هواپیمای مسافربری اوکراینی بامداد هجدهم دی ماه 1398 (8 ژانویه 2020) از تهران عازم کی‌اف بود و در اولین ثانیه های پرواز در آسمان فرودگاه امام خمینی مورداصابت دو موشک پدافند به فاصله ۲۶ ثانیه قرار گرفت و همه ۱۷۶ نفر سرنشین آن با سقوط این هواپیما جان باختند.
در ابتدا مقامات کشور نقص فنی را عامل اصلی سرنگونی هواپیمای اوکراینی اعلام کردند. اما سرانجام شنبه، ۲۱ دی‌ماه همان سال، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌صورت رسمی مسئولیت این اتفاق را بر عهده گرفت و علت آن را بروز خطای انسانی اعلام کرد.
روز گذشته در سومین سالگرد سقوط این هواپیما، سخن‌گوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به ارائه توضیحاتی درباره آخرین وضعیت رسیدگی به این پرونده در دادگاه پرداخت و از غرامت به بازماندگان این حادثه گفت.
ابوالفضل عمویی با اشاره به برگزاری دادگاه مقصران حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی تصریح کرد: «باید برای تشکیل دادگاه گزارشی توسط دادستانی تهیه می شد که بر اساس آن هم جلسات اولیه دادگاه برگزار شد.
در حال حاضر همچنان روند برگزاری دادگاه در جریان است که در آن بحث های حقوقی مطرح می شود، وکلای قربانیان همچنین امکان حق‌خواهی داشته و جلسات دادگاه پیگیری می شود.
پرونده ۱۰نفر از کسانی که قصور داشتند، مورد رسیدگی قرار گرفته که امیدوارم با پیگیری های صورت گرفته نتایج دادگاه در یک روند حقوقی دقیق به دست آید.»
او با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی تلاش کرده است تعهدات حقوقی خود را انجام دهد، افزود: «در وهله اول براساس کنوانسیون‌های حقوقی هوانوردی، موظف به ارائه گزارشی از این حادثه به ایکائو بودیم که این کار در عرض ۱۰ماه انجام شد. مدتی که نسبت به متوسط مواردمشابه کوتاه‌تر است.»
عمویی همچنین از پرداخت غرامت 150هزار دلاری برای هر یک از قربانیان این حادثه خبر داد؛ مبلغی که بر مبنای کنوانسیون شیکاگو و کار کارشناسی صورت‌گرفته تعیین شده و در موارد مشابه بین‌المللی بوده است.
در ادامه به بهانه سومین سالگرد سانحه هواپیمای 752 مروری خواهی داشت بر پنج دادگاه از پرونده این سقوط که اولین آن در 30 آبان سال 1400 و پنجمین دادگاه نیز در 28 آذر سال جاری برگزار شد.
دادگاه 30 آبان 1400
این دادگاه اولین دادگاه رسیدگی به پرونده سانحه پرواز PS752 اوکراین با حضور متهمان، شکات، خانواده جان‌باختگان و وکلای آن‌ها بود که به ریاست ابراهیم مهرانفر در دادگاه نظامی استان تهران برگزار شد.
در ابتدای جلسه دادگاه، قاضی اعلام کرد که در جریان رسیدگی به این پرونده، متعاقب صدور کیفرخواست ازسوی دادسرای نظامی تهران و ارسال پرونده به دادگاه نظامی و ارجاع به این شعبه دادگاه، همه مقررات آیین دادرسی کیفری لحاظ شد و هیئت دادگاه پرونده را آماده رسیدگی دانستند و جلسه دادگاه و وقت رسیدگی به تمامی اولیای‌دم ابلاغ و به آن‌ها اعلام شد که می‌توانند در صورت تمایل در جلسات دادرسی حضور به‌هم رسانند و نسبت به طرح شکایت خود اقدام کنند.
