گفت‌‌وگو با حاج احمد اسامی، هنرمند معرق و معتمد محله کوی امام

از کسوت معلم تا هنر معرق

تابلوهای کوچک و بزرگ را چیده است به‌ردیف در مغازه‌اش؛ تابلوهایی که هرکدام اثر یک هنرمند نقاش را به تصویر کشیده و با هنر دست حاج‌احمد زیباتر شده است. حاج احمد اسامی، معتمد و پیشکسوت هنرمند کوی امام که در هنر معرق دستی بر آتش دارد، مهمان این شماره ویژه‌نامه «هم‌محله» است. مغازه‌اش کوچک است و در همین مغازه کوچک تابلوهای زیبایی هنرمندانه خلق شده.

تاریخ انتشار: ۱۱:۲۸ - سه شنبه ۷ مرداد ۱۴۰۴
مدت زمان مطالعه: 4 دقیقه
از کسوت معلم تا هنر معرق

به گزارش اصفهان زیبا؛ تابلوهای کوچک و بزرگ را چیده است به‌ردیف در مغازه‌اش؛ تابلوهایی که هرکدام اثر یک هنرمند نقاش را به تصویر کشیده و با هنر دست حاج‌احمد زیباتر شده است. حاج احمد اسامی، معتمد و پیشکسوت هنرمند کوی امام که در هنر معرق دستی بر آتش دارد، مهمان این شماره ویژه‌نامه «هم‌محله» است. مغازه‌اش کوچک است و در همین مغازه کوچک تابلوهای زیبایی هنرمندانه خلق شده.

حاج احمد آثار هنرمندان بزرگی مثل استاد فرشچیان را دوباره در قالب یک هنر دیگر به تصویر می‌کشد. به دیوار مغازه تابلو زیبای «شام آخر» داوینچی در قالب معرق و مینیاتور آدم را میخکوب می‌کند. او هنرش را به موزه آستان قدس و شیخ بهایی هم ارسال کرده است.

آثار این هنرمند تلفیقی از چند هنر است که به زیبایی بر تابلوها نگاشته و حک ‌شده. اسامی حالا جزو هنرمندانی است که در کوی امام بنام است و همه او را می‌شناسند. او دلش را گره می‌زند به هنر و می‌نشیند روبه‌روی ما تا از مشقات زندگی هنرمندان با ما سخن بگوید. اسامی میناکاری و نقاشی را بسیار دوست داشته و همین علاقه‌مندی باعث شده تا هنر معرق را که تلفیقی از این دو هنر است ادامه دهد.

به‌خاطر علاقه‌‌ام به چوب رفتم سمت معرق

احمد اسامی، هنرمند معرق‌کار محله کوی امام، متولد ۱۳۲۳ در شهر اصفهان است. او در رشته کارشناسی ریاضی تحصیل ‌کرده و دبیر بازنشسته است. اسامی در گفت‌وگو با «هم‌محله» می‌گوید: پس از پیمودن تحصیلات دانشگاهی و تدریس در دبیرستان‌ها، به علت مشکلات در تارهای صوتی و اختلال در صدا و صوت مجبور شدم دو سال آخر خدمتم صحبت نکنم. بعد از بازنشستگی به هنر رو آوردم. میناکاری و نقاشی را خوب می‌دانستم؛ اما چون در دوران سربازی در شمال کشور با صنعت چوب آشنا شده بودم، هنر معرق چوب را آغاز کردم. تولیداتم حاصل تلفیق چند هنر خاتم، معرق، صدف کاری و مینیاتور است. من تلاش کردم در هنر معرق‌کاری ابتکار به خرج بدهم و روشی نو را در پیش بگیرم.

او به تابلو «حضرت ابراهیم» اثر استاد فرشچیان که مراحل آخرش را طی می‌کرد، اشاره و اضافه می‌کند: من در این هنر هفت‌رنگ مختلف چوب را روی‌هم می‌گذارم و برش‌کاری می‌کنم. در تابلو نقاشی حضرت ابراهیم از هنرهای مختلف استفاده شده و چوب عناب، افرا، گردو و چوب‌های دیگر در رنگ‌های مختلف کار شده است. اول روی برگ کالک عکس کار را می‌کشیم و بعد آن را روی چوب برش می‌دهیم و به‌صورت پازل روی چوب ام‌دی‌اف چیده و پرس می‌شود. بعد از آن چسب‌کاری و رنگ‌آمیزی می‌شود.

