به گزارش اصفهان زیبا؛ تعطیلات نوروزی 1404 هم گذشت، تعطیلاتی که با توجه به هم‌زمانی با ماه مبارک رمضان و عید فطر چند روزی را هم از آن‌ها وام گرفت و دست‌کم برای جامعه دانش‌آموزی، دانشجویی و شاغلان غیر دولتی، بیش از 20 روز تعطیلات به ارمغان آورد.
تا جایی که صبح شنبه 16 فروردین برخی دانش‌آموزان می‌گفتند: « اصلا یادمان نیست کدام مقطع تحصیلی درس می‌خواندیم.»
راستی چنین تعطیلاتی خصوصا زمانی که شامل روزهای زیادی است، چه پیامدهایی دارد؟ مردم نگاه مثبتی به آن دارند؟ سردمداران جامعه آن را چطور ارزیابی می‌کنند؟
اصلا پرسشی جامع‌تر مطرح کنیم: این میزان تعطیلات در جامعه ایرانی دارای پیامدهای مثبت است یا منفی؟
تعطیلات به‌عنوان روزهایی که می‌تواند بخشی از اوقات‌فراغت جامعه محسوب شود، همواره مورد بررسی روان‌شناسان، اقتصاددانان، جامعه‌شناسان و مسئولان دولتی بوده است.
مثلا در سال‌هایی برحسب دیدگاه‌هایی تعطیلات غیررسمی جامعه زیاد شده یا در سال‌هایی گروهی معتقد بودند که باید تعطیلات رسمی تقویمی کاهش پیدا کند تا نظم جامعه محقق شود.
علاوه بر این، تعطیلات از جمله مباحثی است که به‌طور مستقیم بر سبک زندگی مردم تأثیر می‌گذارد و به‌خاطر همین تعامل مستقیم، معمولا مردم به کم‌وزیاد شدن تعطیلی‌های رسمی و غیررسمی واکنش نشان می‌دهند.
در همین راستا، به بهانه تعطیلات نوروزی که پشت سر گذاشتیم پای صحبت نمایندگان جامعه روان‌شناسی و جامعه‌شناسی نشستیم. آن‌ها از میزان تعطیلات در ایران و پیامدهای مثبت و منفی آن می‌گویند.
احمد پدرام، روان‌شناس اجتماعی است که دراین‌باره به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «تعطیلات ازجمله موضوع‌هایی است که نمی‌توان به‌طور مطلق درباره آن صحبت کرد؛ یعنی نمی‌توان گفت که مثلا این میزان تعطیلات خوب است یا بد. میزان و کم‌وکیف آن را باید مسئولان بررسی کنند.
تعطیلات به این بستگی دارد که افراد متناسب با سبک زندگی‌شان چطور از آن بهره ببرند. استفاده درست از تعطیلات، نتیجه مثبتی را به همراه دارد و برعکس.»
به اعتقاد این روان‌شناس، مردم به‌طورکلی نیازمند این هستند که سبک زندگی درست را بیاموزند.
درصورتی‌که بتوانند اصول درستی برای زندگی‌شان اتخاذ کنند و در مواقع مختلف راهکارهای درستی به‌کار گیرند، فواید تعطیلات بیش از معایب آن است.
او مثال می‌زند: «شما زمانی را تصور کنید که یک خانواده در تعطیلات، بدون توجه به اخبار هواشناسی به سفر می‌روند و دچار مشکل می‌شوند. خب این ربطی به تعطیلات ندارد. یا مثلا همه بودجه‌شان را در تعطیلات خرج می‌کنند و به تنگنا دچار می‌شوند. این‌ها مثال‌هایی است که نشان می‌دهد تعطیلات به‌خودی‌خود تأثیری بر زندگی مردم ندارد؛ بلکه نحوه برخورد با آن، تأثیرگذار است.»
پدرام اما درمجموع معتقد است که تعطیلات رسمی درصورتی‌که با برنامه‌ریزی همراه باشد، برای گروه‌های مختلف مردمی می‌تواند فرصت خوبی باشد.
تعطیلات غیررسمی و بی‌برنامه، ذهن مردم را مشوش کرده است
نکته‌ای که باید در بررسی تعطیلات به آن توجه کرد این است که گاهی ما از تعطیلات رسمی و تقویمی صحبت می‌کنیم و گاهی از تعطیلات غیررسمی که اتفاقا به نظر می‌رسد روبه‌افزایش است.
