‌های مذهبی برگزار می‌شد و تأثیرات فرهنگی چشمگیری داشت. سفرنامه‌نویسان غربی نیز به توصیف این هنر و جذب توجه عمومی آن پرداختند. علاوه بر تعزیه، نقالی و پرده‌خوانی نیز در قهوه‌خانه‌ها رواج داشتند و به غنای فرهنگ عامه کمک می‌کردند؛ بنابراین تئاتر اصفهان به‌عنوان یک کانون هنری اهمیت ویژه‌ای در تاریخ ایران دارد و تأثیرات عمیقی بر فرهنگ کشور بر جا گذاشته است. این شهر با آثار هنری فراوان، هنرمندان توانمند و علاقه‌مندی مردم به تئاتر، تحولات و فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرده است. به مناسبت برگزاری سی‌وششمین جشنواره تئاتر اصفهان، بررسی وضعیت فعلی، قوت‌ها و چالش‌های پیش روی تئاتر اصفهان، مبحث مهمی است که نیاز به توجه و بررسی دارد.
تئاتر اصفهان در طول سال‌ها با چالش‌ها و موفقیت‌های متعددی روبه‌رو بوده است. این هنر بر بستر اجتماعی و فرهنگی شهر اصفهان بنا شده و حضور هنرمندان تئاتر اصفهان در جشنواره‌های تئاتر محلی و ملی، نمایش‌های خیابانی و فعالیت‌های گروه‌های تئاتری، همگی نشان از پویایی و تلاش برای بهبود کیفیت تئاتر در اصفهان دارند.
استعدادها و ظرفیت‌های عظیم تئاتر اصفهان
تئاتر اصفهان در طول تاریخ خود همواره عرصه‌ای برای شکوفایی و ظهور استعدادهای برجسته و خلاقیت‌های هنری شناخته شده است. این شهر با پیشینه غنی فرهنگی‌اش، به‌عنوان یکی از مراکز معتبر هنری ایران، در عرصه تئاتر درخششی خاص دارد. تئاتر اصفهان نه‌تنها همچون ابزاری برای روایت داستان‌ها و انتقال اندیشه‌های انسانی عمل کرده؛ بلکه به بستری خلاقانه برای گسترش فرهنگ و هنر در این سرزمین تبدیل شده است. در ادامه چندین ویژگی و قوت‌های بارز تئاتر اصفهان را بررسی می‌کنیم.
در مسیر تولیدات تئاتر اصفهان، به‌ویژه در سال‌های اخیر، هرچند با نقطه مطلوب بسیار فاصله داریم، با حرکتی به سمت تنوع نمایش‌ها در سبک‌های مختلف مواجه شده‌ایم که سعی در جلب نظر همه مخاطبان دارد. این تنوع به هنرمندان این فرصت را می‌دهد تا ایده‌های جدید را در فضای تئاتر تجربه کنند و از طرفی زمینه افزایش حضور طیف بیشتری از مخاطب را فراهم می‌آورد. وجود هنرمندان تحصیل‌کرده و باتجربه و برجسته در این شهر به اعتبار و کیفیت تئاتر اصفهان افزوده است. این هنرمندان با آثار خود در جشنواره‌های ملی، نام اصفهان را به نیکی مطرح کرده‌اند.جوانان اصفهانی همواره در حوزه تئاتر فعال بوده‌اند و درعین‌حال که در دانشگاه‌ها در این زمینه تحصیل می‌کنند، با شرکت در کارگاه‌های آموزشی و تمرینات و نمایشنامه‌خوانی، به ارتقای توانمندی‌های خود اهتمام دارند.
وجود گروه‌های تئاتری مستقل در اصفهان نشان‌دهنده پویایی فرهنگی این شهر است. این گروه‌ها با تولید آثار نوین، فضاهای جدیدی را برای تماشاگران و هنرمندان فراهم می‌کنند. برگزاری جشنواره‌های مختلف تئاتر، ازجمله جشنواره تئاتر اصفهان، جشنواره ملی تئاتر خندستان، جشنواره تئاتر بسیج و رویدادهایی که خانه تئاتر حوزه هنری اصفهان، دفتر تخصصی هنرهای نمایشی شهرداری اصفهان (تالار هنر) و پردیس هنر اصفهان به برگزاری آن اهتمام دارند، فرصتی مناسب برای نمایش استعدادها و ایجاد ارتباط بین هنرمندان بوده و تأثیر مثبتی بر رشد تئاتر دارد. تاریخچه و فرهنگ غنی این شهر بستر مناسبی برای تولید آثار نمایشی با مضامین فرهنگی و اجتماعی فراهم می‌آورد. این امر باعث شده که تئاتر اصفهان با داستان‌ها و روایت‌های اصیل در ارتباط باشد. استقبال مردمی از تئاتر در اصفهان نشان‌دهنده تأثیر عمیق این هنر بر زندگی اجتماعی آن‌هاست. تماشاگران اصفهانی نه‌تنها به دیدن نمایش‌ها می‌روند؛ بلکه درباره آن‌ها بحث و تبادل‌نظر نیز می‌کنند. هرچند در سال‌های اخیر حضور مردم به‌دلیل بی‌تدبیری مسئولان بسیار کم‌رنگ شده، روزگاری سالن‌های تئاتر اصفهان مملو از تماشاگر بوده است. وجود نهادهای فرهنگی مرتبط با تئاتر در سازمان‌های دولتی، کمک شایانی به توسعه زیرساخت‌های لازم و برنامه‌های آموزشی می‌کند و می‌تواند منابع مالی و امکانات را تأمین کند.