قاضی در ادامه بیان کرد: تأکید دادگاه بر رعایت اصول دادرسی منصفانه و رسیدگی عادلانه، شفاف، صریح و قاطع به پرونده حاضر است.
در ادامه آن جلسه دادگاه، با دستور قاضی فصل اول کیفرخواست قرائت شد. دادگاهی که ده متهم از رده‌های نظامی مختلف در آن حضور داشتند. نماینده دادستان در جریان قرائت کیفرخواست، با ذکر اسامی شکات، خلاصه شکایت و اظهارات شاکیان را مطرح کرد.
او در ادامه قرائت اظهارات شاکیان پرونده، به بیان درخواست‌های آن‌ها پرداخت و گفت: تحقیقات جامع و بی‌طرفانه دادسرای نظامی برای کشف حقیقت و شناسایی عوامل و اشدمجازات براساس نوع مسئولیت آن‌ها، تعقیب افراد و عواملی که با عدم‌اقدام مناسب بعد از وقوع حادثه باعث اخلال در کشف حقیقت شده‌اند، شناسایی و تعقیب و مجازات کسانی که اقدام به سرقت اشیای جان‌باختگان کرده‌اند، موردتوجه بوده است.
در اثنای قرائت کیفرخواست، برخی از اولیای‌دم جان‌باختگان سانحه هواپیمای اوکراینی و تعدادی از وکلای آن‌ها به بیان نقطه‌نظرات خود در باب فرآیند دادرسی پرداختند و اظهار داشتند که پرونده به سبب اینکه پس از اعلام‌نظر کارشناسی به شکات و وکلای آن‌ها ابلاغ نشده واجد نقص است.
قاضی در این بخش خطاب به شکات و وکلای آن‌ها تصریح کرد: این ایراد شما وارد است و دادگاه به همین دلیل بخشی از پرونده را برای رفع نقص به دادسرا ارجاع داده است.
قاضی همچنین در پاسخ به ادعای برخی از وکلای اولیای‌دم جان‌باختگان که معتقد بودند تنها کیفرخواست را قرائت کرده‌اند و موفق به مطالعه مجلدات پرونده نشده‌اند، گفت: دادگاه در جریان دودوره ۱۰روزه به شکات و وکلای آن‌ها وقت داد تا ایرادات خود به نواقص پرونده را اعلام کنند و در موارد دیگر نیز به وکلای جان‌باختگان ابلاغ شد که برای مطالعه پرونده به شعبه دادگاه مراجعه کنند که اگر این کار را نکرده‌اند، نمی‌توان این امر را ناشی از کوتاهی دادگاه دانست.
در بخش اول کیفرخواست نماینده دادستان نظامی تهران گفت: ۱۰۳نفر از اولیای دم ضمن مراجعه به دادسرا یا مراجعه وکلایشان، شکایت خود را تنظیم کردند.
دادگاه 7 آذر 1400
دومین جلسه دادگاه رسیدگی به سانحه پرواز 752 اوکراین نیز یک‌هفته پس از اولین رسیدگی به این پرونده به ریاست قاضی ابراهیم مهرانفر در دادگاه نظامی استان تهران برگزار شد.
در نخستین جلسه رسیدگی، فصل اول کیفرخواست متهمان پرونده قرائت و در خلال آن اسامی شکات، خلاصه شکایت و اظهارات شاکیان ایراد شد. کیفرخواست پرونده رسیدگی سانحه پرواز ۷۵۲ اوکراین، اتهام چهار نفر را قتل غیرعمد و بقیه را سهل‌انگاری در انجام وظیفه خوانده است.
این دادگاه با حضور ده‌متهم از رده‌های نظامی مختلف با داشتن پنج‌وکیل و جمعی از خانواده‌های درگذشتگان این سانحه به‌عنوان شاکیان پرونده که 19وکیل کار دفاع از آن‌ها را به‌عهده گرفته‌اند، برگزار شد.
