رقیه توکلی کارگردان فیلم «مهران» درباره رسیدن به ایده فیلم و تصمیم برای ساخت آن بهعنوان دومین فیلم بلند سینمایی میگوید: «سالهای اولی که فیلم کوتاه میساختم، شخصیت اصلی فیلمهایم یک پسربچه بود. در فیلمهای بعدی این محوریت به شخصیتهای زن تغییر کرد و فیلمهای زنانهای میساختم. درواقع شرایط زندگی و مسیر زندگی بر نوع فیلمی که کار میکردم تأثیرگذار بود. حالا که نگاه میکنم متوجه میشوم در فیلم «مهران» هم آن پسربچه و هم آن شخصیتهای زن حضور دارند و یکجورهایی ترکیب این شخصیتها اتفاق افتاده است. بهغیر از این قصه فیلم مهران یک فضای بامزه و دوستداشتنی داشت که باعث شده بود من به سمت ساخت این فیلم تمایل پیدا کنم و درصدد نگارش و تولید آن باشم.»
تولید «مهران» با بودجهای مناسب
او به مسیر نگارش فیلمنامه، تولید فیلم و همچنین رسیدن به حال و هوای دهه شصت شهر یزد در فیلم «مهران» هم میپردازد: «فیلمنامه فیلم «مادری» که اولین فیلم سینمایی من بود را بهتنهایی نوشتم، اما برای فیلم «مهران» بر اساس تجربهای که به دست آوره بودم، تصمیم گرفتم از حضور یک همکار فیلمنامهنویس برای نگارش فیلمنامه بهره ببرم و دراین مسیر با فرشاد رضایی از فارغالتحصیلان ادبیات نمایشی دانشکده هنرهای زیبا آشنا شدم. ایشان کمک بسیاری به من کردند و در نهایت با کمک هم فیلمنامه مهران را به نتیجه رساندیم. به دلیل تعریف داستان در دهه شصت و حضور عنصر فوتبال در فیلم نیاز به تحقیقات بهخصوص درباره جام جهانی فوتبال که در آن سالها برگزار شده بود و وجود داشت و آقای رضایی بیشتر کار تحقیق در این زمینهها را برعهده داشتند.» توکلی ادامه میدهد: «برای بحث تولید هم فیلمنامه را به بنیاد سینمایی فارابی ارائه کردم و در شورای کودک و نوجوان بنیاد، فیلمنامه تصویب شد و بعدازآن آقای پیرهادی پیشنهاد تولید فیلم را پذیرفتند و به تهیهکنندگی ایشان تولید فیلم را پیش بردیم. برای بحث فضاسازی فیلم و تبدیل محیط به یک لوکیشن در دهه شصت هم ازآنجاییکه دست ما برای هزینهکردن باز نبود، فیلم را با قیمت خیلی مناسب تولید کردیم و برای فضاسازی سعی کردیم بیشتر از اطرافیان و دوستانمان کمک بگیریم تا فضای آن سالهای یزد را شکل بدهیم و همچنین از لوکیشنهای دستنخورده قدیمی یزد استفاده کنیم تا به آن چیزی که در فیلمنامه آمده بود برسیم.»
مسئله جنگ؛ روایت مهران و یزد
کارگردان فیلم «مهران» درباره پرداختن به مقوله جنگ از زاویهای که قبلا کمتر به آن پرداخته شده است، میگوید: «فیلم “مهران” به جنگ میپردازد اما هیچ جنگی در فیلم دیده نمیشود. پدر شخصیت اصلی ما که نامش مهران است، رزمنده پزشکی است که از یزد به شهر مهران رفته و در آنجا خدمت میکند و از این طریق با خانواده کرد اهل شهر مهران آشنا میشود و آنها را برای درمان و اسکان به خانه خودش در یزد میفرستد. شهر یزد بهصورت مستقیم با جنگ ارتباط نداشته و رابطه یزد با جنگ غیرمستقیم بوده است به این صورت که یا جوانان به جبهه اعزام میشدند یا در پشت جبهه خانمها برای رزمندهها وسایل و خوراکیهای مختلفی ارسال میکردند. شهر یزد بهطورکلی یکی از شهرهای امن در دوران جنگ بوده و خیلی از خانوادهها از شهرهای جنگزده به این شهر میآمدند و حتی خیلی از این خانوادهها بعد از جنگ در یزد ماندگار شدند. درواقع تصویر جنگ در فیلم مهران روایت خانوادهها و شهری است که در ظاهر بهصورت مستقیم درگیر جنگ نیستند، اما در حقیقت کاملا با جنگ پیوند خوردهاند.»
