به گزارش اصفهان زیبا؛ یک طرح بلاتکلیف؛ طرحی که مدت‌هاست موردانتقاد فعالان و دوستداران محیط‌زیست قرار گرفته و آن‌ها اجرایی شدن آن را برنمی‌تابند. ماجرا اما از چه قرار است؟
عبور چهار کیلومتر از طرح آزادراه کنارگذر شرق اصفهان از پارک ملی کلاه‌قاضی به‌منظور تکمیل کریدور شمال به جنوب کشور که مسئولان استانی راه‌وبیراه از آن سخن می‌گویند، به دغدغه فعالان حوزه محیط‌زیست تبدیل شده و آن‌ها را نگران سرنوشت این منطقه و همچنین گونه‌های حاضر در آن کرده است.
پارک کلاه‌قاضی اصفهان را همه می‌شناسند و کمتر اصفهانی است که از اهمیت ویژه این منطقه خبر نداشته و درباره‌اش نشنیده باشد. این پارک 47 هکتار است و گونه‌های گیاهی و جانوری عظیم و متنوعی را در خود جای داده است؛ گونه‌هایی که بعضی از آن‌ها در حال انقراض هستند.
در سال‌های اخیر، گونه‌های گیاهی موجود در این منطقه از گزند خشک‌سالی و قحطی آب در امان نبوده و همین هم به آن صدمه زده است؛ ضمن اینکه شکارچیان نیز از دیرباز تا به الان به این منطقه چشم داشته‌اند و بلای جان گونه‌های جانوری آن به‌ویژه آهوان بوده‌اند.
شیوع بیماری‌های واگیر و فعالیت‌های معدنی و تعارضات جاده‌ای هم بخش دیگری از مشکلاتی است که این پارک با آن مواجه است.
همه مشکلات پارک کلاه‌قاضی
حالا، اما علی‌رغم همه این معضلات و همچنین اهمیت ویژه پارک کلاه‌قاضی، عبور طرح آزادراه کنارگذر شرق اصفهان و اصرار بر اجرای آن به اعتقاد بسیاری از فعالان حوزه محیط‌زیست می‌تواند بیش‌ازپیش تیشه به ریشه این پارک ملی بزند و زیست گونه‌های آن را به خطر بیندازد.
بااین‌وجود، اما عبور آزادراه کنارگذر شرق از پارک ملی کلاه‌قاضی از همان ابتدا با اعتراض فعالان محیط‌زیست روبه‌رو شد و آن‌ها با راه انداختن کارزاری برای متوقف‌کردن این طرح، مخالفت خود را به‌طور صریح اعلام کردند.
این ماجرا با واکنش‌های رسانه‌ای تندوتیزی روبه‌رو شد و سبب شد سازمان محیط‌زیست با ابلاغ‌نامه‌ای، برای عبور مسیر آزادراه اصفهان-شیراز و کنارگذر شرق اصفهان از پارک ملی و پناهگاه حیات‌وحش کلاه‌قاضی مخالفت کند؛ هرچند تنها مدتی بعدازاین ماجرا، اجرای طرح به‌صورت چراغ خاموش به تأیید اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان رسید؛ اتفاقی که این بار هم با نقد و انتقادهای بسیاری روبه‌رو شد و صدای فعالان محیط‌زیست را درآورد؛ چراکه رضا اقتدار، مدیرکل وقت دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با «مهر» گفته بود: «تأییدیه استانی نمی‌تواند پروژه‌ای را داخل پارک ملی اجرا کند و حتی سازمان محیط‌زیست نیز نمی‌تواند به این پروژه مجوز دهد؛ زیرا طبق قانون اگر سازمان هم بخواهد با اجرای پروژه‌ای در داخل پارک‌های ملی موافقت کند، باید در شورای عالی حفاظت محیط‌زیست بررسی شود و این شورا مرجع صدور مجوز برای چنین پروژه‌هایی است.»
چشم اصفهانی‌ها به تصمیم شورای عالی محیط‌زیست
سرنوشت عبور آزادراه اصفهان-شیراز از کلاه قاضی، حالا مدت‌هاست که گره خورده به تصمیم‌گیری شورای عالی حفاظت محیط‌زیست؛ هرچند این شورا هنوز دراین‌باره اعلام نظری نکرده است، اما چشم اصفهانی‌ها به‌ویژه آن‌هایی که دغدغه محیط‌زیست دارند، به تصمیم این شوراست.
از سوی دیگر اما تکمیل آزادراه شرق نیز برای اصفهان اهمیت بسیاری دارد. به گزارش «مهر»، احداث این کنارگذر در کاهش آلاینده‌ها، تصادف‌ها و ترافیک بسیار مؤثر خواهد بود و با توجه به اینکه روزانه ۶۰۰ هزار دستگاه تردد خودرو در جاده‌های اصلی کلان‌شهر اصفهان انجام می‌شود، برآورد تردد روزانه ۸۰ هزار وسیله نقلیه از این مسیر، نقشی مهم و گره‌گشا خواهد داشت.
علیرضا صلواتی که مجری آزادراه‌های مرکز و جنوب کشور است نیز به این رسانه گفته است: «با اجرای این طرح، با نرخ بنزین فعلی ۵۰۰۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی سوخت خواهیم داشت.»