او ادامه می‌دهد: من برای چهره‌ها از هنر مینیاتور استفاده می‌کنم. خودم چهره‌ها را می‌کشم. فقط این تابلو و شام آخر چهره‌ها اثر آبرنگ استاد شعرباف است.

حاج احمد در گذشته شاگردان زیادی داشته؛ اما اوضاع بد اقتصادی و کرونا که دو عزیزش را گرفته، دل‌ودماغی برایش نگذاشته و حالا تنها توی یک زیرزمین آثارش را خلق می‌کند.

ارزش هنر معرق شناخته نمی‌‌‌شود

این هنرمند محله می‌گوید: تابلوهای معرق‌ زمان می‌برد و حرفه معرق و مینیاتور هزینه‌بردار است؛ اما ارزش کار کم است و قیمت واقعی پرداخت نمی‌شود. ما قیمت زیادی برای کارهایمان تعیین نمی‌کنیم؛ با این حال همین هم خریدار زیادی ندارد و هنر تشخیص داده نمی‌شود و ارزش کار مشخص نمی‌شود.

حاج احمد سری از افسوس تکان می‌دهد و می‌گوید: تابلوی جدیدی از هنر معرق با سبک خودم تولید کردم که در ایران و دنیا بسیار جالب و ارزشمند است و در نمایشگاه‌ها و موزه‌ها از آن استفاده شد. اسامی خاطرنشان می‌کند: مکانی که در آن فعالیت دارم قبلا به‌صورت کارگاه بزرگ‌تری بود که ده تا کارگر داشتم؛ اما به علت کسادبودن بازار و درآمد کم مردم و بیماری کرونا و کهولت سن کارم را محدود کردم و در حال حاضر فقط هنر معرق چوب را ادامه می‌دهم.

او در کنار هنرش تلاش‌های فرهنگی زیادی در محله داشته و از مسئولان منطقه 6 شهرداری اصفهان درخواست می‌کند برای ساخت مسجد و یک مرکز فرهنگی در محله کوی امام اقدام کنند.

این هنرمند پیشکسوت محله کوی امام تأکید می‌کند: در این محله هیچ‌گونه مجموعه فرهنگی وجود ندارد؛ بنابراین هنرمندان مکانی برای اجرای برنامه‌های تخصصی ندارند.

در کوی امام جایی برای هنرمندان نیست

حاج احمد معتقد است که هنرمندان در محله کوی امام اصفهان می‌توانند چند بعد مختلف داشته باشند و بسته به زمینه و شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی منطقه این توانایی‌ها متغیر است.

اسامی ادامه می‌دهد: کمبود فضای مناسب برای فعالیت هنری یکی از این معضلات است. در بسیاری از مناطق شهری از جمله کوی امام، هنرمندان فضای مناسب و اختصاصی برای خلق آثار هنری و برگزاری نمایشگاه یا کارگاه ندارند.

او نبود حمایت مالی و عدم امکانات را یکی دیگر از معضلات می‌داند و تصریح می‌کند: نبود حمایت مالی، سرمایه‌گذاری کم یا نبود تسهیلات برای خرید مواد اولیه و تجهیزات هنری از مشکلات عمده هنرمندان در این محله است.

دیده نشدن هنرمندان و فقدان بازار فروش محصولات از نظر حاج احمد مهم‌ترین مشکلات هنرمندان محله کوی امام است. هنرمندان در محله‌ها ممکن است به دلیل محدودبودن دسترسی به بازار هنر، گالری‌ها و مراکز فرهنگی، آثارشان کمتر دیده شود و فرصت فروش محدود داشته باشند.

اسامی با اشاره به مشکلات فرهنگی و اجتماعی در محله‌ها بیان می‌کند: گاهی باورهای سنتی، عدم استقبال جامعه محلی یا نگاه‌های منفی نسبت به برخی هنرها می‌تواند موجب محدودیت در فعالیت‌های هنری شود.

به نظر او نبود آموزش و امکانات آموزشی مناسب، فقدان دوره‌ها، کارگاه‌ها و آموزش‌های تخصصی هنری در منطقه می‌تواند مانع رشد و پیشرفت هنرمندان باشد. همچنین مشکلات شهری و زیرساختی، مشکلاتی مانند کمبود روشنایی، امنیت پایین، نبود حمل و نقل مناسب یا مشکلات شهری دیگر هم ممکن است بر فعالیت هنرمندان تأثیرگذار باشد.