به گزارش اصفهان زیبا؛ خانواده بهعنوان کوچکترین واحد اجتماعی نقش عمدهای در پیدایش جامعه و عملکردهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن دارد. بر اساس بنیاد خانواده است که جامعه و جوامع بزرگتر بشری آغاز میشوند. خانواده تا قبل از انقلاب صنعتی و نظم جدید زندگی، قرنها بهصورت کموبیش ایستایی دوام داشت. بعد از وقوع انقلاب صنعتی و پیدایش الگوهای جدید، روابط خانواده تحتتأثیر مسائل مختلف قرار گرفت و به همین شکل از آن زمان به بعد، خانواده در کشورهای مختلف دنیا از نظر کمی و کیفی شکل متفاوتی به خود گرفتند.
شایانذکر است که خانواده بهعنوان محور اصلی جامعه و بهعنوان برطرفکننده نیازهای مختلف انسان است و ازاینرو حرکت هر نوع اتفاقی که در جامعه رخ بدهد و یا حرکتی صورت بگیرد، در گروه حرکت و یا کوشش خانواده است. بهطورکلی خانواده برطرفکننده نیازهای افراد و اعضای خود است که نهایت این افراد و اعضا باید با ایفای نقش خود در جامعه توسعه اقتصادی، اجتماعی و تربیتی را دنبال و اجرا کنند.
خانواده بهعنوان یک نهاد اجتماعی مهمترین وظیفه را در قبال خانواده خود دارد و یکی از مهمترین وظایف خانواده تربیت اعضا و توجه به تحصیل و رفتار اعضا خانواده است؛ همچنین فرهنگپذیری و اجتماعیکردن اعضا از خانواده شروع میشود و خانواده در عرصه نقش بسیار مهمی دارد؛ بهخاطر همین است که در چنددهه اخیر دولتها و جوامع مختلف به خانواده اهمیت بیشتری داده و بر روی آنها سرمایهگذاری میکنند.
قابلذکر است که جمعیتشناسی بهعنوان یکی از جدیدترین شاخههای علوم اجتماعی ارتباط بسیار نزدیکی با خانواده دارد؛ یعنی کیفیت و کارایی بهتر خانواده در گرو تعداد افراد و اعضای آن است. امروز جامعهشناسان و علمای علوم اجتماعی تأکید و توصیه زیادی بر محدودکردن بعد خانواده دارند؛ یعنی اینکه اعضای خانواده در حد امکانات اقتصادی و اجتماعی جامعه باید تنظیم شود؛ همچنین میتوان گفت که جامعهشناسی خانواده تأکید فراوان بر ارتباط بین مشاوره و خانواده دارد؛یعنی از طریق برقراری پل ارتباط بین جریان مشاوره و خانواده از بسیاری از آسیبها میتوان پیشگیری کرد. مشاوره بهعنوان فنی جدید تا حدودی زیادی بهسلامت خانواده کمک میکند و همچنین نهاد تعلیموتربیت ارتباط نزدیکی با خانواده دارد.
یکی از نیازهای اساسی خانواده که پیشرفت و سلامت جامعه نیز مبتنی بر آن است، همان نهاد آموزشوپرورش است. این دو نهاد، یعنی خانواده و آموزشوپرورش ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. خانواده سالمتر نقش مؤثرتری در وظایف تربیتی، تکمیل و تکوین فرزندان، تقویت و مستعدکردن تواناییهای آنها دارد. باتوجه به اهمیت مطالب بیانشده تصمیم گرفتیم به فعالیتها و برنامههای مرکز تخصصی خانواده که در حوزه ازدواج و جوانی جمعیت صورتگرفته است، بپردازیم. در این راستا با آزاده ربیعی، مسئول مرکز تخصصی خانواده گفتوگو کردیم.