یزد پتانسیل یک شهرک سینمایی را دارد
توکلی با بیان اینکه اکثر فیلمهایش را در یزد جلوی دوربین میبرد به امکانات این شهر برای مسئله فیلمسازی اشاره میکند: «من اهل یزد هستم و تقریبا اکثر فیلمهای کوتاه و همچنین فیلم بلند اولم یعنی «مادری» را مثل فیلم «مهران»در یزد ساختم. به نظرم هنوز پتانسیل بسیار زیادی برای کار در یزد وجود دارد و باوجود ساخت این تعداد فیلم هنوز سیراب نشدهام و همیشه به خودم یادآوری میکنم که اگر من که اهل یزد هستم در این شهر فیلم نسازم چه کسی قرار است در یزد فیلمسازی کند؟» او ادامه میدهد: «البته از شهرهای دیگر کارگردانهایی به یزد میآیند و فیلم میسازند، اما هیچکدام از این فیلمها به نگاه من و دیگر فیلمسازان یزدی که بومی این شهر هستیم نزدیک نشده است. علاوه بر اینکه به نظر میرسد فیلمساز وقتی در شهر خودش فیلم میسازد، امکاناتی برایش فراهم هست که شاید در جای دیگری مهیا نباشد. در کل احساس میکنم با توجه به شناختم از شهر یزد این شهر پتانسیل تبدیلشدن به شهرک سینمایی را دارد و میشود فیلمهای بیشتری در آن تولید کرد.» توکلی درباره استفاده از عوامل یزدی برای فیلم «مهران» هم میگوید: «بهغیراز خود یزد و امکانات آن برای فیلمسازی، مسئله دیگری که در این فیلم در بحث انتخاب عوامل مدنظر قرار دادیم این بود که سعی کردیم از افراد متخصص بومی استفاده کنیم و اکثر عوامل فیلم را از همشهریان خودم و همکاران یزدی انتخاب کردیم و این هم در نوع خودش تجربهای بود که یک فیلم بلند سینمایی با عوامل بومی شهر یزد ساخته شد.»
سطح هر جشنواره را فیلمهای حاضر در جشنواره تعیین میکند
کارگردان فیلم «مهران» درباره سینمای کودک و نوجوان و همچنین جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان میگوید: «سینمای کودک ایران در تمام این سالها تولیدات خوبی داشته است و بنیاد سینمایی فارابی هم تلاش میکند فیلمهای خوبی در اینگونه سینمایی تولید کند. درباره این دوره از جشنواره هم بهطورکلی سطح هر جشنوارهای را فیلمهای حاضر در آن جشنواره تعیین میکند و باید منتظر بود تا ببینیم چه فیلمهایی در این دوره از جشنواره به نمایش درمیآید تا بعدازآن درباره کیفیت سینمایی جشنواره صحبت کنیم. بااینحال برگزاری جشنواره در این شرایط همهگیری کرونا که تمام زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده اتفاق خوبی است و از برگزاری آن بسیار خوشحالم.» توکلی در پایان صحبتهایش درباره اکران آنلاین فیلم هم اضافه میکند: «با اکران آنلاین فیلم مهران بسیار موافقم و فکر میکنم با این روش مخاطبان بیشتری به تماشای فیلم خواهند نشست. فضای فیلم بهگونهای است که برای تماشای خانوادگی بسیار مناسب است و در این دوران سخت کرونا، اکران آنلاین میتواند لحظات خوبی را برای خانوادهها فراهم کند.»
