به گزارش اصفهان زیبا؛ واکاوی آمارهای پنج‌ساله اخیر، حاکی از این است که زایمان‌های زودرس در اصفهان افزایش یافته است؛ به‌طوری که اصفهان ازنظر درصد زایمان‌های زودرس جزو سه استان نخست کشور است.
به گفته مرجان مشکوتی، مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی استان، سهم زایمان‌های زودرس از کل زایمان‌ها در استان اصفهان در سال ۱۴۰۰ معادل ۱۲.۲درصد و در سال ۱۴۰۱ معادل ۱۲.۵درصد بود.
گفته می‌شود نارسی علت اصلی مرگ‌ومیر و ناتوانی نوزادان در کل دنیاست؛ به‌طوری که علت ۶۰ تا ۸۰درصد مرگ‌ومیر نوزادان بدون آنومالی‌های مادرزادی را تشکیل می‌دهد.
همچنین نوزادان زودرس در معرض خطرات در کوتاه‌مدت یا بلندمدت هستند. هر چه زایمان زودتر رخ داده باشد، احتمال عوارض گفته‌شده بالاتر می‌رود. وزن نوزاد هنگام زایمان زودرس نیز نقش مهمی در میزان خطر دارد. زایمان‌های زودرس علل مختلفی دارند.
محبوبه والیانی، استادیار و مدیرگروه مامایی و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و رئیس انجمن علمی مامایی استان اصفهان در این باره در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» با اشاره به اینکه زایمان زودرس به زایمانی گفته می‌شود که قبل از هفته 37 بارداری انجام شود، می‌گوید: این زایمان‌ها به دودسته تقسیم می‌شود؛ زایمان‌هایی که در هفته‌های 22 تا 28 بارداری رخ می‌دهند و زایمان خیلی زودرس نامیده می‌شوند و جنین زودرس (خیلی نارس) به دنیا می‌آید و زایمان‌هایی که در هفته 28 تا 37هفتگی رخ می‌دهند و زایمان زودرس نام دارند که سبب می‌شود جنین نارس به دنیا بیاید.
زایمان‌های زودرس چرا رخ می‌دهند؟
به گفته مدیر گروه مامایی و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، این زایمان‌ها به دلایل مختلفی به وجود می‌آیند؛ مثلا به دلیل عفونت‌های واژینال و عفونت‌های مربوط به دهان و دندان. به خاطر همین به مادران باردار توصیه می‌شود که این عفونت‌ها را قبل از بارداری درمان کنند.
البته زایمان‌های زودرس دلایل دیگری هم دارند؛ مثل ناهنجاری‌هایی که در رحم رخ می‌دهد یا چندقلویی. مشکلات مربوط به جفت، بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، لوپوس، آسم شدید و هپاتیت و تصادفاتی که به جداره شکم ضربه وارد می‌کند نیز می‌تواند موجب زایمان زودرس شود.
علاوه بر همه آن‌ها عوامل ژنتیکی هم می‌تواند موجب زایمان زودرس شود؛ رحم مادری که چندین بار دچار زایمان زودرس شده است، قابلیت تحمل جنین را ندارد و گاهی به دلیل اختلالاتی در دهانه رحم (که به آن نارسایی رحم گفته می‌شود) زایمان زودتر از موعد انجام می‌دهد.
رئیس انجمن علمی مامایی استان اصفهان در ادامه می‌گوید: اخیرا فاکتورهای دیگری نیز در زایمان‌های زودرس توجه ما را به خود جلب کرده؛ برای مثال سابقه خون‌ریزی در سه‌ماهه دوم، فشارخون بالا، انجام کارهای سنگین، سیگارکشیدن مادر یا اعضای خانواده که در این صورت تحقیقات نشان داده است که مواجهه با دود سیگار در مادران، مسمومیت بارداری ایجاد می‌کند.
همچنین زنانی که تجربه زایمان زودرس را داشته‌اند، احتمال اینکه در بارداری‌های بعدی نیز زایمان زودرس داشته باشند، زیاد خواهد بود. درواقع احتمال زایمان زودرس در این مادران سه برابر افزایش می‌یابد؛ بنابراین در بارداری‌های بعدی خود باید مراقبت‌های لازم را انجام دهند و تحت نظر پزشک و ماما باشند.
علاوه بر این، وزن‌نگرفتن مادر یا اضافه‌وزن بیش‌ازاندازه آن‌ها در طول دوران بارداری نیز می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود.
