به گزارش اصفهان زیبا؛ تغییرات اقلیمی، حالا موضوعی انکارناشدنی است و باعث‌شده در سال‌های اخیر اتفاق‌های ناگهانی و عجیب‌غریب را در مناطق مختلف رقم بزند. افزایش شدید دما و گرم‌شدن زمین یکی از پیامدهای این تغییرات است؛ گرمایی که در سال گذشته در اصفهان نیز رخ داد و باعث شد اصفهانی‌ها گرم‌ترین دما در 50 سال اخیر را تجربه کنند. حمیدرضا خورشیدی، مدیرکل هواشناسی استان اصفهان نیز این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: «سناریوهای موجود حاکی از این است که اصفهان به سمت‌وسوی خشک‌سالی‌های شدید در حال حرکت است.»
در سال‌های اخیر، کارشناسان دررابطه‌با تغییرات اقلیمی هشدار می‌دهند و دلیل برخی از وقایع را همین تغییرات می‌دانند. داده‌های شما دراین‌باره چه می‌گوید و چه پیش‌بینی‌هایی را ارائه می‌دهد؟
پارامترهای درازمدت هواشناسی که در حال اندازه‌گیری و ثبت داده هستند، نشان می‌دهند تغییراتی در داده‌ها صورت‌گرفته است؛ برای مثال، این پارامترها نشان می‌دهند میزان بارندگی در طول 50 سال اخیر کاهش یافته است یا اینکه دما با افزایش روبه‌رو شده. درباره علل این تغییرات نظریه‌ها و اختلاف‌نظرهای مختلفی وجود دارد. واقعیت امر این است که تغییر اقلیم دارد رخ می‌دهد و باید سناریوهای مختلف را بررسی و براساس آن، برنامه‌ریزی کرده و خودمان را با آن سازگار کنیم. این موضوع در موارد مختلف اعم از شهرسازی، جاده‌سازی و… هرجا که بحث توسعه در میان است، باید در نظر گرفته شود. داده‌های هواشناسی اطلاعات مهم و مؤثری دارند؛ برای مثال، این داده‌ها نشان می‌دهند در مناطقی که همیشه سکون وجود دارد، توسعه شهر به کلان‌شهر با مخاطره‌های زیادی همراه خواهد بود؛ بالعکس در مناطقی که جریان هوا در گردش است، این اتفاق می‌تواند بیفتد و کلان‌شهرها شکل بگیرند. در اصفهان سکون دائمی وجود دارد که این موضوع در توسعه شهری باید در نظر گرفته شود.
اتفاق عجیبی که سال گذشته در اصفهان رخ داد و پیش‌ازاین سابقه نداشت، به‌بارنشستن درختان نخل بود. آیا این مسئله نیز به تغییرات اقلیمی مربوط می‌شود؟
دراین‌باره باید به دو موضوع توجه کنیم: بحث تغییر اقلیم و روند گرمایش جهانی و دیگری، دمای حدی که باعث می‌شود گرما یا سرما برای مدت خاصی در منطقه حاکم شود. این اتفاق باعث شد در تابستان گذشته، گرمای شدیدی را در اصفهان تجربه کنیم و دمای 47 درجه در برخی از روزها ثبت شود؛ دمایی که نسبت به 50 سال اخیر، بی‌سابقه بود. دمای اصفهان معمولا بین 40 تا 42 درجه سانتی‌گراد است؛ اما سال گذشته این دما به 47 درجه نیز رسید. این موضوع را برخی به تغییرات اقلیمی و همچنین سیستم جوی که دمای حدی را رقم می‌زند، مرتبط می‌دانند.
در حال حاضر چه تعداد ایستگاه هواشناسی در اصفهان وجود دارد؟
تقریبا در تمامی شهرستان‌ها ایستگاه هواشناسی وجود دارد که به‌صورت سنتی و خودکار فعالیت می‌کنند. این ایستگاه‌ها بنا به داده‌هایی که ارائه می‌دهند، به انواع مختلف ایستگاه اقلیم‌شناسی، کشاورزی، سینوتیک، فرعی، فرودگاهی و… تقسیم می‌شوند. درمجموع حدود 180 ایستگاه در استان وجود دارد. ایستگاه‌های خودکار هر ده دقیقه یک‌بار داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و میانگین آن را هر ساعت ارائه می‌دهند. در سال‌های اخیر، تلاش بر این بوده است که ایستگاه‌ها تجهیز و به خودکار تبدیل شوند؛ چراکه داده‌های ارائه‌شده از پیوستگی و اطمینان بیشتری برخوردارند؛ این در حالی است که در داده‌برداری سنتی ممکن است خطاهای فاحشی وجود داشته باشد. استان اصفهان در کشور از نظر شبکه ایستگاهی رتبه سوم بعد از استان‌های فارس و خراسان رضوی از نظر تعداد دارد؛ در ایستگاه‌های سنتی نیز در زمان بارش، فردی میزان بارش را دو بار در روز اندازه‌گیری و ارسال می‌کند.
فاصله ایستگاه‌ها با چه متر و معیاری مشخص می‌شوند و آیا در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت هستند؟
بله، استانداردهای مشخصی دراین‌باره وجود دارد؛ برای همین هم تعداد و فاصله ایستگاه‌ها در مناطق کویری و کوهستانی با یکدیگر متفاوت است.
