حمایت‌های ناکام از جوانی جمعیت!

حمایت از جوانان در آستانه ازدواج یا زوجین جوان، زوجین نابارور و پیشگیری از ناباروری، حمایت از مادران برای دوران بارداری و زایمان و شیردهی، حمایت از خانواده‌های دارای سه فرزند و بیشتر، حمایت‌های مالی برای تولد چندقلوها و به‌طورکلی ارائه تسهیلات اقتصادی و اجتماعی به خانواده‌ها مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت دنبال می‌کرد. اما پس از گذشت یک‌سال از زمان ابلاغ این قانون، به گفته مسئولان تنها ۲۵ تا ۳۵درصد از مفاد آن اجرایی شده ؛چراکه سازمان برنامه و بودجه هنوز مبلغی از ۱۰هزار و ۷۰۰ میلیارد تومانی که برای این قانون در نظر گرفته شده بود را به دستگاه‌ها اختصاص نداده است.

حالا بررسی بودجه سال 1402 نشان می‌دهد بسیاری از تبصره‌ها برای اجرای چندعنوان برنامه به‌منظور حمایت از خانواده و جوانی جمعیت حذف شده است.

بودجه جوانی جمعیت کجا هزینه شد؟

در بودجه سال 1401 برای دستگاه‌هایی همچون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌منظور اجرای قانون جوانی جمعیت اعتباری به مبلغ 2359 میلیارد تومان و 474 میلیون و 300 هزار تومان پیشنهاد شده بود.

اما در لایحه بودجه سال آینده نه وزارت آموزش و پرورش و نه وزارت بهداشت ردیف بودجه مجزایی برای اجرای قانون جوانی جمعیت ندارند و بودجه این دستگاه‌ها برای حمایت از جوانی جمعیت حذف شده است.

فاقد عملکردهای تبصره‌های بودجه حمایت از خانواده

اینطور که در بودجه 1401 آمده است به ازای هر فرزندی که از ابتدای سال 1401 در شهرستان‌هایی که میزان نرخ جانشینی (باروری) آن‌ها زیر 5/2متولد می‌شود، مبلغ یک‌ونیم میلیون تومان
سهام به هر فرزند تا سقف هزار و 500میلیارد تومان اختصاص پیدا می‌کند. این تبصره اما به‌دلیل اینکه عملکردی در مرحله اجرا طی سال گذشته نداشته در بودجه 1402 نیامده است.

در بودجه سال 1401 مبلغ دومیلیارد یورو تسهیلات تأمین مالی خارجی برای استفاده از منابع بانک‌ها و مؤسسات مالی و توسعه‌ای به‌منظور تعمیر و تجهیز خوابگاه‌های متأهلی دانشگاه‌ها و همچنین دوهزار میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی جهت تعمیر، نگهداری، بازسازی و مقاوم‌سازی فضای فیزیکی فرسوده یا در حال تخریب دانشگاه‌های وزارت علوم در نظر گرفته شده بود که در بودجه 1402 اعتباری برای این اقدامات در نظر گرفته نشده و این تبصره‌ها حذف شده است.

براساس بودجه 1401 حقوق سربازان متأهل 90درصد حداقل دریافتی حقوق کارکنان نیروهای مسلح در نظر گرفته شده بود که این جزء نیز از بودجه سال آینده حذف شده است. در بودجه سال 1401 افزایش سه برابری یارانه فرزندان خانواده‌های دهک‌های اول تا چهارم دارای حداقل سه فرزند تحت تکلف که هیچ کدام از والدین شاغل در دستگاه‌های ماده 29 قانون برنامه پنج‌ساله ششم نباشند، پیش‌بینی شده بود که این جزء نیز به‌دلیل فاقد عملکرد بودنش در بودجه سال آینده حذف شده است.

براساس بودجه 1401 مبلغ 30هزار میلیارد برای تأمین جهیزیه کالای ایرانی با معرفی ستاد اجرایی فرمان امام پیش‌بینی شده بود که به‌دلیل عدم‌پیگیری ستاد اجرایی فاقدعملکرد بوده است.