از روزهایی که به دلیل آلودگی هوا مدارس و دانشگاه‌ها با تعطیلی‌های گاه‌وبی‌گاه مواجه می‌شدند تا این روزها که حتی ادارات رسمی هم با کمبود منابع انرژی به تعطیلی کشیده می‌شوند یا حتی قطعی‌های موقت آب و برق و گازی که نوعی تعطیلی چندساعته در روز ایجاد می‌کند.
درعین‌حال نزدیک به یک سال است که زمزمه‌هایی از تعطیلات آخر هفته هم به گوش می‌رسد و همین باعث شده است سردرگمی بیشتری برای اقشار مختلف به‌وجود بیاید.
شواهدی که همگی نشان می‌دهد نگرانی کارشناسان مربوط بی‌مورد نیست و معایب بی‌برنامگی ناشی از تعطیلات غیررسمی، از تأثیرات منفی تعطیلات رسمی بیشتر است یا به‌نوعی آن‌طور که دکتر پدرام می‌گوید، فرصت برنامه‌ریزی از مردم سلب شده است.
فواید تعطیلات منوط به امکان برنامه‌ریزی است
محمدرضا شیخی، جامعه‌شناس اقتصادی هم به اهمیت مدیریت تعطیلات اشاره می‌کند و به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «اینکه تعطیلات در جامعه ایرانی کم است یا زیاد، چه معایب و فوایدی دارد و چه گروه‌هایی مخالف یا موافق آن هستند، بحث‌های پردامنه‌ای است.
اما ازطرفی باید پذیرفت که تعطیلات در جامعه ما ریشه در تاریخ و تمدن و دینمان دارد و به‌نوعی، یک بحث هویتی است که به‌سادگی نمی‌توان تعداد روزهای آن را تغییر داد؛ ولی می‌توان از این صحبت کرد که باید چطور باشد تا به ضرر جامعه تمام نشود.»
او بیان می‌کند: «به‌طورکلی تعطیلات فرصتی است که امکان مسافرت را فراهم می‌کند، گردشگری و اقتصاد را توسعه می‌بخشد، امکان دیدوبازدیدهای خانوادگی را بیشتر کرده و اصلا زمینه معاشرت بیشتر خانواده را با یکدیگر فراهم می‌کند؛ مواردی که باعث می‌شود فرسودگی شغلی ناشی از کارهای سخت و مداوم کاهش پیدا کند؛ بااین‌حال به این نکته هم اشاره می‌کند که همه این‌ها منوط به یک برنامه‌ریزی درست است.»
شیخی به تعطیلی‌های آخر هفته اشاره می‌کند و می‌گوید: «با همه فوایدی که تعطیلات دارد و به‌طورکلی سلامت جامعه را ارتقا می‌بخشد، ولی در حال حاضر تعطیلات در کشور ما دچار پراکندگی است؛ به‌طوری‌که امکان برنامه‌ریزی را از مردم می‌گیرد، بخش خصوصی را با چالش‌های اقتصادی مواجه کرده و سازمان‌دهی اجتماعی را هم مختل می‌کند.
مثلا همین تعطیلی‌های آخر هفته اگر تصویب شود، می‌تواند اوضاع را بهبود بخشد؛ چراکه با یک روز تعطیلی در پایان هفته امکان تعامل با خانواده و فاصله‌گرفتن از فرسودگی‌های زندگی شهری کم است.»
او درمجموع معتقد است که تعطیلات فی‌نفسه امر مثبتی است و وجود آن به معنای نفی بهره‌وری نیروی کار نیست؛ بلکه اصل مهم در بررسی تعطیلات این است که آیا تعطیلات در یک جامعه همراه با امکان برنامه‌ریزی برای مردم است یا نه؟
27 تعطیلی رسمی در تقویم ایرانی
در همین راستا نگاهی به تعطیلات رسمی کشور ایران در مقایسه با دیگر کشورها داریم. در حال حاضر تعداد روزهای تعطیل رسمی تقویمی کشور ایران 27 روز است. از این تعداد شش روز تعطیلات ملی است، چهار روز تعطیلات انقلابی و 17 روز تعطیلات مذهبی.
این آمار با احتساب تعطیلی های پایان هفته به عدد 78 روز تعطیلی در سال می‌رسد. البته همان طور که ذکر شد، اگر تعداد تعطیلات غیررسمی را به این آمار اضافه کنیم، جایگاه ایران در جدول تغییر خواهد کرد.