در دومین جلسه دادگاه، قاضی مهرانفر اظهار کرد: در پایان جلسه قبلی دادگاه که در هفته قبل تشکیل شد، تعدادی از اولیای دم و وکلای شکات به نمایندگی از سایر شاکیان پرونده در جلسه‌ای با حضور هیئت قضایی شرکت کردند و در آن جلسه مقرر شد که ادامه کیفرخواست در این جلسه قرائت شود و پس از آن یک مهلت مقتضی و مناسب به شکات پرونده و وکلا داده شود تا ایرادات خود را به پرونده و نظر کارشناسی بیان کنند.
او گفت: قرار است ابلاغ کارشناسی ازسوی دادسرا درمورد پرونده حاضر صورت گیرد و متعاقب آن فرآیندهای قانونی لازم انجام پذیرد.
پس از آنکه با دستور قاضی، نماینده دادستان برای قرائت ادامه کیفرخواست در جایگاه حاضر شـد، شکات و اولیای‌دم اعلام کردند که ابتدا باید نقص پرونده رفع شده و پس از آن کیفرخواست قرائت شود.
این اظهارات شکات در حالی بود که قاضی مهرانفر به آن‌ها متذکر شد که به موجب تشریفات قانونی دادگاه، ابتدا باید کیفرخواست قرائت شود و پس از آن، استماع نظرات شکات صورت گیرد.
رئیس دادگاه در پاسخ به این اظهارات شکات و اولیای‌دم که معتقد بودند دادگاه بر اساس کیفرخواست صادره از ناحیه دادسرا عمل خواهد کرد، گفـت: دادگاه یک‌مرجع بی‌طرف و عادل است و الزامی به قبول کیفرخواست صادره ندارد و پس از قرائت کیفرخواست و انجام بررسی‌های لازم، ممکن است رأی به رد مندرجات کیفرخواست دهد.
قاضی مهرانفر یادآور شد: بخش مربوط به منع پیگرد در پرونده حاضر ازسوی دادگاه واجد نقص دانسته شده و برای رفع ایراد به دادسرا عودت داده شده است؛ همچنین در خلال آن جلسه، برخی از شکات نسبت به نحوه جزئیات اطلاع‌رسانی صورت‌گرفته از جلسه نخست دادگاه، انتقاداتی را مطرح کردند.
دادگاه 24 آذر 1401
پنجشنبه، ۲۴ آذر، سومین جلسه رسیدگی به پرونده سقوط هواپیمای اوکراینی برگزار شد. پیش از این و طی دوجلسه قبلی دادگاه، شکات و وکلای آن‌ها اشکالاتی به مرحله تحقیقات و نظرات کارشناسی موجود در پرونده گرفته بودند که قاضی ابراهیم مهرانفر با وارد دانستن این اشکالات، پرونده را برای رفع برخی نواقص به دادسرا برگرداند که پس از رفع آن اشکالات دادگاه برگزار شد.
در آن دادگاه ۱۰متهـم از رده‌های نظامی مختلف حضور داشتند. در ابتدای جلسه دادگاه، قاضی بیان کرد: دادگاه بر این باور و مصمم است تا برابر اصول دینی و قانونی که حاکم بر آیین دادرسی کیفری است، دادرسی عادلانه و منصفانه‌ای داشته باشد.
او گفت: طی فرآیند تشکیل پرونده و بررسی آن، محتوای پرونده در اختیار وکلای شاکیان و متهمان بوده و آن‌ها از نزدیک در جریان موضوع هستند و پرونده را مطالعه کردند.
در ادامه جلسه قاضی مهرانفر از نماینده دادستان خواست تا با حضور در جایگاه، کیفرخواست متهمان پرونده سانحه سقوط هواپیمایی ۷۵۲ کشور اوکراین را قرائت کند.
پس از قرائت کیفرخواست از سوی نماینده دادستان و تفهیم اتهامات به متهمان پرونده، قاضی مهرانفر با دعوت از شاکیان پرونده به جایگاه، از آن‌ها خواست تا درخصوص پرونده صحبت و درخواست‌های خود را در دادگاه مطرح کنند.