همچنین در بودجه سال گذشته پیش‌بینی شده بود که به‌منظور اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت 12هزار میلیارد تومان توسط سازمان برنامه و بودجه به مصوبات ستاد ملی جمعیت اختصاص یابد که این تبصره نیز از بودجه سال آینده حذف شده است.

در بودجه سال گذشته تخصیص 500 میلیارد برای حمایت از هزینه‌های درمان ناباروری، 750 میلیارد تومان برای افزایش و تجهیز مراکز ناباروری، 200 میلیارد تومان برای ایجاد و تجهیز مراکز ناباروری جهاد دانشگاهی نیز پیش بینی شده بود که این موارد هم در بودجه سال آینده نیامده است.

اختصاص زمین یا مسکن به خانواده‌های چهارقلودار

در بودجه سال آینده اما موارد دیگری برای حمایت از خانواده و جمعیت لحاظ شده است. یکی از این حمایت‌ها مشوق‌های ویژه‌ای است که دولت برای خانواده‌های صاحب فرزندان چهارقلو و بیشتر در نظر گرفته است.

بند «ح» تبصره ۱۱ لایحه بودجه ۱۴۰۲ وزارت راه و شهرسازی را مکلف کرده است تا به منظور حمایت از خانواده و جوانی در سال ۱۴۰۲ یک قطعه زمین یا واحد مسکونی به صورت رایگان در قالب شرایط مندرج در ماده ۴ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به خانواده‌های صاحب فرزندان چهارقلو و بیشتر اختصاص دهد.

پرداخت تسهیلات برای خوابگاه‌های متأهلان

در متن قانون بودجه 1401 آمده است که با تصویب هیئت امنا تا 10درصد از درآمد اختصاصی و 10درصد از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای سالانه مقرر در بودجه سنواتی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی برای احداث و تکمیل و تجهیز خوابگاه‌های متأهلی اختصاص یابد.

این اقدام در بودجه سال گذشته محقق نشده و حالا در بودجه سال 1402 قرار است به دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزشی و پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری اجازه داده شود تا سقف عملکرد درآمد اختصاصی سال 1401 نسبت به دریافت تسهیلات از بانک‌ها از محل توثیق اموال در اختیار خود اقدام

کنند و در جهت تکمیل طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای خود با اولویت خوابگاه‌های دانشجویان متأهل و خرید تجهیزات آزمایشگاهی خود مشروط به بازپرداخت اقساط اقدام کنند.

کمک‌هزینه عائله‌مندی و حق اولاد در بودجه 1402

در بودجه سال 1401، قرا بود امتیاز کمک‌هزینه عائله‌مندی مزدوجین جدید دوبرابر و حق اولاد فرزندان متولد سال 1401 سه برابر افزایش یابد. حالا در بودجه سال آینده امتیاز کمک‌هزینه عائله‌مندی و حق اولاد، موضوع بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری شاغلان و بازنشستگان به ترتیب 2280 و 1050 معادل ریالی امتیاز مذکور برای کارمندان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت تعیین می‌شود.

تسهیلات ازدواج در بودجه 1402

در بودجه سال 1401 تسهیلات ازدواج برای زوج‌های سال 97 به بعد 120میلیون با بازپرداخت 10ساله و زوج‌های زیر 25سال و زوجه‌های زیر 23سال 150میلیون تومان در نظر گرفته شده بود. همچنین اولویت‌بخشی تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری برای متولدین 1400 به ازای فرزند اول 20 میلیون تومان و فرزند دوم 40میلیون تومان قید شده است.

در بودجه سال 1402 بانک‌های عامل مکلف شده‌اند در چارچوب برنامه کنترل تورم و رشد نقدینگی و ترازنامه بانک‌ها در سقف دومیلیون میلیارد ریال از محل صددرصد مانده سپرده‌های قرض‌الحسنه و بخشی از سپرده‌های جاری براساس توان تسهیلات‌دهی بانک‌های عامل و به تشخیص شورای پول و اعتبار پس از کسر سپرده قانونی به موارد مندرج در قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی از جمله قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، قانون سامان‌دهی و حمایت از مشاغل خانگی، قوانین مربوط به ایثارگران، قانون جهش تولید مسکن و قانون جهش تولید دانش بنیان، تسهیلات قرض‌الحسنه پرداخت کنند.