او همچنین گفته است که «پارک ملی کلاه قاضی شرقی غربی و آزادراه شمالی جنوبی است و درهرصورتی از این محدوده عبور می‌کند. اما این اطمینان را می‌دهیم که کمترین آسیب را به این پارک ملی بزنیم. مقرر شد در شورای عالی محیط‌زیست کشور سه گزینه پیشنهادی مطرح شود و ابعاد اقتصادی نیز بررسی و تصمیم‌گیری نهایی صورت گیرد. حتما تمهیدات زیست‌محیطی را در نظر داریم؛ سال گذشته فقط ۳۰ میلیارد تومان هزینه زیست‌محیطی شامل فنس‌ها و مباحث ایمنی تردد حیوانات شد.»
گفته می‌شود که برای عبور کنارگذر شرق اصفهان گزینه‌های مختلفی پیشنهاد شده که جوانب زیست‌محیطی در برخی از آن‌ها در نظر گرفته شده است. به‌تازگی اما سید رضا مرتضوی، استاندار اصفهان در نشستی که با خبرنگاران داشت، دراین‌باره گفته است: «این پروژه آزادراهی از شمال به جنوب کشور برنامه‌ریزی‌شده است و اینکه سرعت عملیات اجرایی آن در استان کُند شده به دلیل مسائل محیط زیستی و مجوزها بوده است.»
او با بیان اینکه چندین طرح در این پروژه برای عبور از پارک کلاه‌قاضی دنبال می‌شود، می‌افزاید: «یکی از گزینه‌ها عبور آزادراه از یک گوشه مثلثی‌شکل در منطقه است که گردشگری طبیعت نیز فراهم شود و مسیر را هم عبور دهند و با ایجاد پارکینگ‌ها و یک دیوار شفاف، این امکان را فراهم کنند که با پارک کلاه قاضی هم ارتباط بصری ایجاد شود. گزارش‌های فنی برای بررسی به تهران رفته و جلسات کارشناسی آن در معاونت عمرانی استانداری، سازمان حفاظت محیط‌زیست و راه و شهرسازی انجام می‌شود؛ قطعا یکی از نگاه‌های ما در این پروژه محیط‌زیست است؛ اما متأسفانه مانند حوزه میراث فرهنگی تنها دنبال حفاظت صِرف هستیم؛ درحالی‌که بسیاری از پارک‌های حفاظت‌شده خارج از کشور با طرح‌های مختلف ارتباط مردم با طبیعت را فراهم می‌کنند.»
از فعالان محیط‌زیست اصرار، از مسئولان انکار!
اصرار از فعالان زیست‌محیطی که اجرای این طرح در کنار مزایایی که برای اصفهان به همراه دارد، پیامدهای بی‌شماری را به وجود خواهد آورد.
ایمان ابراهیمی، فعال محیط‌زیست اصفهان ازجمله کارشناسانی است که به این موضوع انتقاد دارد و می‌گوید ازآنجاکه پارک کلاه قاضی دارای ذخایر ژنتیک بی‌شماری است، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و گونه‌های جانوری و گیاهی زیادی در این منطقه زندگی می‌کنند.
به گفته این فعال محیط‌زیست ازنظر قانونی نیز هرگونه ساخت‌وساز و دست‌کاری انسانی در پارک‌های ملی نه‌تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر هم ممنوع است؛ به‌گونه‌ای که حتی بازدید از آن نیز با ضوابط خاصی انجام می‌شود؛ بنابراین عبور کنارگذر از این پارک می‌تواند منجر به کاهش جمعیت برخی از گونه‌ها و جزیره‌ای‌شدن زیستگاه آن‌ها شود که این مسئله جابه‌جایی حیوانات را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
برای مثال فرض کنید در این منطقه بیماری واگیرداری شیوع پیدا کند یا اینکه درگیر خشک‌سالی شود. جزیره‌ای‌بودن زیستگاه باعث می‌شود تا آن‌ها نتوانند زیستگاه خود را ترک کنند.
حمیدرضا خواجه، کارشناس محیط‌زیست نیز دراین‌باره به «ایرنا» گفته است که با وجود تمام قول‌هایی که مجریان طرح‌ها می‌دهند، درنهایت تمهیدات محیط‌زیستی اجرا و رعایت نمی‌شود.
برای همه مشخص‌شده است که بی‌توجهی به محیط‌زیست و عبور جاده‌ها از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست و توسعه نامتوازن صنعت و کشاورزی چه بلایی بر زیستگاه‌های آبی و کیفیت هوا می‌آورد و همه به این دلیل است که تمهیداتی که قرار بوده انجام شود، انجام نشده است! چرا که محیط‌زیست در اولویت آخر قرار دارد.
اگر قرار باشد جاده جدید را بزنند یا جاده قدیم را مرمت کنند، هر نهادی بخواهد این کار را انجام بدهد، مهم‌ترین مسئله این است که همه باید موظف باشند تمهیدات زیست‌محیطی را انجام دهند. اگر قرار باشد پیشنهادهای ما را جایگزین کنند، هیچ‌کدام از تمهیدات لازم را انجام ندهند، به‌مراتب شرایط بدتر می‌شود.
خواجه افزود: امروز تصادفات جاده‌ای حیات‌وحش و تبعات آن دیده می‌شود. از جاده حیات‌وحش موته که سالیانه ده‌ها رأس آهو تلف می‌شوند تا جاده پارک ملی گلستان که هر ساله تلفات زیادی می‌دهد و همین‌طور جاده سمنان به مشهد که از کنار پارک ملی و حیات‌وحش توران می‌گذرد و در آن شاهد تلفات یوزپلنگ هستیم.
تلفات جاده‌ای حیات‌وحش یکی از اثرات عبور جاده از زیستگاه‌های حیات‌وحش است و اثرات دیگر آن دسترسی راحت‌تر متخلفان و افزایش تخلفات است که کار یگان حفاظت محیط‌زیست را بسیار سخت‌تر می‌کند.