فیلم؛ راه آموزشی غیرمستقیم لذتبخش به خانوادهها
ربیعی در ابتدا به وظایف مرکز تخصصی خانواده و سینماگپ محلهها اشاره کرد: «از بهمنماه سال 1401 وارد مرکز تخصصی خانواده شدم. وظایف و فعالیتهای مرکز تخصصی خانواده در رابطه با مباحث پیش از ازدواج، در حین ازدواج، پس از ازدواج و جوانی جمعیت است. قبل از ورود من مرکز تخصصی خانواده سینماگپ را بهصورت شهری برگزار کرده بود. ما در سال 1402 با توجه به اینکه سینما در سبد خانوار همه خانوادهها نبود، از آبان ماه سال 1402 بحث سینماگپ محلهها را راهاندازی کردیم. بر اساس نیاز هر محلهای یک فیلم را برای خانوادهها انتخاب میکردیم و پس از تماشای فیلم، مشاور تحلیل روانشناختی را انجام میداد. در کنار آن، بروشورهای آموزشی را در اختیار خانوادهها قرار میدادیم و پرسش و پاسخ در رابطه با موضوع مطرحشده شکل میگرفت. تا امروز 49 رویداد سینماگپ در دل محلههای شهر اصفهان برگزار کردیم. البته سینماگپهای شهری هم بهصورت فصلی برگزار میشد.»
تلاشهای بزرگ پویش «سلام به زندگی» برای کاهش طلاق
مسئول مرکز تخصصی خانواده در ادامه در مورد برنامه دیگری که باتوجهبه دغدغهای که داشتند آن را برگزار کرده بودند، توضیح داد: «متأسفانه آمار طلاق روزبهروز درحال افزایش بود؛ به همین دلیل به بررسی علت افزایش طلاق پرداختیم و متوجه شدیم که عدم مهارت زوجین سبب رخدادن این اتفاق است. اتاق فکری با حضور اساتید بزرگ اصفهان برگزار کردیم و نتیجه این اتاق فکر برگزاری برنامهای برای دانشافزایی باهدف ارتقای دانش، مهارت و شایستگی جهت رسیدن به خودکارآمدی در تصمیمگیری ازدواج شد؛ برنامهای با عنوان پویش سلام به زندگی “از چهارستون تا چهلستون” که در این دوره آموزشی هفت کاف را برنامهریزی کردیم تا افرادی که وارد این دوره میشوند این مراحل را سپری کنند.
اولین مرحله کنفرانس، دومین مرحله کلاس، سومین مرحله کلوپ، چهارمین مرحله کارگاه، پنجمین مرحله کافه، ششمین مرحله کلبه و هفتمین مرحله کارسوق بود. البته کافهای دیگری مانند کمپ و کمیسیون به این دورهها اضافه شد. مهمترین کاف، کنفرانس بود که در آن از چهارستون تا چهلستون پیش از ازدواج به افراد آموزش داده میشد. این چهارستون اصلی 10 زیرمجموعه داشت؛ به همین دلیل اسم دوره از چهارستون تا چهلستون پیش از ازدواج نام گرفت. در مرحله بعد افراد در کارگاهها مهارتهای ارتباطگیری را آموزش میدیدند. فیلمی که موضوع آن دررابطهبا انتخاب و ازدواج بود، به همراه اساتید تحلیل میشد تا مخاطبان مطالبی که آموزش دیدند را بهتر درک کنند.
در کافه کتاب، کتاب “52 رسم با همبودن” را نقد میکردند. دوره پویش سلام به زندگی از چهارستون تا چهلستون پیش از ازدواج که بهصورت مستمر برگزار شده، تاکنون پنج دوره از کنفرانسهایش در کتابخانه مرکزی و سایر برنامههایش در مرکز تخصصی خانواده برگزار شده است. دوره ششم پویش سلام به زندگی از چهارستون تا چهلستون پیش از ازدواج که در آذرماه 1403 در دانشگاه اصفهان برای دانشجویان برگزار شد، مورد استقبال 400 نفر از دانشجویان این دانشگاه قرار گرفت و آنها حضور فعالی در برنامهها داشتند.
