به گزارش اصفهان زیبا؛ در زمانه‌ای که رساندن شهرها به مرتبه «هوشمندی» و بهره‌مندی از کارکردهای هوشمندانه مدیریت شهری در میان طرح و برنامه‌های متولیان اداره شهرها در جهان جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده است، بررسی منابع علمی و دانشگاهی در این زمینه بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.
از آنجایی که مدیریت شهری اصفهان نیز چند سالی است درصدد هوشمندسازی این کلان‌شهر برآمده و اقدامات مختلفی را در حوزه‌های متنوعی مانند خدمات شهری، حمل و نقل عمومی و… در دستور کار قرار داده است، مرور و مطالعه منابع و داده‌های علمی به عنوان شرطی لازم برای تحقق اهداف و برنامه‌های موجود در این زمینه شناخته می‌شود.
آنچه در ادامه می‌آید، مروری است بر مقاله‌ای علمی با عنوان «ارزیابی میزان تأثیرپذیری رشد شهر هوشمند از پارامترهای اقتصادی و اجتماعی (مطالعه موردی) شهر اصفهان» که ساجده کریمی کندزی، استادیار و عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر آن را به رشته تحریر درآورده است.
رشد شهر هوشمند در سایه مؤلفه‌های اقتصادی و اجتماعی
یکی از موضوعات مورد تأکید در این مقاله، وابستگی ایجاد و رشد شهر هوشمند به مؤلفه‌های اقتصادی و اجتماعی است.
نویسنده ضمن اشاره به نظرات و ایده‌های مختلف برخی از محققان و پژوهشگران حوزه شهر درخصوص تأثیر مؤلفه‌هایی مانند رشد سریع اینترنت و تغییر کسب‌و‌کارها در جهان، وابستگی امور زیست محیطی به هوشمندی شهر، توسعه اقتصادی، آگاهی‌بخشی به شهروندان درباره مفهوم و کارکردهای شهر هوشمند، در جایی می‌نویسد که شهر اصفهان علی‌رغم برخورداری از ظرفیت‌های قابل توجه در حوزه‌های گردشگری، صنعتی، اقتصادی و…، چنان که باید و شایسته است در حوزه رشد و توسعه شهری متناسب با الگوهای علمی گام برنداشته و اموری مانند مهاجرت‌های بی رویه، افزایش جمعیت نامتناسب با بافت و ظرفیت‌های زیست‌محیطی و… طی دهه‌های اخیر، مشکلات قابل توجهی را برای این شهر ایجاد کرده است.
او در جای دیگری به نقل از یکی از پژوهشگران می‌نویسد: «مسئله شهر هوشمند با توجه به رشد جمعیت در شهرها و نقش اصلی آن‌ها در ابعاد اقتصادی و اجتماعی در سراسر جهان به اثرات شهرها بر محیط زیست اشاره دارد.»
در ادامه از افزایش جمعیت بی‌رویه به عنوان عاملی برای به نابودی کشاندن ظرفیت‌های شهر یاد می‌کند و تأکید دارد که امروزه شهرهای هوشمند در جهان عمدتا بر مسائل مربوط به انرژی و پایداری شهرها تمرکز کرده‌اند.
شهر هوشمند و صرفه‌جویی در پول و زمان
نویسنده در جای دیگری با تکیه بر دستاوردهای علمی در این زمینه می‌نویسد: «رشد هوشمند شهری سبب کاهش هزینه‌های اضافی (خطر تصادف و آلودگی‌های ناشی از تولید گازهای گلخانه‌ای به دلیل ازدحام ترافیک سواره)، منفعت‌رسانی به مردم محروم (بهبود دسترسی‌ها برای غیر رانندگان)، صرفه‌جویی در هزینه‌های خدمات عمومی (کاهش هزینه‌های خدمات فوریتی، پستی و…)، صرفه‌جویی در هزینه‌های مصرف‌کنندگان، حفظ فضاهای باز، خلق جوامع با قابلیت زندگی بیشتر می‌شود.»
در ادامه نیز اشاره می‌شود که: «رشد هوشمند شهر مشتمل بر ترکیبی از تجربه‌های برنامه‌ریزی، مقررات و توسعه بوده که از طریق شکل متراکم ساختمانی، توسعه میان فضاها و اعتدال در استانداردهای پارکینگ و خیابان باعث استفاده بهینه از زمین می‌شود.»
عدم ارائه مفهومی روشن از شهر هوشمند
اگر از شما به عنوان شهروندی که در یک کلان‌شهر سکونت دارد، درباره چیستی و مفهوم شهر هوشمند بپرسند، چه می‌گویید؟ آیا تصویر و تعریف واضح و روشنی از این پدیده در ذهن شما وجود دارد؟
در همین زمینه، نکته قابل توجه دیگری که در این نوشتار علمی به چشم می‌خورد، تأکید بر این موضوع است که علی‌رغم ادبیات گسترده درباره مفهوم شهر هوشمند، هنوز درک روشن و واضح و اجماع عمومی در این‌باره وجود ندارد و محققان حوزه‌های علمی مختلف محتوای متنوعی را پیشنهاد کرده‌اند.
این در حالی است که شهروندان، به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی و اثرگذار شهر هوشمند به شمار می‌روند و کم‌اطلاعی آن‌ها از روند تغییرات در شهر منجر به کندشدن این اقدامات و حرکات خواهد شد؛ چراکه شهر موجودی زنده و پویاست که در چرخه‌ای از زمان با تغییرات و تحولاتی متنوع روبه‌رو می‌شود و باید با تغییرات و تحولات آن همسو و همراه بود.
در بخش پایانی این مقاله در قالب نتیجه‌گیری چنین آمده است: «رشد هوشمند شهری در شهر اصفهان متأثر از متغیرهای اجتماعی و اقتصادی است؛ هرچند بهره‌برداری کامل از این شاخص‌ها به خوبی و همه‌جانبه صورت نگرفته است که در این میان نقش متغیرهای اقتصادی در رشد هوشمند شهری تأثیر بیشتری نسبت به متغیرهای اجتماعی داشته است.»
نویسنده در بخش دیگری می‌نویسد: «نتایج و بررسی‌های پژوهش نشان می‌دهد که کلان‌شهر اصفهان به لحاظ زیرساخت، تمام مؤلفه‌های شهر هوشمند را داراست و با توجه به داده‌ها و ارزیابی‌های انجام‌‌شده در بین مؤلفه‌های شهر هوشمند در اولویت اول باید به مؤلفه‌های اقتصاد هوشمند، زندگی هوشمند و مردم هوشمند و در اولویت دوم به مؤلفه‌های حکمرانی هوشمند، جابه‌جایی هوشمند و محیط‌زیست هوشمند اشاره کرد.»
او در پایان به ارائه چند پیشنهاد برای تسریع حرکت شهر اصفهان به سمت هوشمندی اشاره کرد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: تأمین امنیت سرمایه‌گذاری، ساده‌سازی، صراحت و ثبات در تصمیمات اقتصادی، ایجاد زیرساخت‌های لازم در راستای بهبود وضعیت شغلی و درآمدی شهروندان، برگزاری جلسات مدیران با مردم برای بیان مشکلات شهر و رسیدن به اجماع درباره برنامه‌های توسعه شهری، توسعه و گسترش امکانات آموزشی، افزایش سرانه آموزشی در مناطق حاشیه‌ای شهر و توسعه خدمات بهداشتی.
