غربالگری جنین، نه فعل اجبار می‌خواهد، نه فعل اختیار!

چون در صورت بی‌گناهی در معلولیت نوزاد و بعد از شکایت خانواده باید به مراجع قانونی پاسخ بدهند. با اینکه در ابتدا به نظر می‌رسید مجلسی‌ها قصد دارند بند الزام‌آور و اجباری‌بودن غربالگری را از قانون حذف کنند اما خبرهای تازه حاکی از آن‌است که امکان حذف غربالگری و حتی ممنوعیت تجویز آن نیز وجود دارد. موضوعی که قطعا چالش‌های فراوانی را در روزهای پیش‌رو خواهد داشت. دکتر محبوبه والیانی، دکترای علوم بالینی و کارشناس ارشد مامایی اما معتقد است غربالگری نه باید به صورت اجباری و نه باید به صورت اختیاری باشد، بلکه باید بر محور «مشاوره پله پله‌ای» از قبل ازدواج تا دوران بارداری پیش برود. او در گفت‌وگو با اصفهان زیبا می‌گوید: اگر مشاوره‌های ما به صورت درست‌تر و هدفمندتر از قبل ازدواج، از قبل از اقدام به بارداری و از دوران بارداری انجام شود و خانواده‌های پرخطر و دارای بیماری‌های ژنتیکی شناسایی شوند، در این صورت می‌توان غربالگری را تنها برای مادران با شرایط ویژه تجویز کرد و دست از سر همه مادران باردار برداشت. والیانی که معتقد است هزینه بالای غربالگری کفاف جیب بسیاری از خانواده‌ها را آن هم در این شرایط بد اقتصادی نمی‌دهد، پیشنهاد می‌دهد که دولت خودش تأمین هزینه غربالگری را برعهده بگیرد تا مردم هم زیربار این آزمایش بروند.
او می‌گوید: به نظر من غربالگری به صورت روتین برای همه مادران باردار لازم نیست، چراکه این آزمایش‌ها به خودی خود استرس‌زاست و همین استرس بیجا می‌تواند خطرش برای مادر بارداری که اتفاقا هیچ مشکل ژنتیکی ندارد، بیشتر باشد. والیانی غربالگری را تنها برای مادرانی که از نظر ژنتیکی دچار مشکل هستند لازم می‌داند و معتقد است این امر از طریق انجام آزمایش‌ها و مشاوره بر پزشک قابل محرز است. او البته از پایین‌بودن حساسیت تست‌ها نیز ابراز گله‌مندی می‌کند و می‌گوید: باید حساسیت تست‌ها را بالاببریم؛ گاهی شده که جواب تست غربالگری منفی است اما فرزندی که به دنیا آمده دارای سندرم دان بوده و یا برعکس! ما نباید بچه‌های سالم را بی‌خود و بی‌جهت سقط کنیم. این کارشناس ارشد مامایی تاکید می‌کند: من به‌هیچ‌وجه با حذف کامل غربالگری مادران باردار موافق نیستم. والیانی ادامه می‌دهد: طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب، ما جمعیت سالم می‌خواهیم، ما جوان برومند، کارآمد و آینده ساز می‌خواهیم و مسلما غربالگری اصولی دوران بارداری، زمینه تولد نوزادانی را که آینده‌ساز برای کشور فراهم می‌کند، نه نوزادانی که دچار معلولیت بوده و هزینه‌های هنگفتی را به دولت و خانواده‌هایشان تحمیل می‌کنند.
والیانی اظهار داشت: یکی از مشکلاتی که ما با اجباری بودن غربالگری برای همه مادران باردار داریم این است که ما تا زمان اعلام نتیجه تست، مادران را در استرس و نگرانی نگه می‌داریم که این امر به خودی خود تأثیر بسیار ناخوشایندی روی جنین و مادر باردار دارد. پس اگر مشاوره‌ها به خوبی انجام شود، لزومی ندارد که این تست به همه مادران تجویز شود. او تاکید می‌کند: باید واقعا کسانی را مورد غربالگری قرار دهیم که پیشینه خوبی ندارند، بیماری‌های ژنتیکی خانوادگی دارند، سابقه سقط‌های متعدد دارند. نباید همه مادران را دچار استرس کنیم. استرس در بارداری باعث رشد کم جنین می‌شود. عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه متاسفانه غربالگری مادران باردار بابی برای درآمدزایی برخی آزمایشگاه‌ها و تعاملات بین گروه‌های مختلف پزشکی شده است، خاطرنشان می‌کند: این امر تاوان اقتصادی دارد که متاسفانه فقط یقه خانواده‌ها را گرفته است. او توصیه می‌کند که ماماها به طور جدی‌تر درگیر مشاوره‌های قبل از ازدواج و بارداری شده و مادرانی که شرایط این را دارند که در دوران بارداری دچار مشکلاتی شود را مورد غربالگری قرار دهند. والینانی در پایان خواستار این موضوع می‌شود که اظهار نظر در خصوص بودن یا نبودن غربالگری جنین در دوران بارداری به متخصصان امر اعم از متخصصان زنان، نوزادان، جنین‌شناسان، ماماها و مؤسسات تحقیقات پزشکی سپرده شود.