آیا این تعداد ایستگاه در اصفهان کافی است یا نیاز به ایستگاه‌های بیشتری احساس می‌شود؟
تعداد ایستگاه‌ها مناسب است. بیشتر اعتباراتی که در اختیار ما قرار می‌گیرد، صرف نگهداری و تجهیز ایستگاه‌ها می‌شود و همان‌طور که اشاره کردم، سعی شده است ایستگاه‌های سنتی به‌مرور به ایستگاه‌های خودکار تبدیل شوند. بیشتر ادوات و ابزار از خارج کشور تهیه می‌شود؛ به همین دلیل هزینه‌های نگهداری بسیار بالا بوده و به دلیل نوسان نرخ ارز مدام در حال تغییر است؛ برای مثال، اگر در 1392 با حدود 50میلیون تومان می‌توانستیم ایستگاه راه‌اندازی کنیم، اکنون این مبلغ به حدود دومیلیارد تومان رسیده است.
آیا این ایستگاه‌ها امکان خطا نیز دارند؛ برای مثال، سال گذشته هواشناسی پیش‌بینی بارش‌های سیل‌آسا را کرد؛ درحالی‌که این اتفاق رخ نداد؟!
بله، این ایستگاه‌ها کالیبره می‌شوند. از سوی دیگر، ال‌نینو و لانینا دو شرایط آب‌وهوایی متضاد در اقیانوس آرام هستند که بر آب‌وهوا در سراسر جهان تأثیر می‌گذارند. بررسی‌ها و پژوهش‌ها نشان می‌دهند وقتی ال‌نینو رخ می‌دهد، جنوب و جنوب‌غرب ایران با بارش‌های بسیار زیادی مواجه می‌شوند؛ اما متأسفانه این اتفاق رخ نداد. پیش‌بینی‌های بلندمدت در پژوهشکده اقلیم مشهد و همچنین سازمان هواشناسی انجام می‌شود.
خود اداره هواشناسی وظیفه پژوهش ندارد؟
به‌صورت محدود تحقیقات انجام می‌دهد.
شما اشاره کردید که سناریوهای بلندمدت را بررسی می‌کنید. اکنون سناریوی معتبری که دررابطه‌با وضعیت اصفهان وجود دارد، چیست؟
داده‌ها می‌گویند زمین در حال گرم‌شدن بوده و تغییرات اقلیمی در حال وقوع است. این موضوع باعث شده است در مناطق خشک، خشک‌سالی‌های شدیدتر و در مناطق مرطوب، آب‌وهوای مرطوب‌تری را مشاهده کنیم. ایران در عرضی قرار دارد که در آن فرونشست هوا رخ می‌دهد. این موضوع باعث می‌شود به‌سمت کم‌بارشی و خشک‌سالی‌های شدید حرکت کنیم؛ در اصفهان نیز این موضوع مشاهده می‌شود و استان در حال حرکت به‌سمت خشک‌سالی‌های شدید
است.
اکنون شهرداری‌ها در برخی از مناطق شهرها اقدام به صدور مجوز بلندمرتبه‌سازی می‌کنند؛ این موضوع بر جریان گردش هوا مؤثر است. آیا هواشناسی به این مسئله ورود می‌کند؟
خیر، هواشناسی ارگان نظارتی نیست؛ اما باتوجه‌به اینکه ارگان‌های زیادی درگیر آلودگی هوا هستند، هواشناسی هم دراین‌باره اقدام به ارائه مشاوره و کمک می‌کند؛ ضمن اینکه به طرح توسعه شهری نیز یاری می‌رساند. به‌طورکلی، هواشناسی در اصفهان دو سیاست کلان دارد: اول، توسعه ایستگاه‌ها و نگهداری و توسعه آن‌ها و دوم، توسعه هواشناسی کاربردی در استان. در همین راستا، هواشناسی اکنون ایستگاه‌های تخصصی مثل ایستگاه کشاورزی در کبوترآباد و نجف‌آباد دارد که کمک بسیاری به کشاورزان می‌کند.
قدیمی‌ترین داده‌هایی که از هواشناسی وجود دارد متعلق به چه زمانی است؟
اولین‌داده‌ها متعلق به کنسولگری روسیه بوده است. باید توجه داشت که دما، استاندارد جهانی دارد؛ برای همین است که بین دمای واقعی و دمای احساسی تفاوت وجود دارد. هواشناسی دما را مطابق با استاندارد جهانی اندازه‌گیری‌کرده و استاندارد جهانی ملزم می‌کند که دماسنج درون جعبه اسکرین، بدون تأثیر مستقیم تشعشع خورشید و در مکانی خارج از عوامل تأثیرگذار محیطی مانند آلودگی‌ها، حرکت خودروها، فضای سبز، قرارگرفتن در مجاورت کولر و… باشد. قطعا دمایی که بدن احساس می‌کند، با دمای گزارش‌شده متفاوت است. دمایی که هواشناسی اعلام می‌کند با دماسنج استاندارد اندازه‌گیری می‌شود؛ اما دمای احساسی بدن به میزان رطوبت، قرارگرفتن فرد در معرض اشعه مستقیم آفتاب، نوع پوشش، میزان سرعت باد و عوامل دیگر بستگی دارد.
