متهمان فشارخون بالا

به گزارش اصفهان زیبا؛ افزایش فشارخون از بیماری‌هایی است که در حال گسترش است؛ به همین منظور در این زمینه نظر دکتر محمود باباییان، متخصص طب ایرانی و مدرس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان را جویا شدیم تا برای شما بازگو کنیم.

فشارخون به فشاری که توسط خون به جدار عروق وارد می‌شود گفته می‌شود.

 زمانی که فشارخون بالایی یا سیستولیک فردی بیشتر از 139 میلی‌متر جیوه یا فشارخون پایینی یا دیاستولیک بیشتر از 89 میلی‌متر جیوه باشد، در این صورت به حالت مرضی افزایش فشارخون یا هیپرتانسیون گرفتار شده است.

عوارض

پرفشاری خون، عامل خطر مهم برای ایجاد سکته‌های قلبی و مغزی است. در بررسی‌ها مشخص شده است که پرفشاری خون، سومین عامل مرگ در جهان است.

بسیاری از مردم تا مدت‌ها از بیماری خود بی‌اطلاع‌اند که این امر موجب می‌شود برخی از بیماران با عوارض ناشی از پرفشاری خون مانند تصلب شرایین، نارسایی قلب، مشکلات کلیوی، مشکلات بینایی و… مراجعه کنند؛ لذا لازم است افراد با کنترل مرتب فشارخون خود به صورت دوره‌ای از فشارخون خود مطلع شوند.

عوامل بروز فشارخون

عوامل مختلفی در ایجاد افزایش فشارخون مانند وراثت، مصرف نمک زیاد، استرس، چاقی، دیابت زمینه‌ای، مشکلات عروقی زمینه‌ای، مصرف سیگار و قلیان، اختلالات خواب و بیماری‌هایی مانند اختلالات کلیوی، غدد تیروئید و فوق کلیه و… مشارکت دارند.

در طب ایرانی یا طب‌سنتی، با گنجینه چندهزارساله خود، بیماری که بتوان آن را با علائم پرفشاری خون مطابقت داد، مرض «امتلا» است. امتلا شامل انباشت مواد طبیعی یا غیرطبیعی در مجاری و عروق بدن است؛ البته علل دیگری مانند اختلالات قلبی، کلیوی، کبدی، روحی‌روانی، چاقی شدید، خشکی و سفتی دیواره عروق و… می‌تواند موجب علائمی مشابه پرفشاری خون مانند سردرد شدید، تاری دید، سرگیجه و گیجی، قرمزی چهره، خون‌ریزی بینی و… شود.

یکی از مواردی که در طب ایرانی بر آن تأکید می‌شود، نقش گازها و تجمع آن در بدن است که در ایجاد بیماری‌های مختلفی همچون دردهای عضلانی، سردردها و افزایش فشارخون و… دخالت دارد (گاز در منابع طب ایرانی به عنوان ریح آورده شده است). یکی از دستگاه‌های مهم بدن در تولید ریح، دستگاه گوارش است؛ لذا در این طب به نقش سلامت دستگاه گوارش در پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها تأکید فراوان شده است.

نکته مهم، علل دارویی ایجادکننده پرفشاری خون است. مصرف برخی از گیاهان دارویی مانند سورنجان، کندش، شیرین‌بیان، علف‌چای و جینسینگ ممکن است موجب افزایش فشارخون شود.

راهکارهای درمان

برای مدیریت درمان بیماری افزایش فشارخون از منظر طب ایرانی، اصلاح سبک‌زندگی بیماران اهمیت فراوانی دارد. سبک‌زندگی یا شش اصل ضروری سلامت در طب ایرانی شامل هوای سالم، مدیریت خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، داشتن خواب کافی، ورزش معتدل، کنترل حالات روحی و دفع مواد زائد و حفظ مواد ضروری بدن به روش درست و اصولی مانند تعریق مناسب و رفع یبوست است.