چالش‌های تئاتر در نصف جهان
یکی از چالش‌های مهم تئاتر اصفهان، کمبود سالن‌های تئاتر مناسب و استاندارد است. نبود زیرساخت‌های کافی برای برگزاری نمایش‌ها، مانع از ارائه آثار با کیفیت می‌شود. بسیاری از گروه‌های تئاتری به‌دلیل عدم تأمین مالی، موفق به تولید آثار جدید نمی‌شوند. هزینه‌های هنگفت تولید نمایش‌ها می‌تواند هنرمندان را از فعالیت دلسرد کند.قوانین و مقرراتی که در زمینه تئاتر وجود دارد، گاه خواسته یا ناخواسته با نظرات فردی افراد تصمیم‌گیرنده موجب محدودیت‌های جدی برای خلاقیت هنرمندان می‌شود. این محدودیت‌ها می‌تواند بر خطوط داستانی و شیوه‌های اجرایی تأثیر منفی بگذارد. نبود برنامه‌ریزی و مدیریت ناکافی در زمینه حمایت از تولیدات نمایشی، برگزاری رویدادها و جشنواره‌های تئاتر، به سردرگمی و بی‌نظمی و به دنبالش به عقب‌راندن تماشاگران و هنرمندان منجر می‌شود.
هزینه‌های تولید آثار تئاتری به‌شدت افزایش یافته که این امر موجب می‌شود هنرمندان در جذب سرمایه‌گذار با مشکلات جدی روبه‌رو شوند و به موانعی بر سر راه خلاقیت تبدیل شود.
با توجه به وضعیت اقتصادی و افزایش هزینه‌های زندگی، بسیاری از مردم از رفتن به تئاتر صرف‌نظر می‌کنند. این کاهش مخاطب به معنای محدودشدن نه‌تنها درآمد هنرمندان، بلکه کاهش تنوع نمایشی است. خالی‌بودن عرصه از حمایت‌های کافی و نبود چتر حمایتی از نهادهای دولتی برای هنرمندان و گروه‌های تئاتری منجر به افت کیفیت تولیدات و فعالیت‌های نمایشی می‌شود.
انجمن هنرهای نمایشی اصفهان نیز با مشکلات سازمان‌دهی و مدیریتی خاصی مواجه است. نبود یک مدیرعامل و ساختار مشخص در این انجمن موجب شده است که نتواند به‌صورت قانونی و نظام‌مند مطالبات هنرمندان و ذی‌نفعان این حوزه را پیگیری کند. این نقصان در سازمان‌دهی باعث می‌شود که فعالان حوزه تئاتر نتوانند از ظرفیت‌های موجود به‌درستی استفاده کنند و تسهیلات لازم برای روند تولید آثار را به دست آورند.
درواقع، این انجمن در وضعیت فعلی به‌شدت نیازمند بازنگری و سازمان‌دهی مجدد است تا بتواند به‌عنوان یک انجمن مؤثر، به یک مرکز تصمیم‌گیری و پیگیری مطالبات تئاتر اصفهان تبدیل شود. با توجه به تدبیرهای مدیران مرتبط در اصفهان، به نظر می‌رسد که این انجمن باید تا انتخابات آتی که ممکن است ساختار جدیدی را به خود بگیرد، صبر کند.
لزوم تشکیل شورای عالی تئاتر به ریاست استاندار در اصفهان
تشکیل شورای عالی تئاتر در اصفهان، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای حمایت از این هنر ارزشمند و پرغناست. اصفهان به‌عنوان یکی از مراکز مهم فرهنگی و هنری کشور، باید از تمامی ظرفیت‌های موجود خود در جهت ارتقا و پیشرفت تئاتر بهره‌برداری کند. با توجه به چالش‌های متعددی که در مسیر تئاتر اصفهان وجود دارد،
ازجمله محدودیت‌های مالی و عدم‌حمایت کافی از سوی نهادهای دولتی، ایجاد یک شورای عالی می‌تواند به رفع این مشکلات کمک کند. یکی از دلایل مهم درخواست برای تشکیل شورای عالی تئاتر، فقدان منابع مالی کافی برای حمایت از تولیدات تئاتر در استان است. اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نقش نظارتی و برنامه‌ریزی دارد؛ اما به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای که در اختیار دارد، قادر به تأمین مالی پروژه‌های تئاتری نیست. این واقعیت نشان می‌دهد که ورود مستقیم مقامات ارشد استان، به‌ویژه دکتر جمالی‌نژاد، استاندار اصفهان، به‌منظور ایجاد تسهیلات لازم برای حمایت مالی از تئاتر در اصفهان، بسیار حائزاهمیت است.
