به گزارش اصفهان زیبا؛ قرار است در بافت تاریخی اصفهان تابلوهایی نصب شوند و گردشگران را به دیدن بناهای تاریخی هم‌پیوند در یک شبکه محلی ترغیب کنند؛ این عنوان پروژه جدید سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان است که به تعبیر مدیرعامل این سازمان، کهکشانی از داده‌های تاریخی را به بافت شهر تاریخی اصفهان اضافه می‌کند تا این شهر خواناتر و برای پرسه‌زنی گردشگران مناسب‌تر شود. در گفتوگو با محمدعلی ایزدخواستی مختصات این پروژه جدید را جویا شدیم.
محمدعلی ایزدخواستی در گفتوگو با «اصفهان‌زیبا» تصریح کرد: از تابستان امسال سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان روی موضوع تابلوهای معرفی بافت تاریخی متمرکزشده و گروه‌های مطالعه و طراحی در این زمینه فعال شده‌اند.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان افزود: در مواجهه با تابلوهایی که قرار است در بافت نصب شوند، پرسش اول این بود که ببینیم این تابلوها به‌جز مکان‌یابی وجهت نمایی چه کارکردهای عمیق‌تری می‌توانند داشته باشند؟
تابلوهای آشنا، خلاقانه و نو!
فضاسازی محیطی مناسب در بافت تاریخی و جلب‌توجه مخاطبان به بناهای فراموش‌شده یا مهجور در بافت، دو کارکرد دیگری است که به روایت ایزدخواستی برای تابلوها دیده شدند و بر این اساس، تیم‌های مطالعات و طراحی به بیش از ده‌ها طرح رسیدند.
او اضافه کرد: تیم طراحی به سابقه تابلوهای نصب‌شده با کارکردهای متنوع در اصفهان پنج دهه اخیر هم توجه کرد تا نتیجه نهایی درعین‌حال که به چشم مردم اصفهان آشناست، طرحی نو و خلاقانه هم باشد؛ تابلوهایی مثل تابلوی معرفی اماکن تاریخی که توسط اداره باستان‌شناسی دهه 50 کار شده بود یا تابلوهای معرفی مادی‌ها و انهار که شهرداری دهه 70 طراحی و اجرا کرده بود.
بنابراین آن‌طور که مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان می‌گوید، تابلوهایی که قرار است در بافت تاریخی شهر نصب شوند، هم اطلاعات لازم (شامل نام بناها، جهت و فاصله بنا، بناهای نزدیک، دوره ساخت، نوع بنا و…) را به گردشگر ارائه می‌دهند و هم می‌توان با نصب کیوآرکد، اطلاعات افزوده و تازه‌تر و مناسبتی را هم درباره بناها، مخصوصا آن‌هایی که امکان بازدید عمومی ندارند، در اختیار مخاطبان قرار داد. این کار در عمل، فرصت دیده شدن بنا و جذب سرمایه‌گذار جهت احیا را هم خلق می‌کند.
ایزدخواستی همچنین از «افزودن زیبایی» به فضاهای تاریخی شهر به‌عنوان کارکرد دیگر تابلوهای داخل بافت تاریخی یادکرد و افزود: این تابلوها ابزار و عناصر فضاسازی بافت تاریخی هم محسوب می‌شوند و گاهی می‌توانند زشتی‌هایی را که در برخی از بخش‌های بافت وجود دارند، بپوشانند و این یعنی ارتقای سیما و منظر محیطی در بافت تاریخی؛ بنابراین مهم است که گرافیک خوبی برای تابلوها در نظر بگیریم و در مسیر طراحی به این کارکردها هم توجه کنیم.
تابلوهایی برای ارتقای هویت محلی
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان تصریح کرد: با نصب تابلوها، شبکه‌ای از داده‌ها در اختیار گردشگران قرار می‌گیرد که این موضوع برای رونق گردشگری بسیار خوب است؛ همچنین تابلوها می‌توانند قابلیت ترغیبی با هدف ارتقای هویت محلی هم داشته باشند. وقتی ساکنان نام بناها و اطلاعاتشان را روی تابلوها ببینند، توجهشان بیشتر جلب می‌شود و این المان‌ها کارکرد اهمیت‌بخشی به بنا و بافت تاریخی را پیدا می‌کنند که این مقدمه حفاظت اجتماعی است.
از ایزدخواستی درباره زمان اجرای پروژه و پهنه‌های انتخاب‌شده پرسیدم و او توضیح داد: تولید و نصب تابلوها زمان‌بر است. ما نظام طراحی را با لحاظ‌کردن حساسیت‌های مختلف پیش بردیم و پیش‌بینی این است که تا پایان بهار سال آینده، نصب تابلوها در پهنه‌های منتخب بافت تاریخی تمام شود. نگاهمان این است که در آغاز زمان سفرهای تابستانی با نصب این تابلوها، بافت تاریخی اصفهان برای گردشگران خواناتر شده باشد.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان، در ادامۀ گفتوگو به اقداماتی که تابه‌حال در این زمینه صورت گرفته است، اشاره و تصریح کرد: مطالعات چیستی تابلوها (اقتباس جایگاه و کارکردهای تابلوها) و مطالعات تاریخی (تعیین اطلاعات تاریخی بناها، نقاط و فاصله‌یابی) انجام شدند؛ سپس در مرحله طراحی تابلو و عناصر و نشانه‌های روی تابلو، به انتخاب فونت‌ها و نحوه نمایش داده‌ها پرداخته شد. در مرحله بعد، مطالعات شبکه‌سازی تابلوها صورت گرفت تا بتوانیم کهکشانی از داده‌ها را در بافت تاریخی به‌وجود بیاوریم.