در کنترل فشارخون، رعایت آداب صحیحِ خوردن و آشامیدن، مقدار و کیفیت غذای مناسب، مصرف نان سبوس‌دار خوب تهیه‌شده، بهره‌مندی از سبزی‌ها به میزان کافی و خوردن مواد غذایی مقوی قلب مانند غذاهای آب‌پز، تخم‌مرغ آب‌پز نیم‌برشت، سیب، به، انار، گلابی، آلبالو، کیوی، زالزالک، زغال اخته و… توصیه می‌شود؛ همچنین توصیه می‌شود از مصرف مواد غذایی حاوی نمک و مولد سودا مانند خیارشور، ترشی شور، غذاهای نمک‌سود، غذاهای دودی، رب و سس گوجه، غذاهای آماده، غذاهای کنسروشده، چیپس، پفک، انواع مغزهای شور، سوسیس و کالباس، زیتون‌پرورده و دوغ‌های موجود در بازار، خرما، سرخ‌کردنی‌ها، شیرینی‌های مصنوعی، فلفل، بادنجان، تن ماهی، گوشت گاو و غذاهای نفاخ خودداری شود.

برای بهترکردن طعم غذا باید از چاشنی‌هایی مانند آب‌لیموی طبیعی، آب نارنج، رب نارنج، رب به، رب سیب، رب انار، تمرهندی، زرشک، سماق و یا آبغوره طبیعی کم‌نمک استفاده کرد.

توصیه می‌شود پرتقال، کیوی، موز، طالبی، گرمک، خربزه، زردآلو، شلیل، انار و خرمالو به علت داشتن پتاسیم زیاد در رژیم غذایی افراد مبتلا به افزایش فشارخون گنجانده شود؛ اما نکته مهم این است که در بیماران کلیوی و مصرف‌کننده برخی از داروهای قلبی و مدر خاص، جهت تعیین مقدار مصرف پتاسیم با پزشک باید مشورت صورت گیرد.

ورزش مناسب و معتدل در سرلوحه پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی‌ و عروقی، به‌ویژه پرفشاری خون است. ورزش منظم و مستمر، به‌خصوص پیاده‌روی تأثیر بسزایی در کنترل فشارخون افراد دارد. اگر شخصی نتواند به علتی ورزش انجام دهد، روش‌های دیگری تقویت‌کننده عضلات و دافع مواد سمی همچون ماساژهای مناسب کمر و ماساژ نقاط رفلکسی کف پا کمک‌کننده است.

استفاده از داروهای گیاهی ساده و ترکیبی متفاوت جایگاه ویژه‌ای در کنترل فشارخون دارد. داروهای مختلف گیاهی مانند گشنیز، سیر، زیتون، چغندر، مرزه، کیوی، بادام درختی، آب انار، انگورقرمز، کیالک، بهارنارنج، گل‌گاوزبان و سنبل‌الطیب و… بر اساس کیفیت بیماری و مزاج کلی بیماران و مزاج دارو تحت نظر پزشک حاذق متخصص طب ایرانی یا دوره‌دیده تجویز می‌شود.

استفاده از رایحه‌درمانی و استشمام بوهای خوش‌ بر اساس مزاج و حالات بیماران از موارد دیگر درمانی کمک‌کننده به بهبود پرفشاری خون است؛ همچنین با صلاح‌دید پزشک متخصص و در نظر گرفتن شرایط مختلفی همچون سن، فصل، بارداری، شیردهی، قاعدگی، توان بیمار، کم‌خونی و مصرف داروهای دیگر توسط بیمار، اعمال یداوی مانند فصد، حجامت، زالو و استفاده از آبزن‌های مناسب در درمان مؤثر و مفید واقع می‌شوند.

در پایان متذکر می‌شوم که به منظور بهره‌مندی از روش‌های مختلف پیشگیری و درمان پرفشاری خون و کاهش عوارض دارویی، هزینه‌ها و عوارض بیماری به کمک مکتب طب ایرانی بیماران باید به مراکز معتبر تخصصی دانشگاهی طب ایرانی و یا پزشکان دوره‌دیده تحت نظر وزارت بهداشت و درمان مراجعه کرده و از مراجعه به افراد فاقد صلاحیت و بدون مجوز خودداری کنند.