تعدادی از شاکیان با حضور در جایگاه ضمن بیان مطالب خود، خطاب به رئیس جلسه دادگاه عنوان کردند: از ریاست این دادگاه می‌خواهیم با قاطعیت رأی صالح و قاطعی صادر شود.
پس از حضور شکات و برخی از وکلای آن‌ها در جایگاه و بیان سخنانشان که حدود چهارساعت به طول انجامید، سومین دادگاه این پرونده پایان یافت.
دادگاه 26 آذر 1401
چهارمین جلسه رسیدگی به پرونده سقوط هواپیمای 752 در روز 26 آذر سال جای با حضور متهمان، وکلای متهمان، وکلای جان‌باختگان و نماینده دادستان و با ارائه دفاعیات متهم ردیف اول برگزار شد.
در این دادگاه ده‌متهم از رده‌های مختلف نظامی حاضر بودند و قاضی مهرانفر با دعوت از وکلای شاکیان پرونده به جایگاه، از آن‌ها خواست تا درخصوص پرونده صحبت و نقطه‌نظراتشان را در دادگاه مطرح کنند که شش‌نفر از آن‌ها نیز با حضور در جایگاه به ایرادنظرات خود پرداختند.
سپس متهم ردیف اول به جایگاه فراخوانده شد و توضیحاتی را درباره روز حادثه و نحوه عملکرد خود بیان کرد. در جریان جلسه متهمان دیگر پرونده هم به بیان توضیحاتی پرداختند.
این جلسه دادگاه نیز حدود چهارساعت به‌طول انجامید و قاضی مهرانفر با اعلام زمان بعدی در تاریخ 28آذر ختم جلسه را اعلام کرد.
دادگاه 28 آذر 1401
صبح روز دوشنبه ۲۸ آذر، پنجمین جلسه رسیدگی به پرونده سقوط هواپیمای ۷۳۷ اوکراینی با حضور متهمان، وکلای متهمان، شکات، خانواده جان‌باختگان، وکلای خانواده جان‌باختگان و نماینده دادستان به ریاست قاضی ابراهیم مهرانفر در دادگاه نظامی استان تهران، برگزار شد.
قاضی مهرانفر در این جلسه بیان کرد: دادگاه به‌عنوان یک مرجع بی‌طرف در حال طی مراحل دادرسی است. او خطاب به وکلا و خانواده جان‌باختگان عنوان کرد: تمام دلایل و مدارک ارائه‌شده را استماع و بررسی می‌کنیم و قطعا به تمام موارد توجه می‌شود.
قاضی با بیان اینکه دادگاه اصل بی‌طرفی را رعایت خواهد کرد، گفت: در راستای کشف حقیقت با هیچ‌کس تعارف نداریم و هرکجا لازم باشد از فرد و یا مسئولی سؤال شود این کار را خواهیم کرد.
او در ادامه عنوان کرد: مطلعان، کارشناسان و متخصصان‌امر درصورت ضرورت به دادگاه دعوت خواهند شد. قاضی مهرانفر با اشاره به اظهارات متهم ردیف اول در جلسه چهارم دادگاه گفت: اظهارات متهم در جلسه گذشته در حدتوضیحات اولیه بوده و سؤالات بسیاری باقی مانده است که باید از سایر متهمان پرسیده شود و آن‌ها نیز باید پاسخگو باشند.
در پنجمین جلسه، یکی از وکلای جان‌باختگان با دعوت قاضی در جایگاه قرار گرفت و نظرات و نکات خود درباره پرونده را بیان کرد. همچنین هشت‌نفر از اولیای دم جان‌باختگان با حضور در جایگاه، اظهارات خود را مطرح کردند.
این جلسه دادگاه نیز همچون جلسات گذشته حدود چهار ساعت به‌طول انجامید.