تلاشی برای رونق‌بخشی اقتصادی اقامتگاه‌های سنتی
ایزدخواستی با تأکید بر اینکه یکی از اهداف این پروژه، افزایش آگاهی عمومی در خصوص بناهای کمتردیده‌شده بافت تاریخی و جلب‌توجه نهادهای متولی و سرمایه‌گذاران برای احیای این بناهاست، افزود: وقتی تابلوها به‌صورت شبکه‌ای نصب شوند و اطلاعات لازم را درباره بناهای هم‌پیوند ارائه کنند، جرقه‌ای در ذهن مردم شکل می‌گیرد که مقدمه برنامه‌ریزی مطلوب گردشگری است؛ مثلا در محدوده بافت بلافصل شمال مسجدجامع عتیق در یک پهنه 70هکتاری بیش از 50 بنای ارزشمند وجود دارد که اکثرشان یا رهاشدهاند یا هنوز وارد چرخه گردشگری اصفهان نشده‌اند!
از ایزدخواستی درباره دو موضوع مهم که جزو دغدغه‌های فعالان گردشگری است هم پرسیدم؛ یکی، «افزایش ضریب ماندگاری گردشگر» و دومی، «توزیع مکانی گردشگران». او پاسخ داد: سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان در حوزه مطالعاتی، این تابلوها را به‌عنوان عنصری از مجموعه عناصری دیده که بافت تاریخی به آن‌ها احتیاج دارد؛ اما می‌توان ادعا کرد که با تعریف نقاط بیشتر به‌عنوان مقاصد گردشگری، افزایش ضریب ماندگاری برای گردشگران و توزیع مکانی هم رقم می‌خورد.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان تصریح کرد: اقامتگاه‌های سنتی و میراث شهری را هم در کنار میراث تاریخی، در این پروژه دیده‌ایم. یکی از سیاست‌ها هم معرفی این داشته‌ها به شهروندان و گردشگران است؛ مخصوصا که همیشه یکی از مطالبه‌های اقامتگاه‌های سنتی، نصب تابلو بود؛ به‌ویژه درباره آن دسته از اقامتگاه‌ها که در کوچه‌پس‌کوچه‌های بافت تاریخی قرار دارند و دسترسی گردشگر به آن‌ها سخت بوده و همین مسئله اقتصاد آنان را به خطر انداخته است. شهردار محترم هم به رونق‌بخشی اقامتگاه‌ها و مکان‌های تاریخی گردشگرپذیر تأکید داشتند؛ بنابراین پرداختن به این موضوع را در دستورکار قرار دادیم.
به روایت او، پس از بررسی و تحلیل طرح‌های تیم طراحی، رفع نواقص و اصلاح طرح‌ها و تولید نمونه اولیه، تولید انبوه تابلوها آغاز خواهد شد. وقتی به سابقه موضوع‌هایی ازاین‌دست نگاه کنیم، می‌بینیم که شهرداری اصفهان با تشکیل سازمان نوسازی و بهسازی از ۱۳۷۴ برنامه‌ریزی برای احیای بافت تاریخی و بافت فرسوده شهر اصفهان را در دستورکار قرار داده و به تعریف و ارائه محورها و مجموعه‌های تاریخی، فرهنگی، گردشگری و انجام پروژه‌های اجرایی مرمت و احیا در سطح این محله‌های تاریخی و محورهای گردشگری اقدام کرده است؛ تا جایی که تقریبا ۴۱درصد از محور بیدآباد، ۳۷درصد از محور جویباره، ۶۵درصد از جنوب محور جلفا و ۱۳درصد از محور تخت‌فولاد طی این روند رنگ نوسازی، بهسازی و بازآفرینی به خود گرفته‌اند.
از سوی دیگر، باید توجه کنیم که خوانانبودن شبکه گردشگری، مخصوصا در بافت تاریخی، یکی از معضل‌های مهم مهم‌ترین مقاصد گردشگری کشور ازجمله اصفهان محسوب می‌شود و مهم‌تر آنکه شالوده منظر هم بر هویت شهری (حاصل از معماری، سازمان شهری، یادمان‌ها و المان‌ها و هنرهای محیطی) استوار است؛ بنابراین می‌توان گفت که گرافیک محیطی پیوند انسان با محیط را تصحیح و نکته‌های غیرضروری و نادرست آن را حذف و نکته‌های ضروری را تأیید می‌کند؛ بر همین اساس بوده که سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان در جدیدترین پروژه‌اش، به سراغ تابلوهای معرفی رفته و سه نوع تابلو شامل پیش‌آگاهی، انتخاب مسیر و تأیید مسیر را پیشنهاد داده است. برخی از این تابلوها در مسیر منتهی به بناهای تاریخی نصب می‌شوند، برخی از آن‌ها در سر گذر اصلی جای می‌گیرند، دو گونه تابلو هم در محل هر بنای تاریخی قرار می‌گیرند که گروه اول برای معرفی خود بنا هستند و گروه دوم برای معرفی نزدیک‌ترین بناهای تاریخی اطراف هر اثر. حالا باید منتظر بمانیم و ببینیم تلاش‌هایی که از تابستان امسال شروع شده‌اند و تا بهار سال آینده ادامه خواهند داشت، چه آسی را برای گردشگری اصفهان در تابستان ۱۴۰۳ رو می‌کنند.