ریاست شورای عالی تئاتر توسط استاندار اصفهان، به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی استان، می‌تواند در جایگاه یک نیروی محرک در ارتقای وضعیت تئاتر در اصفهان عمل کند. این شورا به‌عنوان یک نهاد مستقل و قوی، می‌تواند برنامه‌ریزی جامع و استراتژیک را برای حمایت از تئاتر در اصفهان انجام دهد. با هدایت مستقیم دکتر جمالی نژاد، شورای عالی تئاتر می‌تواند به شناسایی و جذب سرمایه‌گذاری‌های لازم برای تولیدات تئاتری بپردازد و با همکاری نهادهای مربوط، فضایی مناسب برای خلق آثار جدید در این حوزه فراهم کند.
شورای عالی تئاتر تحت ریاست استاندار اصفهان می‌تواند به شناسایی و جذب منابع مالی از طریق شناسایی ظرفیت‌های تجاری موجود در استان بپردازد و همچنین با بهبود کیفیت آثار ارائه‌شده، توجه و علاقه‌مندی بیشتری را از سمت مخاطبان جلب کند. تئاتر اصفهان با داشتن هنرمندان و نویسندگان خلاق و بااستعداد، ظرفیت فراوانی برای تولید آثار تئاتری باکیفیت و جذاب دارد؛ اما نیاز به حمایت و تدوین برنامه‌هایی عملیاتی دارد که بر اساس آن‌ها بتوان به تولید آثار معتبر و تأثیرگذار دست یافت.
شورای عالی تئاتر همچنین می‌تواند با برگزاری جلسات منظم و هم‌اندیشی با هنرمندان، انتظارها و نیازهای آن‌ها را شناسایی کرده و در فرآیند تصمیم‌گیری‌ها لحاظ کند. این رویکرد نه‌تنها موجب همبستگی و افزایش نشاط در جامعه هنری استان خواهد شد؛بلکه به تقویت ارتباطات میان هنرمندان و نهادهای مربوط کمک می‌کند.
وجود شورای عالی تئاتر همچنین می‌تواند به ایجاد یک پلتفرم منسجم برای همکاری میان گروه‌های تئاتری و فعالان این عرصه در اصفهان منجر شود. این شورا باید بتواند به تقویت شبکه‌های ارتباطی بین هنرمندان و دیگر بخش‌ها، ازجمله نهادهای دولتی، شهرداری و سرمایه‌گذاران خصوصی بپردازد و با هم‌فکری و همگرایی، یک ائتلاف قوی برای ارتقای تئاتر در استان ایجاد کند.
تشکیل شورای عالی تئاتر، به‌ویژه تحت مدیریت استاندار اصفهان، نه‌تنها به نفع هنرمندان و فعالان عرصه تئاتر خواهد بود؛ بلکه می‌تواند به‌عنوان یک نیروی محرک در ارتقای فرهنگ عمومی و ترویج هنر تئاتر در بین مردم اصفهان عمل کند. با توجه به اهمیتی که هنر تئاتر در گسترش تفکر انتقادی، تقویت ارتباطات اجتماعی و غنی‌سازی فرهنگ عمومی دارد، تقویت این هنر در اصفهان می‌تواند تأثیرات مثبتی بر روی جامعه بگذارد. درنهایت، خواسته‌ای که از مقامات و مسئولان استان به‌ویژه دکتر جمالی نژاد، استاندار اصفهان، وجود دارد، ایجاد شورای عالی تئاتر به‌منظور سامان‌دهی و تقویت این هنر است.
ریاست شورای عالی تئاتر توسط دکتر جمالی نژاد به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی استان، می‌تواند به‌عنوان یک حرکت تأثیرگذار، تمامی ظرفیت‌های موجود در استان را جمع‌آوری کند و با یکپارچه‌سازی این منابع، موجب ارتقای فرهنگ و هنر در اصفهان شود. با حمایت و توجه جدی مقامات مربوط به این درخواست، امید است که تئاتر اصفهان بتواند به جایگاه شایسته خود در عرصه‌های ملی و بین‌المللی دست یابد و به‌عنوان یک نمونه بارز از موفقیت‌های فرهنگی استان اصفهان در نظر گرفته شود.