انتظار می‌رود مادرانی که دارای BMI طبیعی هستند، بین 9 تا 11 کیلو اضافه‌وزن در دوران بارداری خود داشته باشند؛ اما برخی از مادران بیش از این میزان وزن می‌گیرند یا مادرانی کمتر از این حد وزن‌گیری دارند که این موضوع در روند طبیعی و عملکرد رحم مشکل ایجاد می‌کند و باعث بروز انقباضاتی در رحم می‌شوند که زایمان زودرس را در پی دارند.
به گفته او، بعضی از مادران نیز دچار استرس می‌شوند؛ به‌خصوص زمانی که غربالگری‌ها انجام می‌شد و به برخی از مادران گفته می‌شد که احتمال دارد نوزادشان به سندرم داون مبتلا باشد.
عدم تحمل استرس و داشتن اضطراب و احساس ناخوشایند در دوران بارداری می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود.
آمار دقیقی از سوی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی درباره میزان زایمان‌های زودرس در ایران و در استان‌های مختلف اعلام نشده است؛ اما به گفته رئیس انجمن علمی مامایی استان اصفهان، ارزیابی‌های مختلف نشان می‌دهد که بین 7 تا 10درصد در برخی از شهرستان‌ها این زایمان رخ می‌دهد؛ البته این آمار از سوی برخی از بیمارستان‌ها اعلام شده است.
در این میان، اما زمانی که صحبت از زایمان زودرس می‌شود، سؤالی نیز به وجود می‌آید؛ اینکه چرا زایمان‌هایی که در هفته‌های 22 تا 28 هفتگی رخ می‌دهند، آمارشان بالا رفته است؟
والیانی با طرح این سؤال، می‌گوید: آیا ممکن است زنان باردار دست به اقداماتی بزنند که زایمانشان زودرس انجام شود یا واقعا این موارد به خاطر دلایلی است که به آن اشاره کردیم؟ براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت در سال‌های 2010 تا 2020، 152میلیون کودک زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند؛ تولدهایی که همه براساس زایمان زودرس رخ داده‌اند و نوزادان قبل از 37 هفتگی به دنیا آمده‌اند.
آلودگی هوا و زایمان زودرس
اگرچه زایمان‌های زودرس در تمامی استان‌ها رخ می‌دهند؛ اما اصفهان جزو استان‌هایی است که این نوع زایمان‌ها در آن‌ها آمار فزاینده‌ای دارد.
به گفته والیانی، دلایل دیگری نیز ممکن است در زایمان‌های زودرس دخیل باشند؛ هرچند هنوز ازنظر علمی ثابت نشده‌اند؛ برای مثال آلودگی هوا و فشارهای کاری و خستگی‌های روزانه مادران باردار. البته در اصفهان، پژوهش کمی یا کیفی در موارد بالا انجام نشده است که بتوان بر این ادعاها صحه گذاشت؛ ولی تحقیق ما در این زمینه نشان داد که بهتر است مادران باردار از رژیم‌های غذایی مناسب پیروی کنند؛ برای مثال مصرف زیره می‌تواند موجب انقباضات رحمی در زنان باردار شود. گرچه ممکن است مصرف این گیاه برای زنان کرمانی مشکلی ایجاد نکند؛ اما زنان باردار اصفهانی با مصرف آن ممکن است دچار انقباضات شدید رحمی و حتی کنده‌شدن زودتر از موعد جفت شوند.
بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد، رعایت بهداشت دهان و دندان در جلوگیری از زایمان زودرس مؤثر است.
بسیاری از نوزادان نارس زنده نمی‌مانند و به همین خاطر هم مرگ‌ومیر بین آن‌ها زیاد است: «درصد مرگ‌ومیر بین نوزادانی که در پی زایمان زودرس به دنیا می‌آیند و نوزاد نارس نامیده می‌شوند فراوان است. مرگ‌ومیر در روزهای اول تولد در این کودکان شش‌برابر بیشتر از نوزادان با سن طبیعی است؛ همچنین در صورت زنده‌ماندن، این نوزادان با مشکلات ذهنی و جسمی یا اختلالاتی که به‌راحتی قابل‌درمان نیست، بیشتر روبه‌رو می‌شوند؛ بنابراین باید برای پیشگیری از تولد نوزادان نارس برنامه‌ریزی کرد و مراقبت‌های استانداردی از مادران باردار به عمل آورد.»