برای دوره هفتم پویش سلام به زندگی از چهارستون تا چهلستون پیش از ازدواج هم برنامهریزیهای لازم صورتگرفته و از هفته دوم بهمنماه در سه فرهنگسرای منطقه 8 شامل فرهنگسرای فروغی، باغ نوش و باران برگزار میشود. ازآنجاییکه هدف ما برگزاری این پویش در مناطق پانزدهگانه اصفهان است در کنار برگزاری این دورهها کنشگر نیز تربیت کردیم. اساتید به مشاوران آموزشهای لازم برای آمادگی در دوره پویش سلام به زندگی از چهارستون تا چهلستون پیش از ازدواج را دادند تا تیم تربیتشده در مناطق زیر نظر اساتید بتوانند این دوره را برگزار کنند. این دوره بر نگرش افراد بسیار تأثیرگذار بود و کسانی که با فلسفه ازدواج مشکل داشتند، تفکر و دیدگاهشان نسبت به ازدواج تغییر کرد.»
اصفهانیها باید به پذیرش تمایز بین افراد و درک متقابل برسند
مسئول مرکز تخصصی خانواده سپس برنامههای پویشی که برای متأهلان برگزار کردهاند را تشریح کرد: «یک دوره دیگر با نام پویش زندگی پایدار برنامهریزی کردیم. در این پویش نیز با همراهی اساتید مجرب این حوزه به تبیین و پایداری خانوادهها پرداختیم. متأهلان در این دوره در چهار هفته به آموزش پرداختند. در هفته اول به خانواده پایدار و درک متقابل که شامل تفاوتهای فردی زوجین، ادراک و تفاهم و تمایز است پرداخته شد. در هفته دوم به سبک زندگی سالم و مهارتهای زناشویی که در آن سبک زندگی سلامتمحور بررسی میشود، اشاره شد. در هفته سوم به حل تعارض و تصمیمگیری پرداختند و مسائلی مانند مدارا، بخشش، مسئولیتپذیری، مدلهای تصمیمگیری و… بررسی شد. در هفته چهارم به خانواده پایدار و مدیریت فضای مجازی پرداخته شد. این دوره کمک کرد تا در خانوادههای اصفهان پذیرش تمایز بین افراد و درک متقابل موردبررسی قرار بگیرد تا متأهلان با درک بهتر از زندگی بتوانند زندگی پایدارتر و بهتری داشته باشند.»
کمک مرکز تخصصی خانواده به کسانی که در حوزه جوانی جمعیت فعالیت میکنند
ربیعی دررابطهبا برنامههایی که بر اساس هدف جوانی جمعیت و پیشگیری از سقطجنین در مرکز تخصصی خانواده برگزار شده بود، گفت: «یکی از اهداف مرکز تخصصی خانواده موضوع جوانی جمعیت و پیشگیری از سقطجنین است. در این راستا دو برنامه داشتیم. برنامه اول “این داستان آخرش خوش است” بود. در این برنامه که اولینبار در اسفندماه سال 1401 برگزار شد، هنرمندان گرافیست در سه روز در کتابخانه مرکزی در خصوص گرههای ذهنی در خصوص جوانی جمعیت به خلق اثر پرداختند و پوسترهای خود را طراحی کردند. همه پوسترهای هنرمندان در یک کتاب به نام “این داستان آخرش خوش است”تبدیل شد؛ چرا که خیلی از ارگانهایی که در حوزه جوانی جمعیت فعالیت میکنند نیازمند محتوای تصویری خوب بودند تا بتوانند در تبلیغات خود از آن بهره ببرند. به همه ارگانها این کتاب را ارائه کردیم تا از محتوای آن استفاده کنند. در سال 1402 یک فراخوان ملی دادیم. در این سال افراد بهصورت حضوری باهم در ارتباط نبودند و آثار خودشان را هم بهصورت غیرحضوری ارسال میکردند. آثار هنرمندان توسط هیئتداوران بررسی شد و به آثار برگزیده جایزه تعلق گرفت. در این سال هم همه آثار تولیدشده توسط هنرمندان را بهوسیله دیویدی در اختیار ارگانهای مختلف و افرادی که تمایل داشتند در حوزه جوانی جمعیت و پیشگیری از سقطجنین فعالیت کنند قرار دادیم. دومین فعالیتی که در حوزه جوانی جمعیت انجام شد، همکاری با مجموعه آستان قدس و تربیت کنشگر بود. جوانی جمعیت به عنوان یکی از عوامل کلیدی توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در هرکشور محسوب میشود؛ بنابراین ما وظیفه خودمان دانستیم که در این راستا قدم برداریم.»